Tíminn - 14.10.1981, Blaðsíða 8

8
Miövikudagur 14. október 1981
Útgefandi: Framsóknarf lokkurinn
Framkvæmdastjbri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson. Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. úlafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helqar-Tímans: llluqi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Friða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helga-
dóttir, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guð-
jón Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 1.8300. Kvöldsímar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
5.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 85.00-Prentun: Blaðaprent h.f.
á vettvangi dagsins
Hin stóra
sönnun
eftir Friðrik Þorvaldsson
Lokuð prófkjör
ekki fullnægjandi
■ Meðan kosið var i einmenningskjördæmum og
tvimenningskjördæmum, urðu flokkarnir ekki
aðeins að taka tillit til flokksmanna heldur einnig
óháðra kjósenda, þegar þeir völdu frambjóðend-
ur sina.
Eeynslan af kjördæmabreytingunni frá 1959,
þegar einmennings- og tvimenningskjördæmin
voru lögð niður, hefur gert flestum ljóst, að nauð-
synlegt er að setja reglur, sem tryggja bætta að-
stöðu kjósenda til að hafa áhrif á val alþingis-
manna.
Það er eitt af meginverkefnum þeirrar stjórn-
arskrárnefndar, sem sennilega lýkur bráðlega
störfum, að gera tillögur um hvernig þessi áhrif
kjósenda verða bezt tryggð.
Jafnhliða þvi, sem kjördæmabreytingin frá
1959 dró úr umræddum áhrifum kjósenda, hefur
sú þróun orðið, að óflokksbundnum kjósendum
hefur fjölgað. Þetta hefur einnig gerzt i flestum
öðrum iýðræðislöndum á sama tima.
Af þessu er ljóst, að svonefnd lokuð prófkjör,
þ.e. prófkjör, sem eru aðeins bundin við flokks-
bundið fólk útiloka vaxandi fjölda kjósenda frá
þvi að hafa áhrif á val frambjóðenda.
Segja má, að kjósendur geti tryggt sér þennan
rétt með þvi að gerast flokksbundnir. Lög eða
reglur eiga þó ekki að þvinga menn til að ganga i
flokka, heldur eiga þeir að gera það af áhuga.
Opin prófkjör, sem flokkar efna til hver fyrir
sig, hafa hins vegar þann ókost, að andstæðing-
arnir geta haft áhrif á úrslit þeirra.
Allitarleg athugun þessara mála hefur leitt i
ljós, að hér virðist aðallega um tvo kosti að ræða,
ef tryggja á jafnan rétt allra kjósenda.
Annar kosturinn er sá, að fram fari prófkjör
hjá öllum flokkum samtimis á sama stað og kjós-
endur fái einn kjörseðil, þar sem hver flokkur
raðar upp nöfnum þeirra, sem gefa kost á sér til
framboðs fyrir hann.
Hinn kosturinn er sá að i kosningunum sjálfum
merki kjósendur við nöfn frambjóðenda á við-
komandi lista i þeirri röð, sem hann vill láta þá
taka sæti á Alþingi eða sveitarstjórnum.
Það er nauðsynlegt, ef Alþingi á að breyta
stjórnarskrá eða lögunum til að tryggja umrædd-
an rétt kjósenda, að heyra álit sem flestra á þess-
um valkostum.
Á hverfanda hveli
■ Þórir Haukur Einarsson skólastjóri, sem er
áhugamaður i Sjálfstæðisflokknum segir i grein,
sem hann birtir i Dagblaðinu 9.þ.m. á þessa leið:
,,í Sjálfstæðisflokknum er nú flest á hverfanda
hveli. Á hverfanda hveli eru sólguilnir dagar og
bjartar nætur tveggja sumra til sátta. Fram und-
an er niðdimmur nóvemberfundur með neyðar-
lendingu i forustumálum og fylkingaskipan Sjálf-
stæðisflokksins. Fjölmælisfull eru knálega
kneyfð i stað þess að súpa af sáttaskál.
Enda er nú svo komið, að einungis kraftaverk
getur komið i veg fyrir stórslys i Sjálfstæðis-
flokknum.”
Þ.Þ.
■ Borgarfjaröarbrú er oröin aö
veruleika. Þaö fór vel á þvi aö
Halldór E. Sigurösson, fyrrv.
samg. ráöherra hélt vigslu-
ræöuna h. 13. sept. s.l.
Þann dag var feginsdagur —
likt og stund þess lærlings, sem
taldi sig tæpan en náöi samt góöu
prófi. Eins og allir vita er H.E.S.
frumkvööull þessa mikla verks,
og sem sigurvegara sómdi fór
hann þakkaroröum um liösmenn
sina og þaö svo mjög að ljóst
varð, að hér væri um afrek á
heimsmælikvarða að ræða.
Þetta gladdi mig vissulega, þvi
nýlega haföi ég veriö svo óprútt-
inn aö gera litt þjóölega tillögu
um nauösynlega brúarfram-
kvæmd vegna bágra tiðinda af
slikum tilburöum hérlendis. Ég
sneyptist þó minna en maklegt
var, liklega vegna þess aö ég var
einmitt um þær mundir aö lesa
norska frásögn um stórbrú, sem
byrjað varað smiða i sept. 1978 og
veröur fullgerð i des. n.k.
Þessi brú er yfir Næröysundið og
er 700 m. löng, gnæfir 41 m. yfir
mesta flóö og er litiö eitt breiöari
en Bfj.brúin. Verö hennar þori ég
ekki að láta hafa eftir mér af ótta
við aö prentvilla sé i lesmálinu.
Það er þó vist að „pakkinn” við
aö koma eynni Vikna og öysam-
fundet omkring” i vegasamband
viö Þrændalög og áfram þar með
talin brú yfir Maröysund sem nú
er fullgerö svo og margra km.
malbikaður breiövegur ásamt
nefndri Nærösundsbrú — allt
þetta var áætlað að kosta mynd’
samtals 70milljónir Nkr. (ca. 91
millj. isl.) skv. upplýsingum
vegaeftirlitsins i Norður Þrænda-
lögum (Svein Hovland), og yfir-
verkstjórinn, Olai Meland
telur aö „fremdrifsplanen” muni
standast, þótt veöurharka á
Næröysundi hafi valdið töfum.
(„Næröysundet er meget vær-
hardt, og man har mistet flere
arbeidsdager nar det var vært
som verst”)
Engin sagnfræöi væri til né
sönn ef hver saga væri ekki sögð
eins og hún gerðist. H.E.S. sagði:
„Biö er réttlætanleg — ef...”
Þetta fannst mér hæpin heim-
, speki hér. Ég veit aö of stórt er til
''oröa tekiö aö 18-20 ár hafi farið i
hangs og beina tregöu viö þessa
520 m. brú. Óþörf vanþekking og
eölilegt reynsluleysi dró kjark úr
mönnum og póesi tilvitnun Hall-
dórs „fannst lýöum öllum sjálf-
sagt, aö þarna væri braut” var
hverjum framsýnum manni i
upphafi jafn auösæ sem nú. Biöin
var óréttanleg þegar athugaö er,
að visindi og tækni viö samgöngur
var komin á fleygihraöa ferö um
allan heim — nema hér.
En af hverju sást þetta ekki al-
mennt fyrr? Þaö var lágkúran og
tilhneiging litilsigldra manna aö
tala upp i eyrun á fólki. Dæmin
eru óteljandi hvernig H.E.S. var
hrakyrtur og smáður vegna þess-
arar brúar, bæöi i riti og daglegu
Borgarfjarðarbrúin vigö. Timamynd Ella.
ÞroskaKeft börn eiga
sama grundvallarrétt til
menntunar sem önnur börn
— ræða Ingvars Gíslasonar, menntamálarádherra,
á ráðstefnu Þroskahjálpar um fræðslumál
um sidustu helgi
■ Mér er ánægja og sæmd aö fá
tækifæri til þess að setja á form-
legan hátt þessa ráðstefnu Lands-
samtakanna Þroskahjálpar um
menntunarmál. Ég get af ein-
lægni endurtekið það sem ég
sagði við svipað tækifæri fyrir
einu ári á ráðstefnu i Hagaskóla
hér i' Reykjavik, að framlag
frjálsra félagasamtaka i h'knar-
og mannréttindamálum er ómet-
anlegt i lýðræðisþjóðfélagi. Sli'ka
starfsemiber að þakka og virða.
Landssamtökin Þroskahjálp hafa
á fáum árum öðlast fastan sess
meðal þeirra liknar- og mann-
réttindasamtaka, sem mestu
hafa áorkað til framfara i þessum
efnum.
Vandasöm mál i fram-
kvæmd
1 dag er ætlunin að helga
menntunarmálum þroskaheftra
tima ráðstefnunnar. Þaöervissu-
lega vel til fundið, þvi að um-
ræður um þau mál eru býsna
brýnar fyrir margra hluta sakir.
Menntamal eru mikilvæg fyrir
þjóðina i heild og hvern einstakl-
ing ekki siður. Sú staðreynd á
fyllilega við um þá sem á ein-
hvern hátteru þroskaheftir og af
þeim sökum óviðbúnari að mæta
þörfum li'fsins og samfélagsins en
þeir sem þroskameiri eru.
Reyndar má halda þvi fram að
menntunarmál séu þroskaheftum
meira verð og mikilvægari en
oðrum þjóðfélagsþegnum. Ég
held að flestir geti oröið sammála
um aö menntunarmál þroska-
heftra séu vandasamari i fram-
kvæmd en önnur fræðslu- og upp-
eldismál.Einmitt þess vegna þarf
að ræða þessi mál sem oftast og i
víðu samhengi. Vandinn hggur
m.a. i þvf að reynsla kennara og
uppalenda yfirleitt er minni og á
sér skemmri aldur þegar um er
að ræða menntun og þroskaþjálf-
un þessa minnihlutahóps þjóðfé-
lagsins heldur en á sér stað um
meirihlutann.sem fæddur er heil-
brigður eða án verulegra hafta á
þroska sinum. Þess verða menn
að gæta að menntunarmál
þroskaheftra eru tiltölulega nýtt
viðfangsefni i þjóðfélaginu, þótt
framfærslu- og vistunarmál séu
að visu miklu eldri, sem er allt
önnur saga. A siðustu árum hefur
þó orðið töluverð breyting til
batnaðar i' þessum málum hér á
landi. t þeim efnum hafa tslend-
ingar fylgt fordæmi nágranna-
þjóða, enda eru mannúðarhug-
myndir Islendinga sist lakari en
annarra manna. Vilji til framfara
á þessum sviðum er að minum
dómi eins fyrir hendi hjá almenn-
ingi og ráðamönnum hér á landi
sem i öðrum löndum. Ekki vil ég
þófara út i beinan samanburð við