Tíminn - 20.03.1983, Qupperneq 12

12_________
bókafréttir
SUNNUDAGUR 20. MARS 1983
Lisa Sl Aubin de Terán:
The Slow Train to Milan.
Gefin út af Jonathan Cape.
■ The Slow Train to Milan er önnur
bök hinnar 29 ára gömlu Lísu, sem nú
hefur veriö tilnefnd ein af tuttugu bestu
ungu skáldsagnahöfundum Breta. Báöar
bækur hennar eru sjálfsævisögulegar,
enda mun líf hennar ævintýralegra en
nokkur skáldskapur. Breska blaðakonan
Anne Boston hitti Lísu aö máli og fer
lýsingin af fundi þeirra hér á eftir.
f The Slow Train to Milan lýsir
eiginmaður frásagnarkonunnar á mjög
elskulegan hátt svipbrigðum hennar þeg-
ar henni iíður hræðilega illa en revnir að
dylja það. Honum finnst hún þá vera
eins og „asni um borð í báti“. Þannig var
svipurinn á Lísu þegar hún mætti á
stcfnumótiö við Anne Boston í London.
Morguninn hafði reynst henni erfiður.
Þegar hún kom á hrautarstöðina í
Lopdon missti hún ferðatöskuna sína á
gólfið svo hún opnaðist og prófarkirnar
að nýju skáldsögunni, minnismiðar og
aðrir pappírar drcifðust út um alit.
■ Lisa St. Aubin de Terán
Þegar Diego barst opinber afsökunar-
beiðni frá yfirvöldum Venezuela vöruðu
vinir hans Lísu við því að henni mundi
reynast vistin þar erfið. Sú aðvörun var
vægari en efni stóðu til. Þegar þau komu
til búgarðarins hátt uppi í Andersfjöllun-
um lokaði Diego sig inni í bókaherberg-
inu, sökkti sér niður í ævisögur Napó-
leons og' skipti sér ekkert af Lísu.
„Fyrstu tvö árin í Venezuela voru ömur-
leg“, sagði hún. „Ég komst ekki burt
vegna þess að það voru engar almenn-
ingsferðir til þessa landshluta. Auk þess
var ég umkringd af fjölskyldunni sem er
mjög stcrk í því lénsveldisskipulagi sem
þarna tíðkast. Vandamálið var ekki
einungis það að hjónabandið var mis-
heppnað heldur einnig það að þarna
giftist fólk innan fjölskyldunnar og ég
var því útskúfuð.
Síðan gerði ég mér grein fyrir því að
mér líkaði svo illa við allt þarna að ég
yrði að vera áfram þangað til mér liði
betur. Þegar ég hafði svo í eitt skipti fyrir
öll ákveðið að gera eitthvað að bæta
ástandið.batnaði líka allt saman." Síðan
eignaðist hún dóttur og þá breyttist
viðhorf fjölskyldunnar til hennar á einni
nóttu, allir byrjuðu að tala við hana.
að eilífu. Ef til viller ég þeirrar skoðunar
vegna þess að foreldrar mínir eru fjór-
giftir. Þó ég hafi gengið í hjónaband á
mjög óvenjulegan hátt hélt ég áfram að
reyna að láta þáð ganga í sex ár eftir að
það fór út um þúfur".
Þegar hún loks yfirgaf eiginmanninn,
ásamt dóttur sinni, með leynd sendi
hann menn sína á eftir henni og hún
eyddi næstu sex mánuðum á sífelldu
ferðalagi, - rétt eins og fyrsta árinu með
Diego. „Þá sagði loksins ein systra
minna: f guðanna bænum farðu til
Norfolk. Þar dettur engum í hug að leita
þín.“ Og síðan hafa mæðgurnar búið
þar.
Eftir skilnaðinn giftist Lísa skáldinu
og leikaranum George MacBeth og
nýlega eignaðist hún son. Lísa var búin
að vera að skrifa smásögur og ljóð um
tíu ára skeið en George hvatti hana til
að takast á við skáldsagnaformið. Og nú
hefur hún verið útnefnd ein af tuttugu
bestu ungu skáldsagnahöfundunum í
Bretlandi. Hún er komin vel á veg með
þriðju skáldsöguna sem er ekki sjálfsævi-
söguleg: „Að þessu sinni verður þetta"
„raunveruleg skáldsaga", eins og hún
orðar það. Hún er einnig byrjuð að
Ný bók frá efnilegum breskum skáldsagnahöfundi:
ALVEG
ABATO
■PHHni
„Ef taskan mín opnast svona á feröa-
lagi geng ég vcnjulega liurtu og skil hana
eftir“, lýsti hún yfir með ofboðslcgri
fyrirlitningu, „en að þessu sinni gat ég
það ekki vegna allra pappíranna." Þcgar
henni hafði tckist að safna öllu dótinu
saman aftur skildi hún löskuna eftir í
geymslu á hrautarstööinni en þá var hún
líka húin að missa af manneskjunni scm
hún ællaði að hitta. Sú manneskja var
faðir hennar sem býr í Bandaríkjunum
og kemur aðeins iirsjaldan til Englands.
Það er enguin vafa undirorpiö að
yinislegt hcndir Lísu St Aubin de Terán.
Og séu fyrstu tvær liækur liennar sjálfs-
ævisögulegar verður ekki annað sagt um
það en að reynsla liennar er þess virði að
vera á bækur færð, því hún hefur veriö
býsna óvcnjulcg allt frá harnæsku. Móð-
ir Lísu, sem var forstöðukona upptöku-
heimilts, var fjórgift og átti dóttur með
hverjuin eiginmanni - Lísa var yngst.
Faöir hennar, sem er að hálfu ættaður
frá Guyana, giftist einnig fjórum
sinnum. Megninu af fyrstu tíu æviárun-
um eyddi Lísa hciina hjá sér ellegar á
sjúkrahúsum vcgna berkla sem þó voru
ekki greindir fyrr en hún var orðin níu
ára. Hún stytti sér stundir við lestur; las
allt l'rá fræðilegum ritum ,um uppeldi
barna til fremur vafasamra skáldsagna.
Ef til vill hefur þessi skortur á heföbund-
inni skólagöngu vakið ævintýraþrá með
stúlkunni og komið í veg fyrir að hún
miðaði líf sitt við einhverjar fyrirfram
gcfnar skoðanir.
Á ferð með útlögum
Þcgar hún var scxtán ára varð eitt sinn
á vegi hennar, þegar hún var á leið hcim
úr mjólkurbúðinni maður nokkur sem
gekk að hcnni og sagði: „Suður-Amer-
íka“. Lísa sagði jáogsíðan elti maðurinn
hana heim. Hún vissi ekki hvernig hún
átti að losna við hann en þótti nærvera
hans sosum ekkert óþægileg. Maður
þessi var útlægur landeigandi frá Vene-
zuela sem kunni varla stakt orð í ensku
en tókst þó að biðja hennar þremur
dögunj seinna. Þau giftust nokkrum
mánuðunt síðar og eyddu síðan næstu
tveimur árunum í að ferðast um Evrópu
ásamt tveimur útlægum félögum Diegos,
en svo hét maðurinn. Félaganna tveggja
var beggja saknað af alþjóða lögreglunni
Interpol fyrirbankarán, fölsuðvegabréf,
stolna bíla o.fl. Lísa fetti ekki fingur út
í athafnir félaganna enda var slíkt ekki
álitið kurteislegt.
Hún eyddi öllum kröftum sínum í
landbúnaðarstórf, þótt hún hefði aldrei
fyrr fengist við slík störf, tók þátt í
ræktun sykurreyrsins, gróðursetningu
avocado ávaxtanna og innflutningi á
sauðfé. Og hún hjúkraði sjúkum og
bágstöddum nágrönnunum eins vel og
hún gat. En á meðan drakk hún sig
róstusama sögu forfeðra Diegos, sem
hún átti síðar eftir að skrá í fyrstu bók
sinni, hinni vægðarlausu en undurfögru
skáldsögu „Kcepers of the House“.
Kvikmyndahandrit
fyrir Wajda
Um hjónabandið segir Lísa: „Mér
finnst að hjónabandið...eigi að endast
skrifa kvikmyndahandrit fyrir pólska
kvikmyndaleikstjórann Andrzej Wajda,
en það verður fyrsta kvikmynd hans á
ensku. „Maður getur alveg eins byrjað á
toppnum," segir hún hressilega. Hand-
ritið er byggt á ævi hins umdeilda lista-
manns FelixTopolski. Henni þykir verk-
ið ekki auðvelt, en leggur þó í'ann með
gott veganesti: „Felix er elsti vinur
minn. Eg er búin að þekkja hann síðan
ég var þriggja ára.“
Ósennilegt er að Lísa haft skrifað árin
í Venezuela út úr lífi sínu, þau voru of
áhrifarík til þess að unnt sé að má þau
úr huganum. Sem betur ferfyrir lesendur
hennar, því þau stuðluðu beinlínis að
því að hún færi að skrifa. Og allt saman
byrjaði þetta á leiðinni heim úr búð-
inni... Hugsið um það - á leiðinni út í
mjólkurbúð!
erlend hringekja
Eitt dularfyllsta lögreglumál á vestanverðu Bretlandi:
ER MARY LÍFS EÐA LIÐIN?
Sovéska
leynilögreglan:
Tökin hert
í Eystra-
salts-
löndunum
■ Sovéska leynilögrcglan - KGB -
virðist hafa hafið nýja ofsóknarherferð
gegn meintum stjórnarandstæðingum í
baltnesku ríkjunum þremur við
Eystrasalt, Eistlandi, Lettlandi og
Litháen, sem Sovétmenn innlimuðu í
heimsstyrjöldinni síðari.
Samkvæmt upplýsingum scm borist
hafa til Vesturlanda hóf leynilögreglan
aðgerðir sínar í Eistlandi 1. mars og
handtók þá tugi andófsmanna. í þeim
hóp er Lagle Parek, 42 ára gömul,
arkitekt, en líf hennar er um margt
táknrænt fyrir harmleikinn í baltnesku
löndunum. Rússar tóku föður hennar,
sem var herforingi, af lífi áður en hún
fæddist. Móðir hennar og systir voru í
hóp 80-90 þúsund Eistlendinga sem
fluttir voru nauðugir til Síbcríu árið
■ Yuri Andropov
1949, en talið er að aðeins einn fimmti
þess hóps hafi getað snúið aftur. Nú er
Parek í fangelsi í Tallinn, höfuðborg
Eistlands, og bíður dóms vegna ákæru
um „and-sovéska starfsemi."
Vitað er um a.m.k. fimm andófsmenn
sem handteknir hafa verið í Lettlandi
síðan Yuri Andropov komst til valda í
nóvember. Einnig hefur verið mikið um
húsleitir, og svo virðist sem í 50
húsleitum í höfuðborginni Riga hafi
lögreglan fyrst farið í hús Babtista og
síðan í hús Lúthcrstrúarmanna.
Sterkasta andstaðan gegn
kúgunarstjórn Kremlverja í
Eystrasaltslöndunum kemur frá
Rómversk-katólsku kirkjunni í Litháen,
og fyrir það hafa 10 prestar hennar
orðið að gjalda með lífi sínu s.l. þrjú ár.
■ Svo virtist sem þetta væri bara ein af
þessum venjulegu litlu og dapurlegu
athöfnum. Fólk stóð saman í litlum
hljóðlátum hópum, hvíslaðist á og kíkti
á andlitin í kring til að ganga úr skugga
um hvort einhver ættingi eða gamall
vinur væri viðstaddur.
Hinum megin við hópinn sátu tveir
snyrtilega klæddir ungir menn inni í bíl
ogrannsökuðu andlit viðstaddra. En leit
þeirra var árangurslaus.
Ástæða þess að athöfnin var engin
venjuleg jarðarför er manneskjan sem
mætti ekki. Mennirnir tveir í bílnum
voru lögregluforingjar sem voru að
reyna að leysa ráðgátu sem vafist hefur
fyrir lögreglunni á vestanverðu Bretlandi
í meira en fimmtán ár.
Athöfnin var jarðarför Doreen
Bastholm, en árið 1968 hvarf Mary dóttir
hennar, þá fimmtán ára gömul. Síðast
sást til hennar þar sem hún beið eftir
strætisvagni.
Síðan hefur hvorki sést tangur né
tetur af Mary þrátt fyrir umfangsmikla
leit allt frá því er hún hvarf og til dagsins
í dag. Móðir Mary lést án þess að vita
hver örlög einkadóttir hennar hlaut.
Tveir lögregluforingjar voru
viðstaddir jarðarförina í þeirri veiku von
að Mary mundi hugsanlega láta sjá sig
eða að eitthvað bærist frá henni sem gæfi
til kynna að hún væri enn á lífi.
„Lát móður hennar var tilkynnt í
héraðsblöðunum og við hugsuðum með
okkur maður veit aldrei hvað getur
gerst“, sagði lögreglustjórinn. „Við
vonuðum að ef hún væri lifandi mundi
hún frétta lát móður sinnar og koma. En
það var borin von.
Við getum að sjálfsögðu ekki afgreitt
þetta mál fyrr en hin hörmulega ráðgáta
leysist. Það er í hæsta máta ótrúlegt að
venjuleg stúlka úr hamingjusamri
fjölskyldu geti horfið þannigsporlaust."
Það var byrjað að snjóa þarna um
kvöldið þegar Mary beið eftir
strætónum. Hún yfirgaf heimili sitt í
Gloucester í þeim tilgangi að heimsækja
kærastann sinn, Tim Merrett þá átján
ára, en hann bjó í þorpinu Hardwicke.
um sex kílómetra leið frá Gloucester.
Hún hafði meðferðis stóra hvíta tösku
sem geymdi spilið sem hún ætlaði að
skila honum. Vegfarendur sáu hana
standa eina á biðstöðinni klukkan 7.50
en þegar strætisvagninn kom klukkan
8.05 var hún þar ekki lengur.
Það sem gerðist þessar fimmtán
mínútur er eitt dularfyllsta málið sem
lögreglan á vestanverðu Bretlandi hefur
þurft að fást við. Þrátt fyrir mikla leit
hefur ekkert komið í Ijós sem bent getur
til þess sem gerðist í rauninni. Enginn
veit hvort hún strauk, hvort henni var
rænt eða hvort hún sé lífs eða liðin.
Árum saman lifðu foreldrar hennar í
þeirri von að hún væri enn lifandi og
höfðu herbergið hennar alltaf tilbúið ef
ske kynni að hún sneri skyndilega heim
aftur.
Bróðir Mary, Peter Bastholm sagði að
jarðarförinni lokinni: „Þetta var
hræðilegt, sérstaklega í fyrstu. Foreldrar
mínir og reyndar fjölskyldan öll hélt
uppi ítrekuðum fyrirspurnum til þess að
að reyna að finna hana.
En þegar ekkert spurðist til hennar
árum saman misstum við smám saman
vonina. Þegar svona hræðilegir hlutir
henda mann verður maður bara að ýta
þeim til hliðar og halda áfram að lifa.
Síðustu árin talaði móðir mín aldrei
um þetta. Ég geri ráð fyrir að örlítill
möguleiki hafi verið á því að Mary kæmi
til jarðarfararinnar en eftir öll þessi ár
var ég ekki sérlega vongóður."
Yfirlögregluþjónn Gloucesterhéraðs
sagðist vera jafnnær um örlög Mary og
hann var kvöldið sem hún hvarf: „Ég læt
af störfum eftir um það bil ár og vildi
gjarnan sjá málið leyst áður. Við höfum
tíu þúsund vitnisburði um hvarfið og við
kembdum margra kílómetra stórt svæði
kringum biðstöðina. Við notuðum
þyrlur við leitina og froskmenn
rannsökuðu nálæg síki, en allt kom fyrir
ekki. En leitinni að Mary verður haldið
áfram."
<