Tíminn - 26.02.1984, Blaðsíða 12

SUNNUDAGUR 26. FEBRUAR 1984
SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984
■ Landakotsskóli í Reykjavík
lætur ekki mikið yfir sér þar sem
hann stendur efst á samnefndu túni
rétt i hjarta borgarinnar. Erlentyfir-
bragð húsanna vekur forvitni og sá
sem leið á um túnið eða götuna gæti
haldið sem snöggvast að hann væri
kominn á meginland Evrópu. Skær
klukknahljómur frá kirkjunni undir-
strikar þessi hughrif. Veðurlagið
minnir okkur þó á að við erum á
íslandi og hvergi annars staðar.
Hvers konar skólastarf fer hér
fram í þessu höfuðvígi kaþólskunn-
ar i landinu og hverjir ráða hér
húsum? Þessum og öðrum álíka
spurningum ætlum við að leitast við
að svara i þessum pistii.
Þegar blm. Helgartímans knúði
dyra á skólahúsinu kom ung kona í
gættina og bauð okkur velkomna. Á
mæli hennar mátti greinilega heyra
að hún væri ekki af islensku bergi
brotin enda kom það í Ijós að stúlkan
er þýsk og vinnur við að þrifa
skólann. Hún leiddi okkur á fund
skólastjórans, séra George, sem
tók vel á móti okkur og leysti greið-
lega úr spumingum okkar.
Séra George á ættir sínar að rekja
bæði til Hollands og Belgíu. Hann er
fæddur og uppalinn í litlu þorpi skammt
frá landamærum ríkjanna. „Fæðingar-
bær minn er svo lítill að það þyrfti að
nota stækkunargler til að finna hann á
landakortinu“, segir þessi lágvaxni, hlý-
legi maður og hlær.
Faðir hans var í belgíska hernum og
flúði undan Þjóðverjum yfir til Hollands
í fyrri heimsstyrjöldinni. Þar settist hann
að og eignaðist fjölskyldu. „Það má því
segja að ég sé bæði Hollendingur og
Belgi, þó að ég sé alinn upp í Hollandi",
heldur séra George áfram. „Strax á unga
aldri ákvað ég að verða prestur, en
trúarlíf var mjög blómlegt á heimaslóð-
um mínum. Hollensku trúboðarnir sem
störfuðu í Afríku og i Austurlöndum og
víðar komu af og .til heim í frí og sem
, drengur leit maður ósjálfrátt upp til
þessara manna. Skeggið og sólbrunnin
andlit þeirra aðgreindu þá frá öðrum
kirkjunnar þjónum og yfir þeim var
alltaf einhver ævintýrablær. Við vorum
tveir félagarnir og hugur okkar beggja
stóð til trúboðastarfa. Mig dreymdi um
að halda til starfa til suðlægari landa en
félagi minn vildi fara eitthvað norður á
boginn. Margt fer þó öðruvísi en ætlað
er. Eftir prestsvígslu var hann sendur til
Portúgal en mitt hlutskipti var að fara til
íslands. Þetta var árið.1956. Ég vissi
ósköp lítið um ísland annað en að
höfuðborgin héti Reykjavík og þar
skyldi ég starfa. Reyndar hafði ég heyrt
talað um Geysi í Haukadal en heita-
i vatnskútarnir á baðherbergjum í Hol-
landi ganga undir nafninu Geysir.
„Ég hélt nú á tímabili að ég mundi
aldrei komast til íslands heill á húfi“,
heldur séra George áfram. „Flugvélin
bilaði tvisvar á leiðinni og við urðum að
millilenda í Osló. Þetta gekk þó allt vel
| að lokum.
Það voru blendnar tilfinningar sem
með mér bærðust á leiðinni í þessu flugi.
íl Ég var auðvitað spenntur að taka til
starfa og ég vissi af afspurn að samstarfs-
I menn mt'nir væru hinir bestu menn.
I Sumir þeirra voru meira að segja frá
sömu sýslu og ég í Hollandi og einn
þeirra, séra Hacking, fyrirrennari minn
sem skólastjóri, var góður kunningi
foreldra minna. Það var fyrst og fremst
málið, íslenskan, sem ég var hræddur
I við. Ég hafði heyrt svo mikið talað um
I að hún væri erfið og torskilin. Svo var ég
líka svolítið hræddur um að ég mundi
í| ekki standa mig nógu vel. Þetta gekk þó
I allt saman ágætlega. Til að byrja með
I einbeitti ég mér að málanáminu. Ég las
I mikið og reyndi svo að hlusta á fólk tala.
Skömmu eftir að ég kom lenti ég í þvt'
t að fara með börnum héðan úr skólanum
| í skíðaferðalag. Krakkarnir spurðu mig
I hvort ég væri kennari, en ég skildi þau
ekki. Þeim þótti þetta örugglega svolítið
skrítinn kennari sem ekki skildi einföld-
ustu spurningar.
t september 1958 byrjaði ég svo að
; kenna við Landakotsskóla og var reynd-
ar Guðs lifandi feginn að fá að byrja að
starfa. Þetta var ný reynsla fyrir mig. Ég
hafði að vísu starfað að æskulýðsmálum
en ekki unnið neitt að ráði sem kennari.
Það má segja að það hafi gengið stór-
■ Nemendur og starfslið skólans kveikja stundum á kertum til að styrkja ■ Séra Osterhammer ásamt St. Josepssystrum og fimm fyrstu nemendum ■ j tumhúsinu fást menn við sömu iðn og Kristur forðum daga. ■ Skóiastjóri Landakotsskóia séra George.
þá sem eiga í erfiðleikum og hugsa þá hlýtt til þeirra. skólans. Myndin mun vera tekin árið 1897.
.................
Með aðstoð foreldra fara fram dans-
skemmtanir, spil og leikir. Þarna hefur
einnig bæst við eldhús þar sem börnin fá
tilsögn í heimilisstörfum.
Við spurðum séra George hvernig
fjárhag skólans væri háttað.
„Skólinn hefur ekki úr miklum pen-
ingum að spila. Auðvitað hjálpar það
mikið að skólinn fær nú svolítinn rekstr-
arstyrk bæði frá ríkinu og Reykjavíkur-
_ borg. Það var hann Magnús Torfi sem
gekkst fyrir því að skólinn væri viður-
kenndur á þann hátt af hinu opinbera og
sé honum þökk. Reyndar hafa margir
góðir menn lagt skólanum lið þó að þeir
verði ekki taldir upp hér,“ sagði séra
George. „Ekki má þó gleyma að minnast
á það ef þið skrifið þetta að foreldrarnir
hafa gegnum árin hjálpað óhemjumikið
til og þeir hafa verið boðnir og búnir að
aðstoða. Skólinn er einkaskóli og það er
kaþólski söfnuðurinn sem sér um rekstur
skólans. Hér verðum við að vélta fyrir
okkur hverri krónu og peningaleysi sníð-
ur okkur þröngan stakk,“ heldur séra
George áfram. „Það er þó svo að við
gerum oft meiri kröfur til annarra en
minni kröfur til sjálfra okkar. Það vantar
þakklæti í þjóðfélag okkar en af gagnrýni
er nóg.“ Það er kannski svolítil gagnrýni
fólgin í þessum orðum mínum en þá
verður bara að hafa það“, segir séra
George og brosir kankvíslega.
Nýtur skólinn aðstoðar Sálfræðideilda
skóla eins og aðrir grunnskólar?
„Já, við höfum heimild til að leita
aðstoðar og þá til sálfræðideildarinnar í
Tjarnargötu en mér liggur við að segja
að sem betur fer höfum við ekki þurft
svo mikið á aðstoð að halda þaðan. Það
hefur verið afskaplega gott samband við
Fræðsluskrifstofuna og þeir hafa aðstoð-
að okkur á ýmsa vegu.
Mér finnst reyndar að hugsunarháttur
gagnvart skólanum hafa breyst mikið á
undanförnum árum. Hræðslan við ka-
þólskuna og áróðurinn gegn henni hefur
minnkað til mikilla muna. E.t.v. er þetta
því að þakka að nemendur þeir sem í
gegnum skólann fara verða jú fleiri og
fleiri eftir því sem árin líða. Ég er farinn
að fá hingað börn þeirra barna sem ég
var að kenna hér þegar ég byrjaði við
skólann. Síðan verða þessir nemendur
nýtir þjóðfélagsþegnar. Margir þeirra
verða áhrifamenn í samfélaginu þó að
það sé auðvitað ekki endilega neitt
keppikefli.
Eru allir nemendur skólans kaþólskir?
„Því get ég e.t.v. best svarað með því
að benda á nokkra fyrrverandi nemend-
ur skólans eins og t.d. Jóhannes Berg-
sveinsson yfirlækni, Matthías Johann-
essen ritstjóra og skáld, Jökul Jakobsson
rithöfund að ógleymdum Sigríði Dúnu
og forsetanum okkar, Vigdísi Finnboga-
dóttur“, segir séra George ofurlítið
stoltur. „Nei við tökum hvorki tillit til
trúar né stjórnmálaskoðana. Héðan hef-
ur útskrifast mikið af góðu fólki. Ég verð
alltaf ákaflega glaður þegar gamlir nem-
endur hafa samband við okkur og við
reynum líka að hugsa til þeirra og biðja
fyrir þeim. Það er t.d. siður hér að
kveikja á kertum þegar nemendur frá
okkur eru í samræmdu prófunum, svona
til að veita þeim styrk.“
Hversu miklu starfsliði hefur skólinn
á að skipa?
Fastir kennarar eru níu talsins og þar
af eru þrír prestar sem starfa hér endur-
gjaldslaust. Kennarastarfið er ákaflega
krefjandi starf. Kennarinn verður stöð-
ugt að taka tillit til þess efnis sem hann
er með í höndunum. Þau eru Iifandi efni
blessuð börnin okkar. Kennari sem gerir
skyldu sína er í rauninni undirborgaður.
Starfið er svo krefjandi að það er crfitt
að meta.“
Hvernig lítur nánasta framtíð skólans |
út t' þínum augum?
„Við lifum á miklum breytingatímum
og það gerir okkur erfitt fyrir að átta
okkur á því sem framtíðin ber í skauti
sér. Það er t.d. mörgum spurningum
ósvarað varðandi tölvurnar og hvernig
grunnskólarnir eiga að bregðast þar við
og koma til móts við nemendur. Ég verð
líka meira var við það að í seinni tíð
spyrja nemendur meira en áður um það
hvaða not þeir geti haft af því sem verið
er að kenna þeim. Þeir vilja hafa hlutina
hagnýta og auðvitað verðum við að taka
mið af framtíðinni í öllu uppeldisstarfi",
segir séra George að lokum.
-JÁÞ
—
■ Skólahúsin hafa yfir sér ofurlitið dularfullan blæ þar sem þau skjóta kryppum sínum i loftið efst i túninu.
■ Yngsti kennari skólans Kristrún Þórðardóttir ásamt nemendum sinum.
■ Á þessari skemmtilegu bekkjarmynd má m.a. sjá Vigdísi Finnbogadóttur í fremstu röð brosa kankvislega til Ijósmyndarans.
LANDAKOTSSKÓU
í REYKJAVÍK
slysalaust og árið 1962 var ég svo gerður
að skólastjóra við skólann og hef verið
það síðan.
„Þú mátt
kalla þetta aga...“
Við inntum séra George eftir þeirri
uppeldis- og sálarfræði sem skólinn væri
grundvallaður á.
„Við reynum að vinna í kristilegum
anda og í anda íslensku grunnskólalag-
anna. Hér ríkir þó e.t.v. meiri agi en
víða annars staðar en agi getur þó verið
með ýmsu móti. Ég aðhyllist gáfulegan
aga ef svo má að orði komast. Þannig er
reynt að skýra út fyrir börnunum til
hvers reglurnar eru. Það er þó ekki þar
með sagt að nemendur skilji alltaf þessar
útskýringar okkar“, segir séra George
og brosir sínu hlýja og glettnislega brosi.
Það er skylda okkar að köma til móts við
vitundarlíf barnanna og taka fullt tillit til
tilfinninga þeirra. Við leggjum mikla
áherslu á að nemendur beri virðingu
fyrir kennara sínum og að sú virðing sé
gagnkvæm þ.e.a.s. að kennari beri virð-
ingu fyrir nemendum sínum. Það er
reynt að taka tillit til einstaklingsins og
nálgast hann sem slíkan. Við leggjum
líka mikla áherslu á að einstaklingurinn
læri að taka tíllit til fjöldans. Þú mátt
kalla þetta aga eða bara föðurlega leið-
beiningu", segir séra George. „Skólinn
hefur þó tekið töluverðum breytingum á
undanfömum árum og nemendur okkar
hafa meira frjálsræði en þeir höfðu fyrir
10 til 15 árum. Skólinn verður að
sjálfsögðu að vera í takt við tímann og
það sem er að gerast í samfélaginu á
hverjum tíma. Það er þó ekki þar með
sagt að allt hið gamla sé einskis vert og
geti ekki hentað okkur. Við verðum
einfaldlega að velja og hafna. Aðstæður
nemenda hafa líka breyst mikið í gegn-
um árin. Ég tek t.d. eftir því að nemend-
ur fara seinna að sofa nú en áður og það
vill brenna við að þeir séu af þeim sökum
ekki nógu vel hvíldir þegar þeir koma til
starfa að morgni. f vetur var t.d. þáttur
í sjónvarpinu um fíkniefnamái. Ég
treysti mér ekki til að horfa á þáttinn til
enda, því ég þurfti að fara að leggja mig.
Morguninn eftir ræddi ég við 12 ára
börnin okkar um þáttinn og þá kom í Ijós
að þau höfðu öll með tölu horft á hann
og var hann þó síðastur á dagskránni.
„Ég lít á okkur sem eina
stóra fjölskyldu...“
Sá sem kemur í Landakotsskólann
verður strax var við það að í skólanum
ríkir töluverður agi og e.t.v. meira
aðhald en gengúr og gerist í íslenskum
skólum. Nemendur risu t.d. allir sem
einn, úr sætum sínum er við sóttum þá
heim í stofur sínar. Þegar snjór er á
jörðu eru burstar við útidymar og hver
einasti nemandi þrífur af sér snjóinn
áður en hann fer inn. Nemendur raða sér
líka upp í raðir við kennslustofurnar
áður en opnað er en slíkt hefur nokkuð
verið á undanhaldi í skólum á undan-
fömum árum. Þetta aðhald virðist þó
ekki koma niður á þeim anda sem í
skólanum ríkir. A.m.k. verður ekki vart
við þann ótta eða þá hörku sem oft vill
fylgja ströngum reglum. Þvert á móti
ríkir hlýlegt andrúmsloft í skólanum og
samskipti nemenda virðast opin og eðli-
leg. Sömu sögu er að segja um samskipti
kennara og nemenda. Stærð skólans eða
öllu heldur smæð hans hefur líka örugg-
lega hér sitt að segja. í ár er 141 nemandi
í skólanum á aldrinum 6 til 12 ára.
„Ég lít á okkur sem eina stóra fjöl-
skyldu“, segir séra George og brosir
föðurlega. „Það að ekki em fleiri nem-
endur í skólanum, en raun ber vitni,
hjálpar til við að skapa þann anda sem
hér ríkir“, bætir hann við. „Húsnæðið er,
að mörgu leyti nokkuð erfitt en þar á
móti er það hlýlegt og það ber að meta“.
Húsið var byggt um aldamótin og auðvit-
að hafa kröfumar til skólahúsnæðis
breyst síðan þá.
Til skamms tíma bjó séra George í
gamla presthúsinu sem er áfast skólan-
um. Hann hafði yfir að ráða tveimur
litlum herbergjum til einkaafnota og þar
svaf hann. Nú hefur hann fengiðaðstöðu
í hinni nýju byggingu sem nýlega var
byggð vestan túnsins. Séra George sagð-
ist sakna þessara herbergja þó að hér
hefði verið þröngt og lágt væri undir loft.
Hann sagði ennfremur honum þætti
ánægjulegt að börnin skyldu nú hafa
fengið afnot af þessum herbergjum til
leiks og starfa. Félagslíf utan skólatíma
væri fjölbreytilegt og krefðist húsnæðis.