Tíminn - 15.11.1981, Qupperneq 12

Sunnudagur 15. nóvember 1981
12______________________________Wmmm
bergmál
Það eru sjálfsagt engar fréttir í augum lesenda
Tfmans að blaðamenn almennt þurfa að eiga mikil
samskipti við opinbera starfsmenn og háttsetta
menn úr viðskiptalífinu, þegar þeir vesalingarnir
eru að reyna að sinna starfi sínu og útvega lesend-
um sinum lesefni sem kynni að vekja áhuga þeirra,
eða enn betra, sem kynni að vekja lesendurna til
umhugsunar á einu sviði eða öðru.
Yfirleitt eru þessi samskipti hin ánægjulegustu
og blaöamenn hafa það jafnvel á tilfinningunni að
þeir hafi eignast hina ágætustu kunningja þegar
samtölin eru orðin nokkuð mörg. Hinu er ekki að
leyna að á stundum reka blaðamenn sig á embættis-
mannahroka hjá opinberum starfsmönnum og stór-
mennskubrjálæði og valdahroka hjá einstaka hátt-
settum manni í „bissnisslífinu". Lesendum til fróð-
leiks og undirritaðri til ánægju skal nú greint frá
einu slíku dæmi, en ég nef ni engin nöf n og segi ekki
einu sinni hver fyrsti stafurinn í nafninu hans er...
„Þú notaðir ófögur orð"
Eftir daglangar tilraunir minar
til þess aö ná sambandi viö hæst-
virtan framkvæmdastjóra hér i
bæ (hér eftir nefndur stjóri)
heyrði ég á linunni: „Já, mér
heyrist það á starfsfólki minu, að
þú hafir notaö heldur ófögur orð
viö það” og rödd stjórans var
bæöi byrst og valdsmannsleg.
Stjóri og ég höfðum átt sam-
ræpur kvöldinu áður og þá hafði
stjóri tekiö mér afar elskulega en
jafnframt greindi hann frá þvi aö
hann gæti ekki svarað spurningu
minm, þvi hann tæki að sjálf-
sögðu ekki meö sér gögn heim úr
vinnunni. Bauö hann þvi upp á aö
ég hefði samband viö sig á skrif-
stofunni daginn eftir og sagöist þá
mundusvara spurningunni. Geröi
stjóri hiö minnsta úr þeim ótta
Ég sný á stjóra
Leið nú og beið og enn náöist
ekki samband viö stjóra. Greip ég
þvi til minna ráða og fékk hann
kollega minn elskulegan sem sit-
ur við næsta borö til þess aö
hringja i númer stjóra. Og viti
menn! Stjóri var skyndilega til
viötals viö mann sem kynnti sig
sem Skafta Jónsson, en sleppti
blaöamannsnafnbótinni. Stjóri
var sumsé reiöubúinn aö ræöa viö
hann en stjóri var ekki lengi i
Paradis, þvi félaginn afhenti mér
tóliö um leiö og hann kynnti næsta
viömælanda stjóra fyrir honum.
Þá var það sem ósköpin dundu
yfir og stjóri sá ástæöu til þess aö
taka blaöamann i kennslustund i
mannasiöum, sem hann litur
sennilega á aö sé eitthvað til al-
langt haft fyrir þvi að koma þessu
„dýrmæta tjáskiptasambandi” á
og spuröi þvi annarrar spurning-
ar en fékk jafnvel enn klénna
svar: „Ég svara þvi ekki. Mér
finnst þetta mál ekki vera mál
neins fjölmiöils i sjálfu sér”.
Sá ég aö nú aö samtaliö dýr-
mæta var hreint ekki svo dýr-
mætt og greindi ég stjóra frá þvi
aö mér þættu svör hans vera bæöi
efnislitil og klén, en stjóri var
ekki orölaus frekar en fyrri dag-
inn, þvi hann svaraöi snöggur upp
á lagiö: „Mér finnst þaö vera dá-
litið nærgöngul spurning að
spyrja mig hvaö hafi farið á milli
okkar bréflega”, og þessi orö
mælti stjóri I þeim tón aö nú var
eins og ég væri farin aö hnýsast i
mjög svo viökvæmt og leynilegt
ástarsamband, en ekki samskipti
fyrirtækis hans og eins ráöu-
neytisins hér i bæ. Ekki dugöi
þessi kostulega skýring, þvi stjóri
bætti viö: „Ég svara þvi bara
ekki. Enda myndi ég ekki spyrja
þig, ef einhver skrifaöi þér: Hvaö
stóö i bréfinu? Fyndist þér það
ekki dálitið nærgöngult?” spyr
stjóri hróðugur mjög.
Ég greindi stjóra frá þvi aö ég
liti þannig á aö persónuleg
einkamál væru ekki á dagskrá i
þessu máli og stjóri svaraði:
„Þetta er persónulegt einkamál
fyrirtækis mins”.
Enn uröu mér á þau mistök aö
spyrja stjóra barnalegrar
spurningar sem var á þá leið
hvort viöskiptavinir fyrirtækis
hans ættu ekki heimtingu á aö fá
aö vita ef eitthvað gruggugt
leyndist i pokahorninu á rekstri
fyrirtækis hans og þá hló stjóri
glaðhlakkalega um leið og hann
sagöi: „Þaö er ekkert gruggugt i
pokahorninu”.
Þá kórónaöi ég barnaskap minn
með þvi aö spyrja hvers vegna
ekki mætti greina frá málinu
fyrst ekki væri um neitt gruggugt
i pokahorninu aö ræöa og loka-
svarstjóra var: „Mér finnst þetta
ekki vera neinn blaöa'matur
Þetta er jú bara löggjafinn sem
við erum aö eiga viöskipti viö eins
og gengur og gerist i svona mál-
um. Hvernig þaö fer á milli okkar
og þeirra finnst mér ekki vera
blaöamatur á einn eða annan
hátt. Finnst þér þaö sjálfri?”
Ég komst aö þeirri niöurstööu
aö þetta samtal þjónaöi ekki nein-
um tilgangi lengur (og er raunar
sannfærð um aö þaö hafi aldrei
náö þvi háleita markmiöi).
Greindi ég stjóra frá þeirri
skoöun minni og fékk aö heyra
Jón eða séra Jón
stjóri, ekki stjóri
minum að ég óttaðist að geyma
málið til morguns, þvi þaö væri af
og frá aö aörir fjölmiölar væru aö
grafa I sama máli.
Fór nú megnið af deginum
næsta i þaö hjá mér aö hringja i
simanúmer stjórans og hafði ég
alltaf þann barnalega hátt á aö
kynna mig sem Agnesi Braga-
dóttur, blaöamann Timans áöur
en ég fór fram á aö fá viötal viö
stjóra. Alltaf bar svo einkenni-
lega við aö eftir aö kynningunni
var lokið, þá var stjóri ekki við og
ekki var vitaö hvenær hann yröi
viö. Þegar áliðið var oröið dags
og enn ekkert samband komið á
viö stjóra, geröist ég þreytt á
skripaleiknum og baö stúlkuna
elskulegu fyrir skilaboö til stjóra,
sem voru þess efnis aö i fyrsta
lagi þá heföi stjóri nú boðiö mér
upp á aö hringja i sig og I ööru
lagi þá væri ég búin að skrifa frétt
sem ég vildi bera undir hann.
Stúlkan tók vel i þessi tilmæli
min og var ekki aö heyra á mæli
hennar að hún bæri ótta i brjósti
vegna „hótana” minna.
menningsbrúks, en ekki stjóra-
brúks. Lesendum til fróöleiks um
„stjórakurteisina” ætla ég aö
gripa niöur á örfáum stööum i
samtalinu:
Stjóri: „Eitt af þeim etikettum
sem ungt fólk á aö læra er aö nota
ekki hótanir”, og bætti siöan viö i
mjög ströngum tón: „Ég get ekki
gúteraö þaö, vina min”. (Aö
gefnu tilefni skal hér tekið fram
að það var ekkert vinsamlegt við
rödd stjórans þegar hann nefndi
mig vinuna sina”. Hélt stjóri
siöan áfram i jafnvel enn strang-
ari tóntegund: „Ókurteisi get ég
ekki gúterað hvorki við mitt
starfsfólk né aöra”, og ég velti
þvi fyrir mér hver væri aö sýna
hverjum ókurteisi. Reyndi ég
siðan að skjóta þvi aö stjóra aö
það gæti nú varla talist til kurteisi
aö telja blaöamann ofan af þvi að
skrifa um ákveðiö mál á þeim
forsendum að allar upplýsingar
um máliö veröi veittar næsta dag,
en gæta þess siöan vandlega aö
vera ekki viö, þegar blaöamaöur
daglangt sóar tima sinum i aö
reyna aö koma á sambandi við
stjóra. Stjóri var nú heldur betur
ekki reiöubúinn til þess aö leyfa
ótindum blaöamanni aö komast
upp meö nokkuö múður og lagöi
hann þvi fagurlega út af eigin
oröum, þannig aö bókmennta-
legar skýringar hans á samtalinu
áttu i raun fátt sameiginlegt með
þvi samtali sem ég haföi átt viö
hann kvöldinu áöur og geymdi hjá
mér á segulbandsspólu.
Svarar án þess að svara
Stjóra leiö greinilega betur eftir
aö hafa veitt mér kennslustund-
ina I mannasiöunum, þvi hann
sagöist reiöubúinn að svara
spurningum minum, en vildi fyrst
fá að heyra áöurnefnda frétt.
Honum greindi ég frá innihaldi
fréttarinnar og hóf siöan
spurningahriöina, sem þegar til
kom samanstóö af einni heilli
spurningu. Svar hans var „stór-
brotiö” eöa með öörum oröum
svo hljóöaöi þaö: „Ég get ekki séð
annað en þetta sé eins og lögin
gera ráð fyrir. Ég hef ekkert
annað um þaö að segja. Ég sé
ekki að mitt fyrirtæki hafi neitt
upp úr þvi aö skýra sitt mál, þú
myndir birta fréttina hvort sem
væri”.
Mér þótti súrt i brotið aö fá engin
svör hjá stjóra eftir aö hafa dag-
sem kveöjuorð af hans vörum:
„Gerðu svo vel”.
Þóttu mér þetta hin fróðlegustu
kveöjuorö eftir að simtólið var
aftur komið á sinn staö og hug-
leiddi ég hvað stjóri hefði átt viö
með þessum orðum sinum. Auð-
vitað gat hann ekki sagt „Ekkert
að þakka” þvi til þess aö svo hefði
getaö oröiö heföi ég oröið að
þakka fyrir samtaliö, hvaö ég
geröi ekki, enda fyrir litið aö
þakka.
Var min niöurstaöa eftir allar
„pælingarnar” sem ég átti i að
afloknu samtalinu aö ég heföi
gert mig seka um ókurteisi á ein-
um staö, þ.e. aö ég skyldi ekki
þakka fyrir samtaliö. Akvað ég
samt sem áöur að sýkna sjálfa
mig, þvi stjóri heföi beinlinis
verið ókurteis i a.m.k. annarri
hverri setningu. Varö mér þá
hugsaö til þess hvort við ættum nú
ekki aö breyta orðatiltækinu okk-
ar góöa um þá Jón og séra Jón,
þannig að við segðum þaö er ekki
sama aö vera stjóri og ekki stjóri.
Eöa hvaö finnst ykkur um það?
AB
Agnes Bragadóttir,
blaðamaður, skrifar