Tíminn - 25.01.1981, Page 6

6
Sunnudagur 25. janúar 1981.
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiftslustjóri: Siguröur Brynjólfsson. —Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrlmsson.
Blaöamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefá nsdóttir, Friörik Indriöason, Frlöa Björnsdóttir
(Ileimilis-Timinn), Heiöur Helgadóttir, Jónas Guömundsson
(Alþing), Jónas Guömundsson, Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn
Pétursson (Iþróttir). Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón
Róbert Agústsson. Myndasafn: Eygió Stefánsdóttir. Prófarkir:
Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þor-
'steinsdóttir. — Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla
15, Reykjavík. Simi: 86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar:
86387, 86392. — Verö i lausasölu 4.00. Áskriftargjald á mánuöi:
kr. 70.00. — Prentun: Blaöaprent hf.
„Leiftursókn” út i sandinn
Fyrir siðustu Alþingiskosningar ráku forystu-
menn meirihluta Sjálfstæðisflokksins mikinn
áróður fyrir þvi að efnahagsvanda íslendinga ætti
aðleysa með harðri ,,leiftursókn” og myndu þá öll
vandamál hverfa sem dögg fyrir sólu. Auðvitað
komþað engum á óvart að þessi ,,leiftursókn” var
ekki frumlegt eða frumkveðið framlag flokksfor-
ystunnar, heldur þegið að láni eftir erlendum
fyrirmyndum.
Nú er nokkur reynsla að fást á „leiftursóknina” i
þeim löndum sem gerð hafa verið að tilrauna-
stofum fyrir þessa frelsunarleið. Þessi lönd eru
Chile i Suður-Ameriku, Stóra-Bretland og ísrael.
Reynsla þjóðanna sem byggja þessi lönd er satt að
segja ekki á þá lund að mikið sé að öfunda.
Ef til vill kemst herforingjastjórnin i Chile næst
þvi að skila „árangri” i bókhaldinu, enda beitir
hún miskunnarlaust hrottaskap til þess að skera
þjóðina niður i það trog sem efnahagskerfið á að
verða.
Á Stóra-Bretlandi og i ísrael gengur þetta allt
stórum verr og mjög horfir þar til vandræða ef
þjóðunum auðnast ekki að knýja fram róttæka
stefnubreytingu. Virtar sérfræðistofnanir á Bret-
landi hafa látið birta opinberlega það álit að
stjórnarstefnan þar i landi hljóti að leiða af sér enn
meiri og vaxandi efnahagsvandræði og án þess að
nokkrar horfur séu á bata. Og i ísrael hafa inn-
byrðis átök i stjórnarliðinu ásamt ört vaxandi
efnahagsvanda og óðaverðbólgu leitt til þess að
rikisstjórnin hefur i reynd gefist upp og boðað til
nýrra kosninga.
Nú má vissulega segja að þetta séu fréttir úr
misjafnlega fjarlægum löndum þar sem aðstæður
eru ólikar þvi sem hér gerist, og við má bæta að
ýmis einstök mál vega þungt i þessum efnum, svo
sem kjaramál kennara i ísrael og gengi pundsins i
Bretlandi.
En hinu verður ekki neitað að stjórnarstefna i
þessum löndum hefur verið mjög svipuð og tals-
vert andlegt samfélag með hugsuðum stefnunnar i
þessum löndum, en reyndar hefur það einnig átt
við um forystumenn meirihluta Sjálfstæðisflokks-
ins. Og það fór ekki á milli mála fyrir rúmu ári
hvaðan meirihlutamenn i Sjálfstæðisflokknum
tóku fyrirmyndir sinar.
Af sjálfu leiðir að þeir eru orðnir næsta þöglir
um þetta allt upp á siðkastið.
Af þessari framvindu má ýmislegt læra, og góðu
heilli kusu islenskir kjósendur að afþakka boð
meirihlutamanna Sjálfstæðisflokksins um að
verða tilraunadýr i þeim töfralækningum sem
„leiftursóknin” átti að verða.
Sjálfsagt er sá lærdómur ótviræðastur að flókin
og almenn efnahagsvandamál verða ekki
„læknuð” með einföldum töfraformúlum og að
viðbrögð við efnahagsvanda verða að byggjast á
almennri samstöðu og skilningi fólksins á þvi sem
gera skal og þeim markmiðum sem vaka fyrir
stjórnvöldum. Þetta siðasta hafa stjórnvöldin i
Chile að visu getað sparað sér enda ræða þau ekki
við almenning nema með ofbeldi.
Ýmislegt bendir til þess að um þessar mundir
séu flest skilyrði fyrir hendi til að aðgerðir og
frambúðarstefna rikisstjórnar íslands geti náð
verulegum árangri. Þetta hefur gerst m.a. fyrir þá
sök að rikisstjórnin hefur forðast afvegu „leiftur-
sóknarinnar”.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Hann tekur við erfiðu hlutverki
lagsins og þeim ákvöröunum,
sem samþykktar eru af ráö-
herranefndinni, en hún er
valdamesta stofnun bandalags-
ins. HUn kemur hins vegar
sjaldan saman og fjallar aöal-
lega um stærstu málefnin.
Reynslan hefur þvi orðið sú,
að valdið hefur dregizt meira og
meira I hendur framkvæmda-
stjórnarinnar. Hún annast ekki
aöeins framkvæmdina, eins og
áður segir, heldur undirbýr
einnig tillögur, sem eru lagðar
fyrir ráðherranefndina.
Framkvæmdastjórnin starfar
likt og ráðuneyti. Formaöur
hennar er eins konar forsætis-
ráðherra. í framkvæmdastjórn-
inni eiga sæti 14 fulltrúar, tveir
frá hverju fjögurra stærstu rikj-
anna, en einn frá hinum sex. Tiu
riki eru nú i bandalaginu, en
Grikkland gekk i það um ára-
mótin.
Verkahring Efnahagsbanda-
lagsins er skipt i 20 deildir, sem
svipar á ýmsan hátt til ráðu-
neyta. Hver fulltrúi i fram-
kvæmdastjórninni fer með
a.m.k. eitt ráðuneyti, en sumir
verða aö sjá um tvö. Mest er
sótzt eftir að stjórna þeim, sem
talin eru meiri háttar.
Mikíll starfsmannafjöldi fylg-
ir flestum þessara ráðuneyta,
en alls eru starfsmenn Efna-
hagsbandalagsins taldir um tiu
þúsund. Stærsti starfsmanna-
hópurinn eru túlkarnir, en hjá
Efnahagsbandaginu eru notuð
fleiri tungumál en hjá Samein-
ÞAÐ VAR Dönum mikið og
óvænt áfall, þegar fulltrúi
þeirra i framkvæmdastjórn
Efnahagsbandalags Evrópu,
féll frá.
Anker Jörgensen forsætis-
ráðherra varð þó að láta annað
ganga fyrir en að sakna Gunde-
lachs. Miklu máli gat skipt fyrir
Dani að skipa fljótt eftirmann
hans.
Gundelach var eins konar
landbúnaðarráðherra banda-
lagsins og mörg riki höfðu sótzt
eftir að fá það embætti i sinn
hlut, þegar framkvæmda-
nefndarmenn skiptu með sér
verkum um áramótin.
Gundelach haföi gegnt þessu
embætti á siðasta kjörtimabili
og leyst það þannig af hendi, aö
hann hafði hlotið almenna
viðurkenningu. Það þótti þvi
ekki annað hlýða en að fela hon-
um það áfram.
Þetta starf er yfirleitt talið
það erfiðasta innan bandalags-
ins, þvi að landbúnaðarmálin
eru mestu vandamál þess. En
það er jafnframt talið hið valda-
mesta.
Stefnt er að þvi á þvi fjögurra
ára kjörtimabili, sem hófst um
áramótin, að koma framtíðar-
skipulagi á landbúnaöarmálin.
Það er i verkahring landbúnaö-
arráðherrans, en ekki er óeöli-
legt að nota þann titil, að undir-
búa tillögur um þetta efni og
vinna að framkvæmd þeirra.
Þótt þessi maður eigi aö vera
óháður f starfi og eigi eingöngu
að hugsa um hagsmuni banda-
lagsins, leggja rikisstjórnir
margra bandalagsrikjanna
kapp á, að fulltrúi, sem þær
hafa tilnefnt, gegni þvi.
Strax eftir fráfall Gunde-
lachs hófst mikil samkeppni um
það bak við tjöldin hver ætti að
hljóta starf hans. Anker Jörgen-
sen gerði sér ljóst, aö það gat
skipt höfuðmáli, að Danir hefðu
tilnefnt hinn nýja fulltrúa sinn
fyrir næsta fund ráðherra-
nefndarinnar, sem átti að taka
endanlega ákvörðun um þetta
efni.
Þetta tókst Jörgensen, og
danski fulltrúinn verður áfram
landbúnaðarráðherra banda-
lagsins. Fyrir Dani getur það
skipt miklu máli.
1 RAUN og veru er fram-
kvæmdastjórn eins konar rikis-
stjórn bandalagsins. Það er
hlutverk hennar að sjá um
framkvæmd á sáttmála banda-
Anker Jörgensen brá hart við.
Eiginkona Dalsagers óskar honum til hamingju.
uðu þjöðunum. Hvert þátttöku-
riki á rétt til þess, að fulltrúar
þess geti taláö eigið tungumál.
Fulltrúarnir I framkvæmda-
stjórninni gangast undir þá
kvöð, að þeir láti eingöngu
stjórnast af hagsmunum banda-
lagsins og taki ekki nein fyrir-
mæli frá þeirri rikisstjórn, sem
hefur tilnefnt þá.
Við afgreiðslu mála i fram-
kvæmdastjórninni ræður meiri-
hluti, en venjan er að greiða at-
kvæði tvisvar. 1 fyrri atkvæða-
greiðslu greiða fulltrúarnir at-
kvæði eftir skoðun sinni, en við
siðari atkvæðagreiðsluna sam-
hljóða. Minnihluti kemur þann-
igfram sjónarmiðum sinum, en
viðurkennir svo rétt meirihlut-
ans.
Árslaun fulltrúa I fram-
kvæmdastjórninni er 750 þús.
danskar krónur. Þau eru skatt-
frjáls.
HINN nýi fulltrúi Danmerkur
i framkvæmdastjórn Efnahags-
bandalagsins er Poul Dalsager,
sem var landbúnaöarráðherra.
Hann verður nú landbúnaðar-
ráðherra Efnahagsbandalags-
ins og mun einnig fara með
sjávarútvegsmálin unz lokið er
samningum þeim um fiskveiði-
málin, sem nú standa yfir.
Poul Dalsager er 51 árs að
aldri. Hann hlaut menntun sem
bankamaður og starfaði um
talsvert skeiö við Andelsbanken
i Hjörring. Þar kynntist hann
bæði málefnum landbúnaðar og
fiskveiða.
Dalsager gekk ungur i flokk
sósialdemókrata og vann sér
álit þar. Hann var kosinn á þing
1964 og hefur átt þar sæti siðan.
Dalsager hefur þrivegis verið
ráðherra. Hann var landbúnað-
arráðherra friá þvi i febrúar 1975
og þangað til i febrúar 1977. Frá
þvi i febrúar 1977 og þangað til i
ágúst 1978 var hann bæði land-
búnaöar- og sjávarútvegsráð-
herra. Þá urðu stjórnarskipti og
var mynduð samstjórn
sósialdemókrata og Vinstri
flokksins. Vinstri flokkurinn
fékk landbúnaðarráðherrann.
Dalsager var utan stjórnar
meðan þessi stjórnarsamvinna
hélzt. Þann fima var hann for-
maður þingflokks sósialdemó-
krata.
Þegar þetta stjórnarstarf
rofnaði i október 1979, varö Dal-
sager aftur landbúnaðar- og
sjávarútvegsráðherra og
gegndi þeim embættum þangað
til nú, þegar hann gekk i þjón-
ustu Efnahagsbandalagsins.
Hann hefur sem danskur
landbúnaðar- og sjávarútvegs-
ráðherra tekiö verulegan þátt i
störfum Efnahagsbandalagsins
og er þvi vel kunnugur málum
þar.
Dalsager tekur við
starfi Gundelachs