Tíminn - 04.03.1983, Qupperneq 12

12
heimiirstrminn
FÖSTUDAGUR 4. MARS 1983
umsjón: B.St. og K.L.
„Nei, heimurinn fer
ekki versnandi”
Kona Sigurðar er Anna Olafsdnttir
röntgcntæknir og eiga þau tvö börn,
Ólaf, 5 ára, og Ölmu, sem er aö veröa
tveggja ára.
Hvað er skólasafn?
Flcstir dagar byrja á mjög svipaðan
hátt. Eftir að maður cr kominn á fætur
og hefur lokið nauðsynlcgum hrcin-
lætisathöfnum í byrjun dags cr næsta
skrefið að koma scr og sínum á
vinnustað. Reyndar cru aðrir fjöl-
skyldumcðlimir í fríi í dag, þannig að
ég einn þarf að komast leiðar minnar.
Leiðinni er heitið í Fellaskóla, þarsem
ég starfa sem skólabókavörður cða
öðru nafni skólasafnvörður.
Eftir að búið er að opna safnið og
kveikja þar Ijós fer ég alla jafna á
kennarastofuna og fæ mér kaffibolla til
að skerpa hugann. Aður en lcngra er
haldið vil ég lýsa í stuttu máli hvað
skólasafn er og til hvers. Mcðal ná-
grannaþjóða okkar eins og til dæmis
Dana hafa skólasöfn verið starfrækt í
marga áratugi, en saga þeirra hér á
landi er tiltöluléga stutt, a.m.k. í þeirri
mynd sem þau eru núna. Skólasafn er
safn bóka og gagna sem geta orðið
þeim sem kenna í skólum og einnig
ncmendum að gagni við störf sín.
í Fellaskóla er safni í örum vexti,
enda þótt sá vöxtur sé ekki eins mikill
og ég hefði álitið æskilegt. Fjárveiting-
ar til bókakaupa eru minni en þörfin
segir til um og því miður er ekki hægt
að kaupa allt það sem æskilegt væri að
kaupa. í safnið koma hópar sem eru að
vinna að ákveðnum viðfangsefnum og
leita fróðleiks í gögnum safnsins. Flægt
er að nýta safnið á einn eða annan hátt
í flestum ef ekki öllum námsgreinum
skólans. Einnig er lögð áhersla á að
kenna nemcndum að nota safnið og
þær bækur sem þar er að finna. Einnig
eru útlán sívaxandi þáttur í starfinu á
degi hverjum.
Ekkert almennings-
bókasafn í Breiðholti
I Breiðholtshverfum í Reykjavík er
ekkcrt almenningsbókasafn og cnda
þótt bókabílar komi reglulega í hverfið
fullnægir sú þjónusta alls ekki þörfum
fólks fyrir bókasöfn. Þess vegna eru
útlánin í skólasafninu mjög mikilvægur
þáttur í að auka og bæta lestrarhæfni
barna.
Upp á síðkastið hafa verið miklar
umræður í gangi um myndbönd og cr
það mat ýmissa aðila, að myndbönd
séu orðin nauðsynlcgur þáttur í tóm-
stundalífi almennings í þessu landi.
Þær myndir sem eru á boðstólum eru
margar hverjar ágætar en allt of stór
hluti þess efnis sem sýnt er telst alls
ekki fullnægja kröfum fólks. En hvers
vegna eru ekki í gangi umræður um á
hvern hátt mögulegt sé að nýta mynd-
bönd í skólastarfi? Ertilkoma „videos"
sem fræðslumiðils ekki fyrst og fremst
jákvæð?
Gerð fræðsluefnis á myndböndum
er mun einfaldari en gerð kvikmynda.
Það er jafnvel möguleiki fyrir nemend-
ur að útbúa sitt eigið fræðsluefni. Þessi
hlið á myndbandabyltingunni er að
mínu mati miklu athyglisverðari en sú
hlið sem að afþreyingunni snýr. Og
henni ætti fólk að gefa mun meiri
gaum.
En þá kemur að kostnaðinum. Er
vinnandi vegur fyrir íslenska skóla að
koma sér upp þejm tækjum sem nauð-
synleg eru til að vinna fræðsluefni á
myndböndum? Líklega heyrist sú mót-
bára úr ýmsum áttum að fé skorti. En
þvt er til að svara, að fyrst fjöldinn
allur af einkaheimilum hefur ráð á að
fjárfesta í fullkomnum tækjum til
myndbandagerðar þá ættu skólar
landsins að hafa fjárhagslegt bolmagn
til þess.
Sem mótvægi við þá staðreynd að
mörg börn og unglingar eyða löngum
tíma í að horfa á afþreyingarefni á
myndböndum reyna bókaverðir og
aðrir sem láta málefni Bókasafna sig
nokkru skipta að stuðla að bóklestri
barna. Og þá komum við aftur að því
að bókasöfnin þurfa að vera á verði.
Til þess að barn teljist fullkomlega læst
þarf það að lesa marga tugi bóka, en
því miður hefur bóklestur barna
minnkað, og þá einnig breyst á undan-
förnum árum. Myndasögur og teikni-
myndabækur eru mjög áberandi meðal
bóka þeirra er börn velja sér til lestrar.
Sumir krakkar lcsa alls ekki annað. En
staðreyndin er sú, að lestur slíkra bóka
veitir ekki sömu þjálfun og lestur bóka
með gamla laginu. Og sum börn láta
sér einfaldlega nægja að skoða mynd-
irnar.
Sumir halda því fram að þeir sem
andmælt hafa þróuninni í sambandi
við þetta bókaval barna séu ofstopa-
menn sem hafi ekkert til síns máls. Því
er ég ósammála og þess vegna eru
teiknimyndabækur ckki á lista yfir þær
bækur sem keyptar eru í skólasafn
Fellaskóla nema í undantekningartil-
fellum.
Ekki hægt að skella
skuldinni á ungviðið
Starfið á skólasafni er mjög líflegt
og þangað kemur á degi hverjum stór
hópur barna, unglinga og kennara.
Fólk er að leita svara við ýmsum
spurningum og þá er það starf bóka-
varðarins að finna þau. Stundum tekst
það, en því miður ekki alltaf. En eftir
nokkurra ára samskipti við krakkana
þá dregur alltaf úr trú minni á sann-
leiksgildi kenningar sem miklu fylgi á
að fagna, að heimur versnandi fari.
Nei, heimurinn fer ekki versnandi. Og
fari hann versnandi, þá er alla vega
ekki hægt að skella skuldinni á ungvið-
ið.
Þennan dag er vinna mín í Fellaskóla
búin á hádegi. Upp úr hálfeitt legg ég
af stað og förinni er heitið heim, til að
koma syninum á leikskóla, en þar
eyðir hann fjórum tímum á degi
hverjum, frá klukkan 1-5. Þvínæst fer
ég heim og sest niður til að huga að því
verki sem fyrir liggur síðari luta dags.
Ég held mig við bókasöfnin og nú er
um að ræða vinnu við afmælisrit
Borgarbókasafns Reykjavíkur, sem
verður 60 ára í aprílmánuði næstkom-
andi. í mörg horn er að líta og þess ber
að gæta að allir þættir fjölbreytts og
yfirgripsmikils starfs Borgarbókasafns
komi með og að þeim séu gerð nokkur
skil. Það er lögð rík áhersla á að lýsa
því hvernig starfsemi safnsins er og
hvaða verk starfsmennirnir fást við.
Einnig er ástæða til að lýsa því, hversu
ríkur þáttur í starfsemi safnsins eru
mannleg samskipti. Það er ekki bara
að bókaverðir afgreiði bækur við borð
í aðalsafni og í útibúum um allan bæ,
heldur eru samskiptin af ýmsu öðru
tagi. Nefnum sem dæmi: Þjónustan
Bókin heim er mörgu fólki sem ekki á
heima.ngengt mikils virði. Þá ríður á að
sá bókavörður sem bækur velur hafi
þekkingu og skilning á hvers konar
bækur hver og einn hefur líklegast
ánægju af að lesa. Og viti menn. Það
er reynslan að fólkið, sem flest er komið
á efri ár, er ánægt og þakklátt fyrir þá
aðstoð sem það nýtur.
Einnig fer bókavörður í heimsókn á
þá staði, þar sem verið er að stytta
öldruðum stundir og skapa þeim tæki-
færi til að stunda félagslíf. Það er til
dæmis í Norðurbrún 1 og þangað fór
ég fyrir skömmu og ekki var annað að
sjá en bókavörðurinn vissi nákvæm-
lega hvað hver og einn vildi og and-
rúmsloftið var heimilislegt og þægilegt,
eins og jafnan þar sent fólk er glatt og
ánægt með samskiptin við náungann.
Vel skal vanda
sem lengi á að standa
Þennan dag er ég að skrifa ýmislegt
það sem kemur væntanlega til með að
birtast í fyrrnefndu afmælisriti. Þetta
er tímafrekt, því vel skal vanda til þess
sem lengi mun standa. Og það sem
birtist á prenti þarf helst að standast
tímans tönn.
Rétt fyrir klukkan 5 förum við
hjónin af stað til að ná í strákinn á
leikskólann og í leiðinni förum við í
fiskbúð og kaupum fisk til tveggja
daga og síðan rennum við við í
bókasafninu í Sólheimum og þar velj-
um við okkur lesefni af ýmsu tagi.
Klukkan er farin að ganga sjö þegar
við komum heim og þá er matargerð
næst á dagskrá á heimilinu og síðan er
krökkunum komið í náttföt, þannig að
tryggt sé að þau fari í rúmið á kristi-
legum tíma. Allt gengur það sam-
kvæmt áætlun og um áttaleytið er búið
að ganga frá uppvaski og öðru slíku
sem fylgir matartíma og þá er sest
niður við sjónvarpið og horft á fréttir.
Allt í einu man ég þá eftir að
Hermann Gunnarsson lýsir landsleik
íslendinga og Belgíumanna í hand-
bolta klukkan 20 mín. yfir 8 og það er
ekki hægt annað en að hlusta. En eftir
að hann er búinn að leiða íslensku
þjóðina í allan sannleika um það, að
við íslendingar þurfum að keppa um
að dctta ekki niður í C-riðil í handbolta
þá minnkar áhuginn á leiknum veru-
lega, enda þótt ég hlusti við og við. Og
ekki bætir úr skák, að Belgíumenn.
sem höfðu steinlegið fyrir bæði Spáni
og Sviss veita íslendingum harða
keppni. En þetta endaði þó nokkuð
vel og ísland vann.
Áfram held ég í fjölmiðlaneyslunni
og er nú komið að enska gamanþætt-
inum „Yes minister" og ég hef óvenju
gaman af gálgahúmomum hjá bresku
pólitíkusunum. Þegar það er búið
slekk ég á sjónvarpinu, hef ekki áhuga
á að horfa á þátt um ofbeldi í Grikk-
landi en sest við að þýða smástund, en
ekki líður á löngu áður en þreyta gerir
vart við sig og þá er ekki um annað að
ræða en að hvíla sig. Og þar með hefur
sá dagur runnið sitt skeið á enda.
■ Sigurður Helgason starfar, eins og
frain kemur í pistli hans hér á eftir, sem
skólasafnvörður við Fellaskóla. Við
það hefur hann starfað samfleytt síðan
haustið 1976 og jafnframt stundað
nám í liókasafnsfræöum við Háskóla
íslands. Hann hefur mikið fcngist við
þýðingar, fyrst og fremst á barnabók-
um, og nýlokið við lestur á þýðingu
sinni á harnabókinni Ráögáta rann-
sökuð í útvarpinu. Er þaö önnur
þýöingin hans á barnabók, sem hann
les á þeiin vettvangi. Sigurður hefur
líka unnið talsvert að dagskrárgerð
fyrir útvarpið, og þá fyrst og fremst
með barnacfni.
Sigurður er mikill áhugamaður um
íþróttir og starfaöi m.a. um skcið í
haust semíþróttafréttamaðurTímans.
Sigurður Helgason við störf á skólasafni Fellaskóla. Hann ber gestum safnsins mjög vel söguna.
(Tímamynd Róbert)
Dagur í lífi Sigurðar Helgasonar, skólasafnvarðar