Tíminn - 03.07.1982, Blaðsíða 7

■ í Volgograd. Minnismerki um orrustuna um Stalingrad. Styttan fyrir miðju myndarinnar er af Móður Rússlandi oger
stærri en frelsisstyttan i New York. Fyrir miðju stendur Jón Arnalds ásamt konu sinni Sigriði Eyþórsdóttur, þar næst stendur
Edda Guðmundsdóttir og Steingrimur Hermannsson.
smiðju þar í landi, sem og niðursuðu-
verksmiðju og frystihús.
Einnig heimsóttum við á þessum
slóðum fiskveiðiháskóla, sem í eru um
6000 nemendur, og útskrifar allt upp í
doktora i fiskveiðum. Vel er til þessa
skóla vandað og alls útbúnaðar sem þar
er.
í för með okkur þarna suður eftir var
aðstoðarsjávarútvegsráðherrann,
Kudresjev, sem er formaður Menningar-
tengsla íslands og Sovétríkjanna og
hefur oft komið hingað til lands. Þar sem
við stönsuðum tóku á móti okkur
embættismenn, borgaryfirvöld og yfir-
menn fiskveiði- og hafnarmála.
í ferð sem þessari kemur sitthvað i
ljós, sem maður hafði ekki gert sér grein
fyrir áður. T.d. hafði ég ekki gert mér í
hugarlund áður hve gífurlega mikilvæg
flutningsleið Volga er. Eftir henni sigla
stór olíuflutningaskip alla leið upp til
Moskvu og miklir hráefnaflutningar eru
um fljótið. Annað sem vakti athygli
mína eru ráðstafanir sem gerðar hafa
verið til að forðast mengun i Volgu, sem
orðin var gífurlega mikil og stofnaði
styrjustofninum og öðrum fisktegund-
um í mikla hættu.
Strangar reglur um mengunarvarnir
hafa verið settar bæði í sambandi við
verksmiðjur í nágrenni fljótsins og eins
fyrir öll skip sem sigla um það. Skipin
þurfa að skila vikulega úrgangi og fá
kvittun fyrir ella er dregið af launum
skipstjórans. Nú hefur tekist að snúa
dæminu við og Volga er smám saman
farin að hreinsa sig og fiskstofnarnir
farnir að stækka á ný.
Önnur hætta sem steðjað hefur að er
lækkun Kaspíahafsins vegna áveitna, en
mikið vatn hefur verið tekið úr Volgu
og veitt í héröðin umhverfis hana. Uppi
eru miklar ráðagerðir um að breyta
þessu, jafnvel með því að snúa við
vatnsföllum sem renna i íshafið og beina
fram fara milli þjóðanna tel ég ekkert
óeðlilegt að hafa slíkan samning.
Samningurinn sem Matthías Bjarna-
son gerði við Sovétríkin 1977 er stifari
en sá samningur sem nú liggur fyrir. í
Matthiasarsamningi er gert ráð fyrir
nefndarskipan. Sú nefnd hittist árlega
ýmist hér eða i Moskvu. Mun nefndin
hittast hér í þessari viku.
Þessu fylgir nokkur kostnaður.
Út af fyrir sig er ég ekki að gagnrýna
þann samning. Ég tel hann eðlilegan
miðað við miklar veiðar Sovétríkjanna
kringum ísland.
Annars verð ég að segja vegna þessara
upphrópana Morgunblaðsins út af svona
ferðum til Sovétrikjanna, að þeir virðast
gleyma þvi fljótt að bæði Geir Hall-
grímsson og Matthias Bjarnason hafa
heimsótt Sovétríkin og létu þeir vel yfir
ferðum sínum. Segja mætti að ég hafi
farið í fótspor Matthíasar, nema hvað
ég gerði engan samning.
Við höfum haft og höfum mikil og góð
viðskipti við Sovétríkin og hvort sem
mönnum líkar stjórnarfarið þar betur
eða verr hljótum við að viðurkenna að
við höfum ekki tapað á þeim viðskipt-
um. Ekki veit ég hvernig farið hefði ef
við hefðum ekki fengið olíuna frá þeim
þegar erfiðleikar steðjuðu að og við
hljótum að viðurkenna að ávallt þegar
við færðum fiskveiðilögsögu okkar út
sýndu Sovétmenn það i verki að þeir
viðurkenndu hana.
- Ég er feginn að hafa farið þessa ferð.
Persónuleg kynni af ráðamönnum eru
ávallt gagnleg og móttökurnar voru alls
staðar þar sem við komum mjög
höfðinglegar, ef nokkuð var, þá einum
of. Við mættum mikilli velvild hjá því
fólki sem við hittum, ekki siður þeim
sem lægra eru settir en hinum.
Þvi tel ég ferðina til Sovétríkjanna
hafa verið gagnlega og ég hef boðið
sjávarútvegsráðherranum þar að heim-
sækja ísland. OÓ
þeim suður á bóginn. Varlega þarf þó
að fara í þær framkvæmdir. Liffræðingar
hafa varað við að draga of mikið úr
rennsli i íshafið. Þó hefur orðið nokkur
hækkun á Kaspiahafinu vegna slíkra
aðgerða.
En fleira vakti athygli en mannvirki
og nýstárlegar fiskveiðar. Það var ekki
síst fróðlegt að hitta fiskimennina og
mennina i verksmiðjunum. í Astrakan
virtist mér fólk glaðlegt og ánægt með
lífið og gaman var að fylgjast með
vinnubrögðum þeirra.
í stóru borgunum varð ég fremur var
við áhyggjur manna. í Volgograd lagðist
uppskerubresturinn þungt á þá. Á þvi
svæði hafa verið þurrkar i fleiri ár sem
er mjög alvarlegt mál. Enginn vafi er á
að skortur er á ýmsum landbúnaðarvör-
um. T.d. er smjör illfáanlegt í verslunum
og fleiri þess háttar vörutegundir.
Áttir þú viðræður um pólitísk efni við
ráðamenn austur þar?
- Nei, aldrei opinberlega, en í
einkaviðræðum bar stjórnmál litillega á
góma. Varð ég var við nokkrar áhyggjur
manna vegna þeirrar harðlínustefnu
sem nú hefur verið tekin upp i
samskiptum austurs og vesturs. En
yfirleitt virtist mér allir tala um þessi efni
einni röddu.
Talsverður vindur er hér i mönnum
vegna samnings um efnahagssamvinnu
íslands og Sovétríkjanna. Ræddir þú um
þennan samning við sovéska ráðamenn?
Hann bar ekki á góma. Hins vegar var
mér að sjálfsögðu kunnugt um hann og
það er rétt að Sovétríkin leggja áherslu
á að hafa slikan samning. Þau hafa
áþekka samninga við önnur Norðurlönd
og margar fleiri þjóðir og eru margir
þeirra reyndar all miklu ítarlegri en þessi
samningur sem við hyggjumst gera.
Ég tel þennan samning saklausan og
með tilliti til þeirra miklu viðskipta sem
■ Þama eru ferðalangamir i Kreml, þó ekki i Moskvu heldur í Astrakan, en Kreml er viða til i Sovétrikjunurn og þýðir
virki eða virkisborg.
■ Sjávarútvegsráðherra gerir að styrju.
■ Steingrimur og Haraidur Krðyer ambassador gæða sér á styrjuhrognum.