Tíminn - 29.12.1981, Blaðsíða 9

Þriöjudagur 29. desember 1981.
9
Full verðtrygging peninga
kallar á ný viðhorf í viðskipt-
um, meira aðhald og sparnað í
atvinnurekstri og nákvæmari
hagræðingu, meiri framleiðni
og miklu, miklu meiri vöru-
vöndun.
ljóst aðekki veröur lengur frestaö
aö taka máliö til afgr. Akvörðun
gæti i sumum tilfellum gert fjár-
lagageröina raunhæfari jafn-
framt þvi að sérstaöa ákveöinna
sjóöa yröi viöurkennd ■ og staða
þeirra gerö sterkari. Þegar við
athugum þessa opinberu sjóöi þá
hafa þeir oft veriö hér til umr. og
þetta eru margir hverjir sjóöir
sem viö viljum gjarnan vernda og
teljum að hafi mikilvægu hlut-
verki að gegna fyrir okkar þjóö-
félagsuppbyggingu. Ég nefni
Byggðasjóð, Félagsheimilasjóö,
Fiskveiöasjóö, Iönrekstrarsjóö.
En skeröing þeirra hefur verið á
undanförnum árum mjög mikil
og ef viö tökum sem dæmi hefur
skeröing ríkissjóös til stofnlána-
og fjárfestingasjóöa, reiknaö á
föstu verölagi i sambandi viö
þetta frv.,kemur m.a. i ljós aö
Fiskveiðasjóöur hefur verið
skertur um 21.7 millj.,Félags-
heimilasjóður um 3.1 millj. og
Byggöasjóður um 31 millj.
Ég er ekki aö segja þaö meö
þessum oröum aö þaö sé ekki
eölilegur hlutur aö þessir sjóöir
hafi verið skertir aö einhverju
leyti. Þaö sem mér finnst nei-
kvætt I þessu máli er þaö aö Al-
hæð i fjárlögum og lánsfjáráætlun
að hækka i 34,2 millj. kr. eöa 3.2
millj. hækkun, um þetta var sam-
komulag i nefnd,jafnframt var
samþ. aö fjmrh. væri heimilt aö
fella niöur eöa greiöa niöur aö-
flutningagjöld og söluskatt af
sjálfvirkum simstöövum sem
fluttar eru inn á vegum Pósts og
simamálastofnunarinnar. Þetta
ermjög mikilvægtmál aö okkar
mati og mun tryggja framkvæmd
5ára áætlunar um lagnir.gu sjálf-
virks sima um landiö en fjárfest-
ing og framkvæmdir Pósts og
sima mun veröa um 124 millj. kr.
á árinu 1982 i staö 54 millj. á yfir-
standandi ári.
Hitt málið sem ég nefni sér-
staklega er bygging íþróttamiö-
stöövar á Laugarvatni. Sam-
komulag varö um 4 millj. kr. fjár-
veitingu á árinu 1982 til byggingar
iþróttahúss Kennaraháskóla Is-
lands á Laugarvatni. Fyrir var 1
millj. I fjárlögum þessa árs. Jafn-
framt er ákveðið aö bjóöa verkið
út næsta vor, þaö er aö gera bygg-
inguna fokhelda i einum áfanga
sem yröi lokiö 1983, og þar meö i
opinberum verksamningi fyrir
fram bundiö fjárveiting 1983 til
þingi skuli láta dragast ár eftir ár
aö taka ákvöröun um þaö hvort aö
þessum lögum eigi aö breyta og
hvort aö ekki sé eölilegt aö færa
þessa sjóöi i ákveönara form,
annaöhvort með þvi aö fella suma
þeirra niöur eða aö styrkja stööu
annarra.
Ég vil sérstaklega nefna tvö at-
riði af fjölmörgum sem viö fulltr.
Frfl. i nefndinni lögöum mikla
áherslu á aö fengi viöunandi afgr.
Þaö er i fyrsta lagi lagning sjálf-
virks sima, samkv lögum nr. 32,
1981 um lagningu sjálfvirks sima
sem samþ. var á s.l. vori stendur i
3. gr. „Póst og simamálastofnun-
in er heimilt aö taka lán allt aö 20
millj. árlega i 5 ár til fjármögnun-
ar framkvæmda samkv. 1. gr.
Lántökuheimild þessi skal breyt-
ast i samræmi viö breyt. á bygg-
ingarvisitölu. Og i 2. gr. aö tæki
og búnaöur til lagningar og
uppsetningar sjálfvirks sima-
sambands samkv. áætlun þeirri
sem gerö veröur skuli undan-
þegin aöflutningsgjöldum og
söluskatti við innflutning.
Hækkun á
fjárlögum
Til aö halda verögildi fram-
kvæmda á árinu 1982 þurfti fjár-
verksins. En kostnaöarverö þessa
áfanga er á verölagi næsta árs
áætlaö um 8 millj. kr. Ég tel sér-
staka ástæöu til aö fagna úrslitum
þessa máls sem er svo þýöingar-
mikiö ekki aöeins fyrir skólana á
Laugarvatni heldur fyrir allt
iþróttastarf i landinu. Fyrir 3.
umr. biða ýmis mikilvæg mál
ýmissa stofnana. Ég nefni Vega-
gerð rikisins, vegaframkvæmdir
samkv. vegaáætlun og samþ. þál.
um hækkun vegaframkvæmda
um 2.2% af þjóöarframleiðslu.
Viö fram.s.menn leggjum höfuö-
áherslu á að staöiö veröi viö þetta
atriði við afgr. fjárlaga. Þaö er
grundvallarmál og jafnframt
þarf aö gera sérstaka afgr. vegna
hinna svokölluöu verkefna viö
O-vegi.
Málefni Háskóla Islands er i
brennidepli. Ljóst er að ekki
hefur veriö tekiö fullt tillit til
fjölgunar háskólanemenda viö
fjárlagageröina. Þetta þarf aö
leiörétta. Jafnframt þarf að
tryggja viöhald eöa endurbygg-
ingu stúdentagaröanna sem lokiö
er fyrir nokkru á Gamla-garöi.
En Nýi-garöur er ekki mönnum
bjóöandi i þvi ástandi sem húsiö
er i dag, þaö höfum viö fengiö aö
sjá. Þá eru ýmsir þættir land-
búnaöarmála óafgr. svo og
byggöalinur. Rekstur lög-
gæslunnar i landinu er i miklum
vanda. Viröist vera eitt af þeim
málefnum i opinberum rekstri
sem sprengir sjálfvirkt allar fjár-
hagsáætlanir. Hér er um að ræöa
mál sem veröur að taka föstum
tökum. titþensla lögreglu-
kostnaöar eöa löggæslukostnaöar
hlýtur að veröa aö setja vissar
skoröur. Þetta er eitt af dæmum
um stofnanir sem ég nefndi hér i
byrjun mins máls, sem er vissu-
lega nauösynlegt aö skoöa vand-
lega. Þetta er vandasamt mál, og
vissulega eru geröar miklar kröf-
ur og vaxandi til löggæslunnar i
landinu og dómsmála yfirleitt, en
einmitt þess vegna tel ég vera
mjög áriöandi aö þaö sé tekist á
viö þennan vanda og reynt aö
finna lausn á þvi aö þetta komi
ekki svona sjálfvirkt og komi ekki
svona aftan aö öllum fjárskuld-
bindingum eins og þaö viröist
gera i dag.
Rekstur tónlistarskóla, akstur
skólabarna og jöfnun náms-
kostnaðar eru meöal mála sem er
eftir aö afgreiöa en hafa mikla
þýðingu fyrir sveitarfélög og fólk
i dreifbýli þessa lands.
Mikilvægar
ákvardanir
framundan
Viö framsóknarmenn höfum
lagt okkur fram um aö vinna viö
fjárlagageröina meö tilliti til
þeirra meginforsenda sem kemur
fram i athugasemdum fjár-
lagafrv. Og aö ekki yröi raskað
þvi markmiöi aö afgr. fjárlög án
greiösluhalla. Jafnframt er okkur
að sjálfsögöu ljóst aö efnahags-
ástand eöa réttara sagt efnahags-
horfur eru slikar i dag aö fjárlög
næsta árs gætu raskast verulega.
Samt sem áöur tel ég aö þessi
fjárlög meö breytingu fjvn. séu
nær þvi en oft áöur að vera raun-
hæf fjárlög. Minna um óvissu-
þætti og tekist hefur að auka
verulega framkvæmdafjárlög
sem hækka milli 40 og 60%.
Framundan eru mikilvægar
ákvarðanir i efnahagsmálum
sem tryggja eiga lifsk. þjóöarinn-
ar. Þaö er vissulega skammsýni
og um leiö þjóöarógæfa ef lands-
menn gera sér ekki fulla grein
fyrir þeirri staöreynd aö kröfur
um lifsgæöin verða aö byggja á
þeirri verðmætasköpun sem at-
vinnuvegir okkar lands eru færir
um aö framleiða og þess
markaösverös sem i boöi er. Við
erum háöari utanrikisviöskiptum
en flestar nágrannaþjóöir okkar.
Þaö þarf engum aö koma á óvart
aö ráöstafanir i efnahagsmálum
til aö ná jákvæöum árangri viö
núverandi aöstæður segja til sin i
daglegu lifi allra landsmanna.
Full verðtrygging peninga kallar
á ný viöhorf i viöskiptum, meira
aöhald og sparnaö i atvinnu-
rekstri veröur aö koma til,meiri
og nákvæmari hagræöing ,meiri
framleiöni og miklu miklu meiri
vöruvöndun. öll þessi mál þarf aö
ræða af fullri hreinskilni fyrir
opnum tjöldum. Rikisstjórnin
ræöir efnahagsvandann og leiöir
til aö ná fram þvi markmiöi sem
allir eru sammála um aö hljóti aö
vera aöalmál aö ná niöur verð-
bólgunni. Þjóðin ætlast til þess aö
rikisstjórn og alþingismenn geri
ráöstafanir sem tryggi lífskjörin i
landinu. Til þess þarf aö vinna
bug á veröbólgunni og koma f veg
fyrir afleiöingar hennar.
eftir helgina
Adfanga-
dagskvöld
■ Almættið haföi aö öngvu
spá veöurfræðinga um að jólin
yröu auö á suðvesturhorninu,
þvi þegar menn vöknuöu á aö-
fangadag var jörö alhvft,
þvert ofan f allar spár læröra
embættismanna. Börnin höfðu
sumsé orðiö ofan á, en þau
vilja hafa snjó, alveg sama
þótt söluskattur sé af snjó h já
Ragnari Arnalds og Alþýöu-
bandalaginu, sem annast sölu-
skattsinnheimtu af snjóruön-
ingi. Alveg sama þótt sveitar-
félögin veröi fyrir nokkrum
aukaútgjöldum. Og þvi hygg
ég þrátt fyrir allt aö flestir
hafi nú oröiö ánægöir meö
veðriö á jólanótt — innst inni
aö minnsta kosti.
Jólamyndin, sem greypt er i
hugskot okkar flestra, er
nefnilega á kafi i snjó. Þegar
hvergi sér á dökkan dil og hvit
mjöllin liggur yfir öllu landi,
byggöu og óbyggöu, bæjum og
þorpum, þá veröur þaö sem
viö nefnum jólalegt iumhverf-
inu. Og þannig séö var al-
mættiö meö rétt veöur um
þessi jól þrátt fyrir söluskatt
af snjó og önnur vandræöi.
Nýr boðberi,
Skyggnir
Þaö sem vakti mesta for-
vitni svona af nýjungum, þessi
jólin, voru beinar sendingar á
sjónvarpsefni frá ýmsum
heimshlutum, sem keyptar
voru af Sjónvarpinu og sendar
út beint á aöfangadagskvöld.
Þetta var mjög áhrifamikil
útsending. Ekki svo aö skilja
aö útlendur jólasöngursé betri
en okkar heldur þannig aö
heimurinn kemst meö þessum
hætti I nýtt samhengi. Hann
stækkar, en þjóðirnar færast
nær hver annarri.
Þessa jaröstöð þarf endilega
aö nota meira, eöa endur-
varpsstöðina því þá munum
við fá betri erlendar fréttir og
áreiðanlegri en þær sem sjón-
varpið hefur núna, þar sem
fréttamenn virðast oft þurfa
aö fá einhver ja tilfinningalega
útrás i fréttum. Útrás sem
engan varöar um aöra en þá
sjálfa. Þá verður maöur t.d.
laus viö persónuleg viöhorf
fréttamanna um innlimun
Gólanhæöa og maöur verður
liklega lausviöafmælisveislur
Brésnjefs, hetju Sovétrikj-
anna og handhafa sólarinnar i
Afganistan svo dæmi séu
nefnd.
Blessaö gufuradióiö heldur
á hinn bóginn mun betur á er-
lendum fréttum um þessar
mundirog bætirþaömjög upp
slaka þjónustu Sjónvarpsins.
Hringingar til Washmgton og
Stokkhólms virðast þó ekki
allar vera mjög áriöandi, þótl
auðvitað gerist þar mikil tiö-
indi á stundum. Kariskrónan
er nefnilega enn sú mynt sem
notuö er f viöskiptum Austurs
og Vesturs, þegar um framtið
heimsins er verslaö sérstak-
lega.
Útvarpiö á aöfangadags-
kvöld var ágætt a.m.k. þaö
sem ég hlustaöi á. Þáttur um
vitringana þrjá var mjög
áheyrilegur og féllaö geöslagi
kvöldsins. Hlé var nú gert á
Ópi bjöllunnar, eftir Thor Vil-
hjálmsson sem nú hefur lokiö
13.1estrum en bjalla hans mun
hinsvegar halda áfram aö æpa
eftir jól.
Óp bjöllunnar
Ég geri þetta nú aö um-
ræðuefni vegna þessaöég hefi
séö aö menn eru aö mótmæla
þessum lestri i blööunum.
A.m.k. sá ég mótmælabréf i
Velvakanda, þar sem kona
fyrir noröan var á móti þess-
um lestri.
Ekki veit ég hvernig sögur
þessi kona vill hafa, en Thor
Vilhjálmsson er þarna meö
sitt lifsverk eöa hluta af þvi,
og þaö veröum viö að hafa I
huga og bera fyrir hæfilega
virðingu.
Útvarpiö flytur allar geröir
tónlistar og á aö gjöra þaö,
þóttauðvitaö fái þaö stundum
bágt fyrir i Morgunblaöinu og
Þjdöviljanum. Og meö sama
hætti ber þvi aö flytja fleiri en
eina bókmenntastefnu.
Thor er aö visu dálitiö þung-
ur og torlesinn á köflum. Og
stundum situr maöuryfir bók-
um hans eins og maöur sé aö
reyna aö lesa blindraletur
með boxhönskum. En svo rof-
ar til á milli og ágætir spretúr
koma.
„Thorer alltaf Thor”, sagöi
Arni Bergmann um áriö,
annaö hvort i fréttum frá
Sovétrikjunum, eöa i Þjóövilj-
anum, og er þaö mikiö rétt.
Mér finnst þaö minnsta kosti
óþarfi aö vera aö amast viö
þvf þótthannlesisögu eftirsig
i útvarpið.
En vikjum nú aö ööru.
Auðar kirkjur
auðar götur
Þaö var tilkomumikiö á aö-
fangadagskvöld aö fara gegn-
um miöbæinn i Reykjavik. Um
mannlausar götur I snjónum
og undir þúsundum marglitra
ljósa.
Ofterum þaö rætt aö mikil
helgi sé i tómum kirkjum. Þvi
er jafnvel haldiö fram, aö auö-
veldara sé aö finna nálægö
Guös i tómri kirkju en viö há-
messur, eða stóra kirkjulega
daga, þegar æöstu menn
kirkjunnar og mannfólkiö fyll-
ir hús Gubs, bæöi meö nær-
veru sinni, töluöu oröi og
hljómlist.
Þetta er þó á vissan hátt
orðum aukiö. Viö messur er
sérstök stemmning og oft góö
og sömu ættar. En tilfinninga-
lega er skyldleiki milli þess aö
ganga rnn f auða kirkju og aö
ganga um auöar götur borgar-
innar um jólin. Með kynlegum
hættifærist þú næröllum friöi
og inntaki jólanna. Ég virti
fyrir mér uppljómuð húsin i
ibúðahverfunum og varö þá
hugsaö til gömlu konunnar
austur i Fljótshliö er svaraöi
Sverri Kristjánssyni á sinum
tima svo ógleymanlega, er
hann spuröi hvort ekki væri
kalt í þessum óupphitaða torf-
bæ, er hún bjó i?
Jú ekki var laust viö þaö
svaraði hún. — En mér finnst
oft hlýtt hér, eftir aö allir eru
komnir inn.
Já,og einmitt svona var þaö
þetta aðfangadagskvöld i
Reykjavik er ég gekk heim-
leiöis i ópi bjöUunnar og snjón-
um, eftir aö allir virtust vera
komnir inn.
Jónas Guömundsson
Jónas
Gudmundsson,
rithöfundur, skrifar