Tíminn - 15.11.1981, Page 8

8
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson. Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. úlafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helqar-Timans: llluqi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Fríða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helga-
dóttir. Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guð-
jón Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 1.8300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
5.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 85.00-Prentun: Blaðaprent h.f.
Mikilvægustu
markmiðin
■ Hvað gerist i kjarasamningunum? Verður
verkfall? Þessar spurningar hafa verið ofarlega i
hugum margra siðustu dagana og flestir hafa
spurt með ugg i brjósti. Nokkrar stéttir hafa fyrir
nokkru boðað verkfall eða fengið á sig verkbann.
Þannig er t.d. allt i óvissu um blaðaútgáfu næstu
daga.
Við slikar aðstæður hljóta ábyrgir þjóðfélags-
þegnar að leiða enn á ný hugann að þeirri miklu
hættu sem er á þvi að sá árangur sem náðst hefur
i glimunni við verðbólgudrauginn, verði nú að
engu gerður. Þótt ljóst sé, að mörg alvarleg
vandamál blasi við i islenskum efnahagsmálum i
náinni framtið, þá breytir það ekki þeirri stað-
reynd, að verulegur árangur hefur náðst i að
draga úr verðbólgunni i fyrsta skipti um margra
ára skeið. Jafnframt hefur Islendingum tekist
einum þjóða i Vestur-Evrópu að halda uppi fullri
atvinnu.
Það hljóta allir að gera sér ljóst, að ekki verður
hægt að halda áfram niðurtalningu verðbólgunn-
ar, ef kjarasamningar leiða til mun meiri hækk-
ana en staðreyndir islensks þjóðarbúskapar gefa
tilefni tili Miklar kauphækkanir nú, umfram það
sem aukning þjóðartekna leyfir, mun einfaldlega
leiða til meiri verðbólgu. Það sýnir margendur-
tekin reynsla liðinna ára. Kauphækkun sem
þannig er til komin hefur alltaf farið út i verð-
lagið og horfið sem dögg fyrir sólu á örskammri
stund. Sú reynsla ætti að vera öllum kunn.
Þeir, sem nú takast á um kaup og kjör launa-
fólks mega þvi ekki einblina á það hversu margar
krónur eigi að setja i launaumslagið. Þeir verða
að svara mun mikilvægari og afdrifarikari
spurningum, sem ráða munu lifskjörum almenn-
ings i landinu á næstu mánuðum, svo sem: Á að
vinna að hjöðnun verðbólgu, sem kemur launa-
fólki mest til góða, eða knýja fram almennar
launahækkanir sem magna verðbólgubálið? Á að
leitast við að auka kaupmátt láglaunafólksins
eftir þeim leiðum, sem ekki hafa i för með sér
aukna verðbólgu, eða leggja megináherslu á
beinar almennar kauphækkanir hverjar svo sem
afleiðingar þess verða fyrir verðbólguþróun og
atvinnuöryggi?
Þetta eru spurningar, sem samningamenn
hljóta að velta fyrir sér i alvöru þessa dagana.
Það fer ekki á milli mála, hvaða svar er farsælast
fyrir launafólk i landinu og þjóðfélagið i heild.
Það er að halda áfram niðurtalningu verðbólg-
unnar, tryggja áfram fulla atvinnu, varðveita
áfram kaupmátt launanna bæta áfram hag lág-
launafólksins með markvissum aðgerðum um-
fram það sem aðrir fá. Slik stefna er skynsamleg.
Hitt er i meira lagi óviturlegt að knýja fram um-
talsverðar almennar grunnkaupshækkanir með
verkfallsaðgerðum.
Verum minnug þess, að það mun skipta
sköpum fyrir velferð alls launafólks og fram-
tiðarþróun islenskra efnahagsmála að aðilar
vinnumarkaðarins semji svo um kaup og kjör að
markmiðunum um fulla atvinnu og hjaðnandi
verðbólgu verði ekki teflt i tvisýnu.
—ESJ

Sunnudagur 1S. nóvember 1981
Um áfengis-
varnir á líð-
andi stund
eftir Halldór Kristjánsson
■ Fimmta nóvember boöaöi
Freeportklúbburinn opinn um-
ræöufund á Lofdeiöahótelinu um
áfengismálastefnu og fékk fjóra
alþingismenn til aö hefja
umræöurnar. Síöan voru frjálsar
umræöur og fyrirspurnir.
Þaö kom aö visu fátt nýtt fram
á þessum fundi, en þó má vel vera
aö sitthvaö hafi veriö nýtt fyrir
einhverja. Þaö er alltaf fróðlegt
aö finna hvaö mönnum liggur á
hjarta. Og svona fundir sýna li’ka
hvort áhugi er fyrir fundarefni.
Gildi þessa fundar er aö mi'nu
viti einkum þaö, aö þarna hittast
áhugamenn sem koma sinn ilr
hverri áttinni. Þeir finnast, vita
hver af öörum og kynni hefjast.
Þaö getur veriö áfangi aö farsælu
samstarfi.
Annað er það aö þessi fundur og
um ræöurnar þar sýnir ótvirætt aö
nú hugsa menn af meiri alvöru
um þessi mál en veriö hefur.
Mönnum er ljósara aö hætta vofir
yfir. Málefniö knýr fastar á. Fólk
er að vakna — eöa rumska.
Svef nin n er or öi nn óvæ r.
Hættan er meir
enáður
Okkur tslendingum stafar nú
meiri hætta af áfengi en nokkru
sinni fyrrog hefur þó lengi á okk-
ur sannast þaö er Sirak segir:
Margan hefur viniö að velli lagt.
Hættan er meiri vegna þess aö
nú finna menn oftar tilefni og
tækifæri til áfengisneyslu.
Fridagar eru fleiri en fjöldi
manna telur sér óhætt aö drekka
þegar fri'dagur er að morgni þó
þeir vilji varast þaö endranær.
Fjárhagur er almenntrýmri en
lengstum áöur svo aö menn geta
kostaö meiru til ónauösynlegra
efna. Bættum samgöngum og
bilaöld fylgja fleiri tækifæri til aö
hitta vini og kunningja og taka
þátt meðþeimi gleðiog gamni.
Það er aö verða tiska að bjóöa
mönnum i glas þegar þeir h'ta inn,
— eins og algengt er i enskum og
amerískum kvikmyndum.
Vinveitingastöðum hefur
fjölgaö. Jafnvel leikhús taka upp
vi'ndrykkju á sýningum og hafa
þar forustu Þjóðleikhúsið sjálft
og Félagsheimili stúdenta.
Þessu öllu saman fylgir það aö
menn koma miklu oftar þar sem
veriö er meö vin og ætlast er til
þess aö þeir drekki. Og auövitað
veröa mennþvi fyrr háðir áfengi
sem oftar er drukkiöog skemmra
á milli.
Hér bætist svo enn viö aö þegar
menn fara aö veröa óánægöir
meö sjálfa sig i sambandi við
áfengiö fara þeir oft aö leggja sig
eftir öðrum vimúefnum, sem
þeim er þá gjarnan sagt aö séu
heppilegri og veröur oft úr slíku
ægilegt áframhald.
Þegar þessa alls er gætt er
auðskiliö aö nú vofir meiri hætta
en nokkru sinni fyrr yfir þeirri
ungu kynslóð sem á annaö borö
kýs að venjast vini.
Hvemig á að
beita rikisvaldinu?
Þegar þessa er gætt verður
augljóst aö leiðin til minni
drykkjuer fækkun tilefnanna. Þá
spyr jum við um fordæmi og áhrif
rikisvaldsins. Þaö er nefnt sem
dæmi um vinnuþrælkun og
haröræöi aö á verkamála-
ráöstefnu i' haust gafst fólki ekki
tóm til aö þiggja brennivinsboö
ráöherra.
Hins vegar er haft á orði aö
prestar voru i boöi Vigdisar for-
seta og var ekkert áfengi boöið.
Heyrist þó lofsoröi lokiö á mót-
tökur.
Ætla má að þegar fréttist af þvi
forsetaboöi fái einhverjar frdmar
sálirkjark til aö taka á móti sálu-
sorgara sinum án þess aö bjóöa
áfengi. En prestar ættu ekki aö
þurfa aö vera nein undantekning.
Fjölda manna finnst aö ekki
sæmi annaö en bjóöa góöum gest-
um áfengi vegna þess aö þeim
skilst ,,aö þetta sé alls staöar
gert”, og ,,eigi svo aö vera”.
Þetta eru veikar sálir, en þær eru
margar og veitir ekki af vernd og
styrk, sem gæti komiö og ætti að
koma ofan að frá æöstu mönnum
þjóöar og rikisvaldinu sjálfu.
Prestaboö forsetans er þar gott
spor i rétta átt.
Hér er spurt hvort viö eigum aö
beita rikisvaldinu til aö auka
drykkjuna eöa minnka.
Það sem mest er vert
Valur Júliusson læknir flutti Ut-
varpserindi um hinn dulda
alkohólista 8. nóvember s.l.. Þar
var margt sagt af raunsæi og
þekkingu. Hann talaöi um þá höf-
uðnauðsyn aö greina alkóhólism-
ann sem fyrst og sagði margt um
þau vandkvæöi sem á þvi' eru aö
menn kannist við þann krank-
leika. Hitt var utan viö ræöuefni
hans, sem er þó meira um vert,
aö koma i veg fyrir aö menn taki
þessa sótt.
Sémikils viröi aö fá menn til aö
hætta aö neyta áfengis, — en það
var Valur læknir sannfæröur um
aö væri eina ráöið sem dygði
drykkfelldu fólki, — þá er meira
vert aö aldrei sé byrjað. Þess
vegna verður að leggja áherslu á
það sem miðar i þá átt.
Hér minni ég á tvennt. Ýmsir
valda sjálfum sér og öörum miklu
tjóni, enda þóttþeir séu fjarri þvi
aö vera áfengissjúkir þannig að
þeim finnist þeir verða að halda
drykkjunni áfram, þegar þeir
vakna. Annaö er þaö aö enn sem
komið er kunna menn engin ráö
sem duga til aö bjarga öllum frá
áfengisástriöunni eftir aö hún er
vakin. En viö viljum engan
missa.
Reiöst hefur Magnús konungur
minni mótgjörðum, en aö drepinn
sé hirömaöur hans.
Hver verður
stuðningurinn?
Þaö eru nokkrir menn á tslandi
sem leggja nú fram vinnu endur-
gjaldslaust til aö halda uppi
bindindisfélagsskap meö börn-
um. Barnastúkurnar eru ekki
margar, en það eru þó nokkur
hundruð barna, sem mótast þar
meira eöa minna. Þaö eitt aö
fresta þvf um nokkur ár aö börnin
byrji aö neyta tóbaks og áfengis
er verðmætur varnarsigur.
Enlitilþægireru þeir sem sætta
sig viö þann árangur.
Hérveröurlika aö nefna félags-
skap ungtemplara. Þessi félags-
samtök stilla krafta sina saman.
Þannig vinna nú templarar eldri
og yngri á höfuðborgarsvæöinu
saman aö þvi verkefni aö efla
barnastúkustarfið og félagslif
ungtemplara.
Það er kannski ekki bindindis-
boðunin sjálf sem mestu skiptir,
heldur hið glaöa og frjálsa
áfengislausa félagslif og þau
áhugamál sem þaö gefur. Slikt
félagslif vekur lotningu fyrir
lifinu og heilbrigði þess.
Það vitum við að ef þessi
bindindissamtök hafa ráð á að
hafa fólk i föstu starfi vekur það
upp og virkjar til dáöa sveitir
sjálfboöaliöa.
Þvi væntum viö þess aö riki og
sveitarfélög styrki þessa starf-
semi.