Tíminn - 18.07.1981, Síða 6

6
Laugardagur 18. júll 1981
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvsmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Af-
greióslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarins-
son. Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson.
Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi
Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghild-
ur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir
(Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helgadóttir, Jónas
Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir). útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert
Agústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö i lausa-
sölu 4.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 80.00 — Prentun: Blaðaprent h.f.
Orkustefna
ungmenna-
félaganna
eftir Ingvar Gíslason menntamálaráðherra
„Alíslenskur
sem allra fyrst”
■ í tilefni af þeim umræðum, sem fara fram um
samskiptin við svissneska álhringinn, þykir rétt
að rifja hér upp ályktun þá, sem var gerð á sið-
asta flokksþingi Framsóknarflokksins, sem hald-
ið var 12.—15. marz 1978, um afstöðu hans til stór-
iðjumála og þátttöku útlendinga i þvi sambandi.
Ályktunin var á þessa leið:
„Nýting orkulinda landsins verði miðuð við
þarfir landsmanna sjálfra. Stefnt verði að þvi að
innlend orka leysi erlenda orkugjafa af hólmi,
hvar sem þvi verður við komið.
Framsóknarflokkurinn telur að smærri og fjöl-
breyttari rekstur henti betur islenzkum aðstæð-
um en stóriðja.
Samstarf við erlenda aðila um orkufrekan iðn-
að kemur aðeins til greina i einstökum tilfellum,
enda skal þess ætið gætt að meirihluti eignar-
aðildar sé i höndum íslendinga. Starfsemi slikra
félaga skal háð islenzkum lögum og dómsvaldi,
enda njóti þau ekki betri lögkjara en sambærileg
islenzk fyrirtæki.”
Þessi ályktun flokksþingsins 1978 er i fullu
samræmi við ályktun, sem miðstjórn Framsókn-
arflokksins gerði vorið 1965, eða rúmu ári áður en
samningurinn við svissneska álhringinn var
lagður fyrir Alþingi. 1 þessari ályktun miðstjórn-
arinnar- sagði á þessa leið:
,,Rétt er, að kannaðir séu möguleikar á upp-
byggingu einstakra stærri iðngreina með beinni
þátttöku erlends fjármagns samkvæmt sérstök-
um lögum og samningi hverju sinni, enda sé
nægilegt vinnuafl fyrir hendi og slik atvinnufyrir-
tæki liður i skipulegri uppbyggingu atvinnuveg-
anna, en megi aldrei verða til þess, að slakað sé á
eða dregið úr eflingu islenzkra atvinnuvega. Slik
atvinnufyrirtæki yrðu að öllu leyti að lúta islenzk-
um lögum. Megináherzlu ber að leggja á, að stað-
setningu slikra fyrirtækja sé, ef til kemur, þannig
hagað, að hún stuðli að jafnvægi i byggð landsins.
Þess sé og jafnan gætt að tryggja efnahagslegan
og tæknilegan grundvöll þess, að Islendingar geti
sem fyrst tileinkað sér þá þekkingu og verkkunn-
áttu, sem flytjast kann inn i landið á þennan hátt,
svo að slikur iðnaður geti orðið alislenzkur sem
allra fyrst. Þess sé og jafnan gætt, að erlend fjár-
festing verði aldrei nema litill hluti af heildar-
fjárfestingu þjóðarinnar.”
Það er augljóst af þessum tveimur ályktunum
að ekki mun standa á Framsóknarflokknum að
vinna að þvi, að eignaraðild og yfirráð yfir
álbræðslunni i Straumsvík færist á islenzkar
hendur á eðlilegum tima og með nægum undir-
búningi. Þetta er eitt af þeim atriðum, sem eðli-
legt er að komi til athugunar i viðræðum þeim við
svissneska álhringinn, sem eru framundan.
Fyrir smáþjóð eins og Islendinga skiptir fátt
meira máli en að hafa full yfirráð yfir atvinnu-
fyrirtækjum sinum.
Þegar Framsóknarflokkurinn tók við stjórn
1927, var sildariðnaðurinn að langmestu leyti i
höndum útlendinga. Þetta gerbreyttist á stjórn-
arárúm flokksins. Þá komst sildariðnaðurinn all-
ur á islenzkar hendur til ómetanlegs hags fyrir
þjóðina. Þ.Þ.
■ Viröulegi forseti Islands. Fulltrií-
ar bæjarstjórnar Akureyrar.
Agætu áheyrendur.
Ég óska Ungmennafélagi Is-
lands velfarnaðar
i lengd og bráð og bið þvi sér-
stakrar blessunar á þessum degi
og óska félaginu til hamingjumeð
þá hátið sem nú er að hefjast.
Ég vil minnastþess sérstaklega
að ungmennafélagshreyfingin —
sem skipulögð samtök — átti
vöggu si'na í Akureyrarbæ. Héðan
barst hreyfingin út um landið og
festirætur hvarvetna um byggðir
Islands.
Jöhannes Jósefsson, fyrsti for-
maður Ungmennafélags Oddeyr-
ar, — eins og stofnendur nefndu
fyrsta ungmennafélagið — tekur
svo til orða í ævisögu sinni, sem
Stefán Jónsson alþm. skráði eftir
honum:
„Við ætluðum ungmennafélög-
unum stórt hlutverk i þjóðfélag-
inu. bau áttu að endurvekja reisn
þjóöveldisti'mabilsins, verða afl-
vaki allra dáða og skóli þjóðlegra
mennta, andlegra og verald-
legra.”
Mér gefst ekki timi til þess nú
að meta i' smáatriðum hversu
ungmennafélögunum hefur tekist
að standa við þessi fyrirheit. En
hitt er vist að ungmennafélögin
fóru með stórt hlutverk i sjálf-
stæðisbaráttu og menningarsókn
þjóðarinnar á fyrri hluta þessar-
ar aldar og skiluöu hlut sinum vel
isamstarfi við önnur framfaraöfl
i þjóðfélaginu.
Og enn i dag gegnir ungmenna-
félagshreyfingin mikilsverðu
hlutverki i félags- og menningar-
lifi þjóðarinnar. bótt timarnir séu
breyttir á ytra borði frá þvi sem
var fyrir 75árum, þá fullyrði ég
að á þessari stundu er engu siður
þörf fyrir menningaráhuga og
þjóðræknishugarfar ungmenna-
félaganna en þá var.
Jóhannes Jósefsson sagði að
ungm ennafélagshreyfingunni
hefði verið ætlað það hlutverk að
vera aflvaki allra dáða,— hvorki
meira né minna. Ég skil orð Jó-
hannesar þannig að þeir félagar
hafi ætlað hreyfingunni að manna
og mennta tslendinga svo vel að
þeir væru færir um að stjórna
sjálfir riki sínu, reka sjálfir at-
vinnuvegi sina, ávaxta menning-
ararf þjóðarinnar með skapandi
list og skáldskap, lærdómi og
iþróttum, og standa i hvivetna
á)rum þjóðum jafnfætis. betta
merkir að ungmennafélagshreyf-
ingunni var ætlað að leysa úr læð-
ingi þá orku, sem innra býr með
hverjum einstaklingi og veita
henni i sameiginlegt forðabúr
andlegrar orku islensku þjóðar-
innar. Slfk var orkustefna ung-
mennafélaganna.
betta er ærið -háleitt markmið
og liklega ekki raunsætt, ef kraf-
ist er skýrra svara um það,
hvernig þessu markmiði skuli
náð. brátt fyrir allt eru íslending-
ar, þar méð taldir ungmennafé-
lagar, breyskir menn i breyskum
heimi. En einmitt þess vegna er
nauðsynlegt að hafa slikt háleitt
markmið til viðmiðunar, ef þjóðin
ætlar að lifa af næstu 75 ár sem
frjáls og atorkusöm menning-
arþjóð. Hin andlega orkustefna
ungmennafélaganna getur forðaö
þjóðinni frá miklum voða. Hún er
það afl sem þjóðin þarfnast. Af
þeim sökum bið ég þess að ung-
mainafélögin minnist ávallt upp-
runa si'ns og starfi ætíð i anda
frumherjanna, haldi uppi reisn
lýðveldisins og verði ævinlega
aflvaki allra dáða og skóli þjóð-
legra mennta, andlegra og
veraldlegra, eins og Jóhannes
Jósefsson orðaði það.
Til hamingju með daginn, ung-
mennafélagar!
Gleðilega hátið!
Þolraunin
þyngsta
Halldór Kristjánsson skrifar
Marta Tikkanen.
Astarsaga aldarinnar.
Kristin Bjarnadóttir þýddi.
Iðunn.
,,Um þig og mig
væri allt betur
ósagt”.
■ betta mætti ef til vill velja að
einkunnarorðum þegar fjalla ska!
um þessa ástarsögu aldarinnar.
Bókin er greinargerð konu sem
gift er drykkjumanni en drekkur
ekki sjálf. Slikt er til I samtfð
okkar en heyrði þó f yrst og fremst
tii fyrri hluta aldarinnar meðan
flestum þótti sjálfsagt að konur
neyttu ekki vins.
baö er eðlilegt að slik kona
álykti stundum að saga sin, eigin-
mannsins og hjónabands þeirra,
væri betur ósögð og ætti aö liggja
i þagnargildi. Samt eru hér dreg-
in fram mörg atriði þeirrar sögu,
sum næsta átakanleg og
miskunnarlaus svo sem efni
standa til.
baö er ekki út i bláinn að nefna
þetta ástarsögu aldarinnar. Ekki
mun meira reynt á styrkog þol
ástarinnar við aðrar kringum-
stæður. Hér er lika álagið svo
mikið að stundum er talað um að
vonbrigöi og sárindi hafi snúið
ástinni i' hatur. Stundum virðist
það vonlaust að vernda ástina en
„við losnum aldrei hvort við
annaö.” I ööru lagi heyrir þessi
lifsreynsla til vissu skeiöi menn-
ingarsögunnar þegar konur eru
vaknaðar til vitundar um sjálf-
stæði sitt og rétt enda þótt ærið
vantiá aö jafnréttisé náðireynd.
Efni þessarar bókar er kallað
ljóð og er skipt i linur samkvæmt
þvi. Samt þykir ekki taka þvi að
fylgja þeirri uppsetningu alltaf
hér þar sem vitnað er til bókar-
innar.
Inngangsljóð bókarinnar er á
þessa leið:
Fyrst er það stórkostlegt
alveg óskiljanlegt og ótrúlega
stórkostlegt
að þrátt fyrir allt eru lika
til þeir sem sjá
undir yfirborðið
vita
og skilja.
En á eftir verður allt
aðeins ennþá erfiöara.
A eftir kemur spurningin:
Hvers vegna ferðu ekki?
Ég hef margsinnis verið
að þvi komin.
ef þessi túr er ekki
sá siðasti
þá er ég farin
ef illskan bitnar
á börnunum
Þá er ég farin
ef hann auk þess byrjar
að IjUga
þá er ég farin
og ef hann dirfist að leggja
hendui
á mig
þá er ég farin
þegar börnin
þola ekki meir
þá blátt áfram verö ég
þetta gerðist allt.
Samt fór ég ekki.
Hvers vegna?
bannig er grundvöllur ástar-
sögu aldarinnar. bannig er það
hjónaband sem hér er prófraun
ástarinnar. Vissulega er sú raun
stundum ofraun.
Frá li'fsreynslu 10 ára sonar er
m.a. sagt á þessa leið:
„Hann teiknar alltaf ófreskjur,
óhugnanlega illvætti með
fimmö'u klær og vigtennur og
risavaxinn munn. bær hasla sér
völl í öllum myndunum og ráöast
á allt og alla, andstyggilegan og
ógnvekjandi, öskra i angist.
Hann þorir ekki að sofna á
kvöldin þvi' hann má til að gripa
fram i ef þau fara að rifast. bá
dregur hann athygli að öðru en
þau rifast um svo reiðin beinist
gegn honum, þvi meðan þau
skamma hann bæði eru þau,
aldrei þessu vant, sammála.
Hann er sifellt hræddur, alltaf
óttasleginn um ósköpin sem hann
veitaðdynja yfir. Hann veit bara
ekki hvenær.. Hann vogar sér
ekki fram hjá opnum glugga og
ekki yfir torgið.
Hann þorir ekki að ganga i
skóla lengur.
Nú þorir hann varla aö lifa
lengur.”
Annars staöar er þessi lýsing:
„Nú þarf ég ekkert að vera
hræddur lengur segir eitt þeirra
um að hann byrji að drekka, f yrst
hann er byrjaður er bara aö biða
eftir að hann hætti.”
Kviðinn er verstur. bað er að
vissu leyti bestu stundir fjöl-
skyldunnar meðan heimilisfaðir-
inn liggur I drykkjuroti. bað er þá
sem þriðja barnið
„kemur ekki heim fyrr en i
myrkri, hvíslar á sófanum i hálf-
an klukkutíma nú þegar við,
aldrei þessu vant, getum talaö
saman undirfjögur augu, — bara
við tvö. —