Tíminn - 18.02.1981, Qupperneq 6

6
Miðvikudagur 18. febrúar 1981
tJtgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. — Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Blaða-
menn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefáns-
dóttir, Friðrik Indriöason, Friða Björnsdóttir (Heimilis-Tím-
inn), Heiður Helgadóttir, Jónas Guömundsson (þingfréttir),
Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson (borgarmál),
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir), Ljósmynd-
ir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Agústsson. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þor-
bjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. — Ritstjórn, skrif-
stofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöidsimar: 86387, 86392. — Verð I lausa-
söiu 4.00. Askriftargjaid á mánuði: kr. 70.00. — Prentun:
Blaðaprent hf.
Þórshafnartogarinn
Siðdegisblöð og rikisútvarp hafa ekki látið sér tið-
ræddara um annað meira en Þórshafnartogarann,
sem svo er nelndur, þótt enn sé ekki séð fyrir, hvort
togari þessi kemur nokkurn tima til Þórshafnar.
Slikur hefur gauragangurinn út af þessu máli
orðið, að halda mætti að hér væri eitthvert sérstakt
glæframál á ferðinni.
Skrifin og umtalið um Þórshafnartogarann virð-
ast mest sprottin af þvi, að menn blanda saman
tveimur óskyldum málum.
Annað málið er að efla ber atvinnulif i afskekkt-
um landshlutum, þar sem afkomuskilyrði eru góð
til lands og sjávar, en byggð getur þó verið i hættu,
ef atvinnuliíið er ekki styrkt.
Hitt málið er, að togarafloti landsmanna er full-
stór, og þvi ekki ástæða til að auka hann, eins og
sakir standa.
Viða er þó unnið að þvi um þessar mundir að bæta
við togurum. Frá byggðasjónarmiði er þörfin
hvergi brýnni en á norðausturhorni landsins, þar
sem eyðing byggðar getur vofað yfir, ef atvinnulifið
er ekki styrkt.
Hinn umræddi Þórshafnartogari er dýr. Hversu
miklu dýrara yrði það þó ekki fyrir rikið og þjóðina,
ef byggð drægist stórlega saman á norðausturhorn-
inu og búa þyrfti þvi fólki, sem flyttist þaðan heim-
ili og afkomuskilyrði i öðrum landshlutum.
Það má vel vera, að rétt sé að takmarka eitthvað
stærð togaraflotans. Hitt er hins vegar augljóst, að
slik takmörkun má sizt bitna á þeim héruðum, þar
sem byggð er i hættu.
Það er hlutverk Framkvæmdastofnunarinnar og
Byggðasjóðs að standa sérstakan vörð um byggð-
arlög, sem eru i hættu, en hafa þó góð skilyrði.
í 29. grein laganna um Framkvæmdastofnun rik-
isins segir:
„Hlutverk Byggðasjóðs er að stuðla að jafnvægi i
byggð landsins með þvi að veita fjárhagslegan
stuðning til framkvæmda og eflingar atvinnulifs
með hliðsjón af landshlutaáætlunum, sbr. 8.gr., og
til að bæta aðstöðu til búsetu i einstökum byggðar-
lögum og koma i veg fyrir, að lifvænlegar byggðir
fari i eyði”.
í 8.grein laganna, sem vitnað er til i 29. greininni,
er áætlanadeild Framkvæmdastofnunarinnar falið
það verkefni, að gera „áætlanir um þróun byggða
og atvinnulifs viðs vegar um land, með það fyrir
augum að skapa landsmönnum öllum fulla atvinnu
og eðlileg lifsskilyrði og stuðla að heilbrigðri
byggðaþróun”.
Það mun i samræmi við slika áætlun, að ráðist
var i umrædd togarakaup.
Á norðausturhorni landsins eru vissulega lifvæn-
legar byggðir, en þær þurfa sérstakan stuðning við
atvinnulií sitt, ef byggðin á örugglega að haldast.
Það er einmitt að slikum verkefnum, sem Fram-
kvæmdastofnun rikisins á að beita sér, eins og skýrt
kemur fram i niðurlagi 29. greinar Framkvæmda-
stofnunar laganna.
Hvernig, sem þetta togaramál fer, má það ekki
bregðast að byggðin á norðausturhorni landsins
verði styrkt. Þjóðin getur ekki með góðu móti verið
án hennar.
Þ.Þ.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Verður Jaruzelski
pólskur de Gaulle?
Honum er vel tekið bæði austan tjalds og vestan
Wojciech Jaruzelski
ÞAÐ er sjaldan sem frétta-
skýrendur austan t jalds og vest-
an eru nær einróma i dómum
sinum. Þettagerðist þó i siðast-
liðinni viku, þegar tilkynnt var,
að Wojciech Jaruzelski hers-
höfðingi hefði verið valinn for-
sætisráðherra Póllands.
Austantjalds, eða i kommún-.
istarfkjum Austur-Evrópu,
hefur verið látið i ljós það álit,
að Pólland hafi fengið eins
örugga stjórnarforustu og frek-
ast væri á kosið undir rikjandi
kringumstæðum. Jafnframt er
látið i ljós, að horfur séu á að
ástandið i Póllandi batni, a.m.k.
hið pólitiska, en miklir erfið-
leikar séu þó enn framundan.
I vestrænum fjölmiðlum hefur
verið farið mjög vinsamlegum
orðum um Jaruzelski. Það er
upplýst, að hann muni hafa ráð-
ið mestu um að hernum var
ekki beitt til að bæla niður verk-
föllin á siðastl. sumri. Hann-hafi
sagt að það mætti ekki koma
fyrir að pólskir hermenn berð-
ust við pólska verkamenn.
Jaruzelski er sagður hafa
verið fylgjandi þeirri stefnu
jafnan siðan, að reynt yrði að
leysa deilurnar i Póllandi með
samkomulagi við hin nýjú
samtök verkamanna og bænda.
Svo virðist lika sem stjórnar-
myndun hans hafi verið tekið
vel af þessum aðilum.
Það styrkir jafnframt stöðu
Jaruzelskis, að Kremlverjar
virðast bera traust til hans,
þrátt fyrir framangreinda af-
stöðu. Hann hefur fengið hern-
aðarlega menntun sina i
sovézka hernum. Hann hefur
sem varnarmálaráðherra Pól-
lands I 12 ár, verið eindreginn
stuðningsmaður Varsjárbanda-
lagsins.
En jafnframt hafi það verið
ljóst, að hann væri eindreginn
pólskur þjóðernissinni, en eins
og ástatt væri, teldi hann hags-
munum og sjálfstæði Póllands
bezt borgið með vinsamlegri
samvinnu við Sovétrikin.
MENN biðu með talsverðri
óvissu frétta af miðstjórnar-
fundi Kommúnistaflokks Pól-
lands, sem haldinn var mánu-
daginn 9. þ.m.
Við þvi var búizt, að þar gætu
orðið hörð átök. Kunnugt var
orðið, að allmargir leiðtogar
kommúnista undir forustu Stef-
ans Olszowski, fyrrum utan-
rikisráðherra, vildu taka upp
harðari og óvægnari afstöðu til
skæruverkfa11 a . Josef
Pinkowski forsætisráðherra var
talinn sama sinnis.
Kania flokksleiötogi var hins
vegar talinn vilja reyna enn
samningaleiðina, þótt þolin-
mæði hans væri komin að
þrotum. Mesti styrkur hans var
talinn sá,að hann nyti enn
stuðnings Moczar hershöfð-
ingja, sem talinn er einn valda-
mesti leiðtogi Póllands að
tjaldabaki.
Engar áreiðanlegar fréttir
hafa borizt af miðstjórnarfund-
inum, en margt bendir til, að
þar hafi orðið harðar deilur.
Niðurstaðan virðist hafa orðið
samstáða um að fela Jaruzelski
stjórnarforustuna. Sitthvað
bendir til þess að hann hafi
sjálfur verið heldur tregur til
þess.
Sumar heimildir greina, að
margir leiðtogar kommúnista
hafi helzt kosið, að Jaruzelski
tæki við flokksforustunni af
Gierek, þegar honum var vikið
frá á siðastliðnu hausti. Þetta
hafi hins vegar strandað á
Jaruzelski sjálfum, þvi að hann
hafi talið óheppilegt, aö hers-
höföingi yröi valinn til flokks-
forustu.
i þeirri stjórn, sem Jaruzelski
hefur myndað, eru allmargir
nýir ráðherrar, t.d. tveir nýir
varaforsætisráöherrar. Tilnefn-
ing annars þeirra Misczyslaws
Rakowski hefur vakið sérstaka
athygli, en honum hefur verið
falið að annast samninga af
hálfu ríkisstjórnarinnar við
óháðu verkalýðssamtökin.
Rakowski var áður blaða-
maður og ritstjóri við eitt
flckksblað kommúnista, en það
hefur verið hvetjandi þess að
samningaleiðin yrði farin til að
koma á vinnufriði i landinu.
Jaruzelski verður 58 ára á
þessu ári. Tvitugur að aldri
gekk hann i pólska útlagaher-
inn, sem barðist með Rússum.
Hann tók þátt i þeirri sókn
Rússa, sem hrakti Þjóðverja úr
Póllandi.
A árunum 1945-1947 stjórnaði
hann baráttu pólska hersins
gegn skæruliðum, sem voru
andvigir hinu nýja stjórnar-
kerfi.
Arið 1962 var Jaruzelski skip-
aður aðstoðarvarnarmálaráð-
herra. Arið 1965 varð hann
formaður herráðsins. Siðan 1968
hefur hann verið varnarmála-
ráðherra.
Jaruzelski gekk i Kommún-
istaflokkinn 1947. Arið 1964 var
hannkosinn i miðstjórn flokks-
ins. Arið 1970 var hann kosinn
varamaður i framkvæmda-
Misczyslaw Rakowski
nefnd flokksins. Hann hefur átt
fast sæti I framkvæmdanefnd-
inni siðan 1971.
JA RUZELSKI hefur lýst
þeirri skoðun sinni, að það mum
taka Pólverja mörg ár að koma
efnahagsmálum sinum i lag.
Fyrsta verkefnið sé að reyna aí
tryggja vinnufrið i náinni
framtið. Þess vegna hefur hann
skorað á verkalýðssamtökin að
efna ekki til verkfalla næstu
þrjá mánuði, en þann tima
mættinotatilviðræðnaum ýmis
mál.
Walesa hefur lýst yfir þvi,að
hann sé hlynntur þvi að verk-
föllum verði aflýst þennan
tima, en telur sig ekki geta
ábyrgzt það, að ekki verði gripið
til skæruverkfalla. Sama hafa
aðrir leiðtogar óháðu samtak
anna gert. Samtökin virðast enn
laus í reipunum og héraða
stjórnir innan þeirra sjálfstæð-
ar.
Af hálfu óháðu verkalýðs-
samtakanna mun lögð mest
áherzla á þrjú mál, ef tryggja
eigi vinnufrið á næstunni. 1
fyrsta lagi setning nýrrar
frjálslegrar vinnulöggjafar. 1
öðru lagi endurpkoðun á regl-
um um ritskoðun. 1 þriðja lagi
að samkomulag náist við nýju
óháðu bændasamtökin.
Hæstiréttur hefur úrskurðað
að nýju bændasamtökin hafi
rétt til að starfa, en þau geti
ekki talizt hliðstæð verkalýðs-
félögunum og fái þvi t.d. ekki
verkfallsrétt. Bændur séu ekki
launþegar, heldur lifi á eigin at-
vinnurekstri.
Þetta hefur vakið óánægju
leiðtoga óháðu bændasamtak-
anna og hafa þeir haft i hótun-
um um verkfallsaðgerðir.
Yfirleitt virðast menn gera
sér vonir um, að meiri kyrrð
muni haldast á vinnumarkaðn-
um næstu mánuði en að undan-
förnu. M.a. mun kirkjan beita
áhrifum sinum til þess.
Sumir virðast gera sér vonir
um að Jaruzelski eigi eftir að
verða eins konar pólskur de
Gaulle. Flestir virðast lika sam-
mála um, að mistakist honum
sé voði fyrir dyrum.