Tíminn - 22.05.1981, Qupperneq 8

8
Föstudagur 22. maí 1981
Ífcflfl®
utgefandj: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiflslustjóri: Sig-
urflur Brýnjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns-
son, Jón Helgason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ölafsson.
Frettastjóri: Páll Magnússon. Umsónarmaflur Helgar-Timans: lllugi Jökuls-
son. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefáns-
dóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir (Heimilis-Tim-
inn), Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson (þingfréttir), Jónas Guð-
mundsson, Kjartan Jónasson, Kristinn Hallgrimsson (borgarmál), Kristin
Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (íþróttir). Útlitsteiknun: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson. Guðjón Róbert Agústsson.
Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þor-
bjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu 4.00 .
Áskriftargjaldá mánuði: kr. 70.00—Prentun: Blaðaprent h.f.
Davíð og Albert
■ Sá atburður gerðist i borgarráði Reykjavikur
siðastl. þriðjudag, að Sjálfstæðisflokkurinn
klofnaði i tvennt, þegar valinn var forstjóri fyrir
Bæjarútgerð Reykjavikur. Borgarráð og borgar-
stjórn Reykjavikur hafa verið þær stofnanir, þar
sem samheldni Sjálfstæðismanna hefur reynzt
mest frá upphafi. Nú er augljós klofningur
flokksins einnig orðinn staðreynd þar.
Deilan um Gunnar og Geir er þessu alveg óvið-
komandi. Þetta er aðeins eitt dæmið um það, að
Sjálfstæðisflokkurinn getur hvergi verið óklofinn,
ekki einu sinni i hinu gamla vigi sinu, borgarráði
og borgarstjórn Reykjavikur.
Sjálfstæðisflokkurinn valdi sér nýjan forustu-
mann i borgarstjórninni á siðastliðnu sumri.
Birgir ísleifur Gunnarsson afsalaði sér forust-
unni þar, enda mun hann hafa fundið, að hann
hefði ekki nægilegt traust flokksbræðra sinna
þar. Jafnframt lýsti ólafur B. Thors yfir þvi, að
hann ætlaði að hætta i borgarstjórninni.
Þannig gengu i einu lagi úr leik þeir forustu-
menn Sjálfstæðisflokksins, sem mest höfðu verið
á oddinum i borgarstjórn Reykjavikur. Enginn
þeirra, sem eftir var i borgarstjórnarliðinu, þótti
vænlegur til forustu. Það dugði þó ekki, að flokk-
urinn væri forustulaus. Eftir nokkurt þóf, féll val-
ið á Davið Oddsson.
Valið mun hafa fallið á Davið ekki sizt vegna
þess, að hann hafði á siðasta landsfundi boðið sig
fram i varaformannsstöðuna gegn Gunnari Thor-
oddsen, en gert það i óþökk Geirs Hallgrims-
sonar, sem hafði ætlað Matthiasi Bjarnasyni
hnossið.
Það verður að segja um forustu Daviðs, að hún
hefur ekki vakið hrifningu.
Réttasta lýsingin mun sú, að hann hafi hvorki
staðið sig vel eða illa, enda reynslutimi ekki
langur.
Sú skoðun mun þó hafa myndazt innan Sjálf-
stæðisflokksins, að hann sé ekki sigurværdegt
borgarstjóraefni.
Þetta hefur ekki fallið illa áköfustu fylgismönn-
um Gunnars og Geirs, sem enn muna Davið
óþægðina á landsfundinum. Þrátt fyrir allt
sundurlyndi þeirra, fóru þeir að ræða um, hvort
þeir gætu ekki komið sér saman um nýtt borgar-
stjóraefni. Báðir fengu fljótt augastað á Albert
Guðmundssyni. Geirsmenn sáu þann kost við
framboð Alberts i borgarstjórastöðuna, að hann
myndi hverfa af þingi, ef hann yrði borgarstjóri.
Albert reyndist nokkuð tregur i fyrstu, enda
stefnir hugur hans hærra. Nokkurt lát mun þó
hafa orðið á honum i seinni tið.
Á fundi borgarráðs nú i vikunni lét hann til
skarar skriða. Davið Oddsson bar sem forustu-
maður flokksins fram tillögu um ákveðinn mann i
forstjórastarfið. Albert Guðmundsson hafði það
að engu og kaus annan mann.
Borgarbúar munu næstu mánuði verða áhorf-
endur og áheyrendur að auknum átökum milli
þeirra Daviðs og Alberts.
A.m.k. eins og staðan er nú, ætlar Davið ekki að
gefast upp, heldur telja sér til gildis, að hann hafi
bæði Geir og Gunnar á móti sér.
Þ.Þ.
______j'ímimn:________
á vettvangi dagsins
NÁTTFARINAM
LAND Á LÖG-
LEGAN HATT
eftir Karl Sæmundarson, Ölfusborgum
■ 1 Byggða-Timanum þann 18.
mars sl. er grein um Húsavik.
Umsjónarmaður þessa blaðs er
Halldór Valdimarsson og verð ég
að álita hann höfund greinarinnar
þar sem annar er ekki nefndur.
þetta er liðlega skrifuð grein að
minu viti og lýsir mannlifi og
menningu Húsvikinga á
skemmtilegan hátt. Má ætla að
lesendur verði nokkurs visari um
framvindu mála á vetursetustað
Garðars Svavarssonar og hans
fólks.
Ein er þó sú málsgrein i skrifi
þessu sem ég er ekki ánægður
með. Þar stendur meðal annars,
eftir að sagt er frá skála Garöars
og vetursetu: „Þræll hans
(Garðars) Náttfari tengdist þó
staðnum traustari böndum, þvi
hann tók sér bólfestu þar i grennd
eins og örnefnið Náttfaravik ber
með sér”. Þetta er ósköp mein-
leysisleg setning, en vekur þó i
minum huga tvær spurningar.
Náttfari ekki þræll
Ég ætla að heimildir um
Garðar og Náttfara, þær sem
stuðst hefur verið við, séu Land-
námabók. Einnig er þeirra getið i
Reykdælasögu og ef til vill viðar.
Hvergi hefi ég lesið að Náttfari
hafi verið talinn þræll. Ekki
heldur að hann hafi „tekið sér
bólfestu i Náttfaravik”. Gaman
þætti mér að fá að sjá svart á
hvitu hvaðan heimildir um hið
gagnstæða eru fengnar.
í Landnámabók. bls. 25 (min
bók) þar sem sagt er frá vetur-
setu Garðars Svavarssonar:
„Hann var um vetur einn norður i
Húsavik á Skjálfanda og gerði sér
þar hús. En um vorið er hann var
búinn til hafs sleit frá honum
mann á báti er hét Náttfari og
þræll og ambátt. Hann byggði þar
siðan er heitir Náttfaravik”.
Þarna segir nú berum orðum aö
Náttfari var ekki talinn þræll eins
og orðalagið ber vitni. Það er
tekið fram að með honum á bátn-
um hafi verið þræll og ambátt. Ef
Náttfari hefði verið ófrjáls maður
er liklegt að skrifað hafi verið um
tvo þræla og ambátt, allavega
hefði þá veriö öðruvisi frá sagt.
I Landnámabók bls. 168-169 er
sagt frá landnámi Eyvindar Þor-
steinssonar. Þar stendur: „Ey-
vindur kom i Húsavik skipi sinu
og nam Reykjadal uppfrá Vest-
mannsvatni. Hann bjó að Helga-
stöðum og er þar heygður. Nátt-
fari er með Garðari hafði farið
eignaði sér áður Reykjadal og
hafði merkt sér viðum, en Ey-
vindur rak hann á braut og lét
hann hafa Náttfaravik”. Hvergi
stendur þarna að Náttfari hafi
verið þræll. Afturámóti segir að
hann hafi „merkt á viðum”, með
öðrum orðum numið land á lög-
legan hátt.
Nauðugur i Náttfaravik
í Reykdælasögu og Viga-Skútu
bls. 179 segir frá Eyvindi og land-
námi hans, siðan orðrétt: „Nátt-
fari sá er Garðari hafði út fylgt,
hafði eignað sér Reykjadal áður
og markað til að viði, hversu vitt
skyldi eiga. En er Eyvindur fann
hann, gerði hann honum tvo kosti,
að hann skyldi eiga Náttfaravik,
ella alls ekki. Þangað fór Nátt-
fari”. Enn má lesa að Náttfari
var ekki þræll. Hefði svo verið er
liklegt að Eyvindur hefði ekki
menningarmál
KJARVALSSTAÐIR
STEINUNN MARTEINSDÓTTIR
Myndskreytingar
og keramik
16.-31. mai 1981
Leirkerasmiði
■ Einn öruggasti vegvisir forn-
fræöinnar i vissum heimshlutum
eru leirker, leirbrot úr búsáhöld-
um eða skrautmunum, þvi af
þeim er sagan lesin og
menningarstigið mælt, með sama
hættiog Flatartungufjalir, naglar
og kuml rekja islenska sögu, aðra
en þá sem varðveist hafði á bók-
um.
Þvi miður glopruðu norrænir
menn niður leirkerasmiði, og
höfðu gjört það áður en Island
byggðist. Höfðu Islendingar þvi
ekki neina hentisemi af leirnum,
hvorki til skrauts, eða sem vatns-
held ilát og engin fornsaga er
sögðmeðleir, nema ef vera kynni
i einhverjum leirburði kvæða-
gerðarmanna.
Leirkerasmiðir hér á landi hafa
þvi við ekkert að styðjast og hafa
orðið að búa til myndheim sinn
sjálfir, öndvert við það sem er hjá
þeim þjóðum, þar sem keramik,
■ Steinunn Marteinsdóttir ásamt nokkrum verka sinna á sýningunni.
Keramik á
Kjarvalsstöðum
eða leirmunagerð hefur verið
stunduð i árþúsundir.
Hér var i upphafi gerður
nokkur munur á búsáhöldum og
skrautmunum unnum úr leir. Sú
skipting er enn ifullu gildi og mun
leirmunagerð hafa verið stunduð
hér á landi i a.m.k. hálfa öld sem
iðngrein.
En þótt örðugt sé að setja hin
svonefndu listrænu mörk, eru það
eigi ófáir hér á landi, sem stunda
leirmunagerö sem listiðnað og i
þeirra hópi er Steinunn Marteins-
dóttir i Hulduhólum.
Steinunn Marteinsdóttir
Steinunn Marteinsdóttir hefur
verið ötull leirmunasmiður i
mörg ár. Hún á til listrænna að
telja, en foreldrar hennar voru
þau Marteinn höggmyndasmiður
Guðmundsson og Kristin Bjarna-
dóttir, Sæmundssonar dr. phil
fiskifræðings, en þau hjón eru nú
bæði látin.
Steinunn stundaði nám i
Handiða- og myndlistarskólan-
um, en fór að þvi loknu til Vestur-
Berlinar, svona i þann mund er
steinsmiðir Stalins voru að loka
augunum á sinum parti af Berlin
með Berlinarmúrnum. Þarna var
Steinunn viðnám frá 1956-1960, er
hún stofnaði keramikverkstæði i
Reykjavik, en það rekur hún nú i
Hulduhólum i Mosfellssveit.
Segja má að Steinunn Mar-
teinsdóttir hafi orðið fræg fyrir
sýningu á keramik, sem hún hélt
á Kjarvalsstöðum árið 1975, þvi
hún gjörir undursamlega fagra
muni, sem eru listrænir i formi og
lit.
Þessi sýning er ef til vill smærri
i sniðum, en á henni eru rúmlega
hundrað munir. Munaður einn
verður sumt að teljast, en svo eru
vasar, skálar og bakkar, ker,
púnsglös og aðrir smámunir.
Þetta er steinleir, leir og postu-
lin efnislega, en i annan máta eru
þetta kjörgripir, unnir af vand-
virkni, dirfsku og hugrekki — Það
er gott fyrir vorið að fá svolitið
góöviðri, sagði gömul kona við
mig á hlaðinu fyrir utan og það
hygg ég að svona sýning sé einn-
ig-