Tíminn - 22.12.1981, Blaðsíða 6

6

i
Þriöjudagur 22. desember 1981
■ í hinni frjálsu Danmörku og einkum þó
Kristjániu, var slagorðið um tima: Barna-
menning. Börnin ættu að gera uppsteyt gegn
foreldrunum og ala sig meira upp sjálf, ástand
mála i heiminum benti hvort eð er ekki til þess
að foreldrarnir hefðu nokkuð meira vit á þessu
en börnin. í eftirfarandi grein sem kemur úr
frönsku blaði er sagt frá öðrum anga barna-
menningar og barnafrjálsræðis: Tólf ára
stelpu sem aldrei hefur verið slegin, hefur
aldrei verið skipað fyrir og aldrei verið ráðlagt
að gera eitt eða annað. Faðir hennar ákvað að
hún skyldi verða mannvera af tagi sem aldrei
hefur sést: algjörlega frjáls.
Jafnvel meöal sinna llka, lit-
skrúöugra hippa á Ibiza-strönd
vekur þaö jafnmikla furöu þegar
smápönkarinn Kittý birtist og ef
þar væri á ferö röggsamlegur
embættismaöur I jakkafötum
meö bindi og skjalatösku. En sllk-
ir venja ekki komur sinar þangaö,
þaö gerir aftur á móti Kittý —
þegar hún kemur gangandi, föl á
kinn og svartmáluö um augun lita
allir upp. Hún er tólf ára gamall
borgarkrakki, smávaxin og horuö
og i himinhrópandi þversögn viö
þessa jarönesku paradis þar sem
hún fæddist og tók út mestan sinn
þroska.
Hiandgult háriö, upplitaö af of
miklum háralit, ris I kamb á
næstum snoöuöum kollinum.
Andlitsfaröinn hefur á sér yfir-
bragö hnignunar, þykkur og I
engu samræmi viö andlitsfalliö,
hann er eins og óhreinindi á
fallegu andlitinu, sem er enn
kringlótt eins og á barni. Um
grannan hálsinn gengur hún meö
ekta hundaól, svarta og meö
göddum. Og eins og þaö sé ekki
nóg, dinglar band neöan úr ólinni
i fullkomnu tilgangsleysi. Undir
þröngum og rifnum bol glittir I
agnarsmá brjóstin. Mjóslegin
læri standa undan stuttu pilsi.
Hún gengur berfætt um strönd-
ina, tilgeröarlega eins og smá-
vaxin mella.
heimaborgina London og hætti
viö rithöfundarferil sem kannski
haföi ekki boriö sérlega mikinn
ávöxt, til aö helga sig lystisemd-
um uppeldisins óskiptur. Tilfelliö
Konráö minnir óneitanlega á
Pygmalfon, kóng á Kýpur, sem
bjó til styttu og varö siöan ólækn-
anlega ástfanginn i henni. Nema
hvaö meistaraverk Konráös er
Kittý. Fáránleg hugsmiö sem
hann getur klappaö og kjassaö.
Konráö talar mildri röddu og
hefur sérstakt lag á aö velja
blótsyröi viö hæfi,hann er skritin
blanda af hæröum þurs og spá-
manni meö hyldjúp augu. Hann
útlistar hátiölega fyrir hverjum
sem er einu uppeldisaöferöina
sem hann hefur beitt um dagana:
aö láta börnin gera allt sem þau
langar til og vona aö þau veröi
skárri en foreldrarnir. Þau vita
betur en viö hvaö þeim sjálfum
hæfir. Þarna gengur aftur ljósum
logum gömul kellingabók um
göfuga og góöa villimenn. Svo er
bara aö biöa og sjá hvort endur-
fundirnir viö þessa háleitu hug-
mynd um Móöur náttúru færa
þeim lifshamingjuna.
Þessi uppeldisfræöi, andstæö
öllu sem nú tiökast er samt ekkert
smámál fyrir uppalandann. Hann
er þó alltaf nauösynlegur. For-
eldrarnir leyföu allt en aftur á
móti voru þau alltaf til reiöu og
■ Kittý.tólf áragömulá Ibiza-strönd. Hún er afsprcngi uppeldisfræöi-
legrar tiiraunar sem faöir hennar er aö gera.
eins og sirkusapi, i of viöum bux-
um, litskrúöugu vesti og meö
marglitar perlur um hálsinn.
Patrick sem litur út fyrir aö vera
tæpra þriggja ára, hangir á þess-
um höfuösmiö sinum, eins og
apaköttur i lirukassaleikara.
Á ströndinni viö Salines er
hippahátiöin i fullum gangi. Kon-
ráö, meö barniö utan á sér, talar
viö fólk um þaö eina sem honum
liggur á hjarta: uppeldisfræöi. I
baksýn gengur sólin til viöar,
kvöldroöa slær á himininn. Alveg
eins og i draumi. Allt I einu horfir
sorgmæddur snáöinn alvarlega á
masandi uppalandann og segir:
„Ég vil fara heim”. Konráö sýnir
engin svipbrigöi, gerir enga at-
hugasemd né sýnir nokkur merki
þess aö sér misliki, stendur á fæt-
ur og fer. Kittý horfir á risann og
dverginn hverfa á braut. Fyrir
hana er nóttin rétt aö byrja.
Allir reyna
allt til að
vera eins
Eftir aö hafa dvaliö i Amster-
dam meöal pönktónlistarmanna
og dópista er hún litiö gefin fyrir
aö sofa. Hún kom gjörbreytt heim
úr þeirri ferö: háriö rautt og blátt
og tilbúin i alls konar uppátæki.
„Hvert sem ég fer”, segir hún
meö hægri og settlegri rödd,
„horfir fólk á mig eins og
ófreskju. Mér er sko alveg sama.
Og satt aö segja finnst mér
gaman aö láta taka eftir mér. All-
ir reyna greinilega allt sem þeir
geta til aö vera eins”.
Þegar Kittý talar furöar maöur
sig á hæfileikum hennar, rósemd
og gáfum. Þaö er ekkert skritiö
þó hún hafi lært aö lesa og skrifa
mörg tungumál upp á eigin spýt-
ur. Hún hefur hæfileikana. Maöur
skilur lika hvernig hún getur
töfraö fulloröiö fólk upp úr skón-
um. Meöal aödáenda hennar er
Bóris, frægur tiskuljósmyndari
sem býr I Paris. Hann féll fyrir
persónutöfrum Kittýar og bauö
henni til sin til aö veröa eins kon-
ar lukkutröll I sinum hóp. I sex
mánuöi liföi Kittý i vellystingum
VIÐREISN BARNANNA
— smápönkið Kittý og uppalandinn Konráð
Utangarös meöal utangarös-
fólksyvar Kittý úthugsuö, áætluö
eins og stefnuskrá til aö veröa
manneskja af þvi tagi sem enginn
hefur áöur séö: algjörlega frjáls
vera. Siöan hún fæddist hefur
þessi stelpukrakki aldrei þurft aö
hlýöa skipunum, né taka mark á
ráöleggingum, né sitja undir
nokkurri kennslu. Hún hefur
aldrei fundiö til þess aö á henni
hafi hvilt þungi nokkurs valds.
Hún hefur aldrei stigiö i skóla —
vegna þess einfaldlega aö þjóö-
félagiö átti ekki aö fá tækifæri til
aö spilla henni meö neins konar
tamningu. Hún var á brjósti og
svaf I rúmi foreldra sinna þar til
hún var átta og hálfs — af þvi
hana langaði til þess. Þegar hún
var sjö ára reykti hún fyrst hass.
Niu ára tók hún sér ástmann. Og
ellefu ára lagöi hún ein upp i
puttaferöalag til Amsterdam.
Kellingabók
um göfugan
villimann
Állt var þetta aö undirlagi eöa
réttara sagt vegna Konráös fööur
þessa skritna unga. Rousseau
skrifaöi I eina tiö ritiö ..Emile” og
hvatti tiljjess að sem fæst bönn
væru lögö á börn í uppeldinu
sjálfur haföi hann þó eilifar
áhyggjur af sinum eigin börnum
og gætti þess vandlega aö hug-
myndir sinar kæmust ekki I fram-
kvæmd heima fyrir. Konráö fór
þveröfugt aö. Þegar hann var
fimmtugur sagöi hann skilið viö
höföu vakandi auga meö öllu sem
fram fór. Til þess aö koma upp
breyttu mannkyni veröa menn aö
gefa eitthvaö af sjálfum sér.
Harðstjóri
á snærum
frelsisins
Annars er eitthvaö viö allt þetta
fyrirtæki sem minnir á guöstrú:
tilhneiging til aö fórna sér og
helga sig allan starfinu fyrir nýj-
um og betri timum I sögu mann-
kynsins. En þegar allt kemur til
alls á þetta sér þó sinar hvers-
dagslegu hliöar og þær ófáar.
Hlutverk foreldranna I uppeldinu
var ekki alltaf jafn frumlegt og
dótturinnar. Sue, móðirin og fyrri
kona Konráös.amerisk kona meö
báöa fætur i jörö, var á sinn hátt
hin þjáöa móöir og fórnarlamb
hins ákafa metnaðar eiginmanns-
ins. A meöan Konráö tryggöi sér
ódauöleika — þaö eru hans eigin
orð og ekki sögö i gamni — var
þaö hún, móöirin, sem sá um dag-
legt amstur, rétt eins og hjá flest-
um öörum fjölskyldum. Sue var
nokkurs konar pislarvottur, vissi
ekki i hvorn fótinn hún átti aö
stiga og langaöi oftsinnis til að
hætta viö allt saman. En Konráö
var alltaf til staöar, haröstjóri á
snærum frelsisins og vakti yfir
þvi aö ekki yröi spillt þvi verki
sem hann var kominn áleiöis
meö.
Allir á eyjunni muna eftir
stúlkubarninu sem var alltaf nak-
ið vegna þess aö hún haföi illan
bifur á fötum. Aldrei greitt,
vegna þess aö hún óttaðist hár-
burstann. Sem vakti móöur sina
klukkan þrjú á nóttinni, vegna
þess aö hana vantaöi leikfélaga.
Á veitingahúsum uröu foreldr-
arnir aö standa á móti reiöi eig-
enda og þjóna til aö vernda Kittý,
sem pissaöi og kúkaöi i saltbauk-
ana sér til skemmtunar. Og
hræröi þarnæst rólega i og rauö
blöndunni á skelfda matargesti.
Heima fyrir var frumstæöustu
reglum um mataræöi ekki gætt.
Barniö, haröstjórinn, næröist
eftir sinu eigin höföi og þegar
henniþótti timabært. Venjulegast
á sælgæti á undarlegustu timum.
Það skýrir hvaö hún er pislarleg,
þó aö bæöi faöirinn og móöirin séu
mikil aö vallarsýn.
Úr villimannalífi
í pönkkúltúr
I þessum galopna heimi, sem
henni var færöur á silfurdiski, var
eins og búiö væri aö sópa öllu úr
veginum, öllum hindrunum, tak-
mörkunum og höftum. Þó sagði
hún aö lokum skiliö viö villi-
mannalifiö og hélt beint af augum
á hápunkt hnignandi siömenning-
ar: sem er pönkkúltúrinn. Hún
hefur algjöra nautn af þvi aö sýna
sjálfa sig og er himinlifandi yfir
þeim áhrifum sem hún hefur
hvenær sem hún stigur inn á veit-
ingahús. Hún sýpur dreggjarnar
úr glösum sem hafa veriö skilin
eftir. Viö nefiö á furöu lostnum
feröamönnum hrifsar hún mat af
diskum þeirra. Hún betlar og
stelur eins og hún sé i fullum rétti,
kemur útúrdrukkin heim, lasin af
drykkju og reykingum. Konráö
reykir ekki né drekkur, en samt
segirhann ekki neitt, annaö hvort
er hann samkvæmur sjálfum sér
eða þá aö hann er svo mikill ofsa-
trúarmaöur aö hann getur hrein-
lega ekki séð villu sins vegar.
Hann horfir stööugt meö aödáun á
þessa taumlausu stelpu, sem
fölnar eins og blóm sem ekkert er
hirt um.
Og ekki getur Sue sagt neitt
meira, þvi sjálf er hún farin aö
drekka ótæpilega. Hún er ein-
mana, hefur ekkert barn á brjósti
lengur og er eins og dottin út úr
heiminum. Þegar Kittý áleit sig
vera oröna fullorðna svona um
þaö bil á níunda ári skildi Konráö
viö Sue og tók saman viö aöra
konu — sem á ungbarn. Nú er þaö
lika oröiö liöur I tilraunum hans
til aö tryggja sér ódauöleika.
Þessi and-uppeldisfræöi er oröin
hans versti löstur. Hann er eins
og innblásinn dr. Frankenstein:
skapningar hans lita á hann sem
guð. Hann er sin eigin útgáfa af
heimilisföður af gamla skólan-
um: Kittý sýnir honum óblandna
aödáun og er þæg i návist hans.
Aftur á mótilitur hún soldiðniður
á móður sina.
Risinn og
dvergurinn
Og Patrick sem er fimm ára
gamall og ekki sonur hans af
holdi og blóöi, hegöar sér ná-
kvæmlega eins. Hann er til fara
praktuglega á myndatökustofun-
um. En þaö hefur engan veginn
stigiö henni til höfuös aö vera
fyrirsæta. Enn lætur hún fólk
dansa eftir sinni pipu: „Ef mér
likar ekki viö ljósmyndarann
stoppa ég myndatökuna jafnvel
þó hann bjóöi gull og græna. Það
er spurning um góða eöa vonda
strauma”. Hún sneri fljótt aftur
til Ibiza, þó hún væri á góöri leið
til frægöar.
En á morgun veröur
barnapönkarinn ekki lengur til.
Litla skrimsliö veröur stórt og
forréttindi undrabarnsins veröa
fyrir bi. Það sem i dag er litiö á
sem tilraun til aö sýna sjálfstæöi
sitt veröur kallaö sérviska á
morgun. Ef Kittý getur ekki aö-
lagaö sig, hvaö veröur þá af
henni? En sjálf efast hún ekki um
aö framtiöin veröi björt. Hún
leyfir sér meira aö segja aö
hafa framavonir. Með tærum
glampa i augum segir hún: „Ég
vil skapa eitthvað. Kannski ljós-
myndir. En ekki þessar aulalegu
fyrirsætumyndir, ég vil frekar
taka listrænar ljósmyndir”.
Hún er furöuleg stelpa sem
viröist eingöngu lifa fyrir augna -
blikiö en er samt aö áætla lif sitt
með mikilli nákvæmni: „Þegar
ég verö fertug geri ég eins og
Konráö. Ég sest aö á eyju þar
sem er mikiö sólskin og ódýrt aö
lifa. Ég eignast börn og ætla aö
ala þau upp eins og ég var alin
upp”.
Svo sannarlega geta frelsis-
börnin ekki státaö af miklu hug-
myndaflugi...
frjálslega þýtt úr Le Nouvel
Observateur.