Tíminn - 26.02.1984, Qupperneq 18

Friðrik Ólafsson
Guðmundur Sigurjónsson
MIKLAR
— Hngað að
■ Um daginn sátu nokkrir Svarthöfðar
á Hótel Borg og drukku kaffi síðdcgis.
Svarthöfðar eru sérstök manngerð, eins
og kunnugt cr, það liggur við að þeir séu
sérstakur þjóðflokkur. Þetta eru karlar
frá fertugu og upp úr, flestir gildvaxnir
(það er þó ekki skilyrði) og bcra sig vel,
klæddir jakkafötum eftir efnum og
ástæðum (þau eru oftast dökk eða grá),
og ósjaldan taka þeir í nefið eða reykja
vindla. I’ípurerueinnigleyfilegar. Meg-
ineinkenni Svarthöfðanna er þó að finna
í hugarfari þeirra, skoðunum og áhuga-
málum. Óhætt er að segja að Svarthöfð-
ar séu íhaldssamir menn og þcir rækta
vandlega í sér íhaldssemina. Pó telja
þeir sig víðsýna menn og umbótasinn-
aða, en þeir eru ekki á því að láta
kommana komast upp með neinn moð-
reyk. Þeir halda t heiðri gamlar hefðir
sein þeir eru handvissir um að hafi reynst
okkur vel, og þeir eru yfirleitt hrifnir af
Margréti Thatcher. Áhugi Svarthöfð-
anna á stjórnmálum og þjóðfélagsmálum
er óstöðvandi. Þeir eru alúðlegir blaða-
lesendur og sumir þeirra skrifa meira að
segja sjálfir greinar í blöðin um hugð-
arefni sín eða það sem betur mætti fara
í þjóðfélaginu. Flestallt snertir það að
láta kommana ekki komast upp með
ncinn moðreyk. Svarthöfðarnir hlusta
líka mikið á útvarp og horfa á sjónvarp,
cn skoðanir þeirra eru dálítið skiptar um
það hvort leyfa beri frjálsar útvarpssend-
ingar. Flestir eru þó hallir undir slíkar
skoðanir. En Svarthöfðarnir hafa fleiri
áhugamál. Þeir hafa mismunandi mikla
nasasjón af bókmenntum og listum, og í
öllu falli meira en nóga til þess að láta
ljós sitt skína yfir kaffibolla. Þetta eru
vandaðir menn, Svarthöfðarnir, og
ánægðir með lífið og tilveruna (ef komm-
arnir komast ekki upp með neinn moð-
reyk) og ekki síst sjálfa sig. Nefna má
enn að flestir hafa Svarthöfðarnir tölu-
verðan áhuga á skák. Manntaflið er
nefnilega intelektúal leikur og þar eru
Svarthöfðarnir á heimavelli, snjallir á
flestum sviðum eins og þeir eru. Þessir
Svarthöfðar á Hótel Borg voru einmitt
að ræða um skák. Þá stóð yfir alþjóðlegt
skákmót Búnaðarbankans (Svarthöfðar
eru reyndar hrifnir af bönkum) og Svart-
höfðarnir voru að velta fyrir sér hver
myndi vinna. Þennan dag var allt útlit
fyrir að smávaxin. pervisin stúlka frá
Svíþjóð, Pía Cramling, myndi að
minnstakosti enda í verðlaunasæti og af
Byggingavörur
Óskum eftir að ráða
verslunarstjóra
Starfssvið versiunarstjóra er að stjórna dag-
legum rekstri, innkaupum og sölustarfsemi
aihliða byggingavöruverslunar. Við leitum að
áhugasömum og röggsömum stjórnanda með
góða þekkingu og reynsiu á þessu sviði. Við
bjóðum áhugavert framtíðarstarf. Útvegum
húsnæði ef þörf krefur. Upplýsingar gefur
Georg Hermannsson fulltrúi kaupfélags-
stjóra.
Kaupfélag Borgfirðinga
Borgarnesi. Sími 93-7200
TÖLVUÚTBOÐ
Tilboð óskast í einkatölvur til nota fyrir rikisstofnanir. Útboðsgögn
verða afhent á skrifstofu vorri, Borgartúni 7, Reykjavík. Tilboð verða
opnuð 30. mars 1984, kl. 11:00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844______
■ Margeir Pétursson ■ Jón L. Árnason ■ Karl Þorsteins
FRAMFARIR
fclenskn skáklífi
því að Svarthöfðamir eru réttsýnir menn
og fylgjandi kvenréttindum (svo fremi
sem rauðsokkur og kommar fá ekki að
komast upp með neinn moðreyk í skjóli
þeirra, og svo fremi sem maturinn verði
örugglega kominn á borðið er þeir koma
heim), þá fannst Svarthöfðunum það
alveg skínandi. Þeir voru yfir sig hrifnir
af Píu Cramling og sögðu margt fallegt
um hana. En allt í einu sagði einn
Svarthöfðinn:
„En hugsið ykkur. hvað þessi stelpa
hefur breytt áliti margra á Svíþjóð. Nú
sér fólk að það er ekki allt ómögulegt
sem kemur frá Svíþjóð."
Það skal tekið fram að með „mörgum"
og „fólki" átti Svarthöfði þessi einkum
og sér í lagi við sjálfan sig og aðra
Svarthöfða. Svarthöfðar eru nefnilega
ekki beinlínis hrifnir af Svíþjóð. Þeir
nenna aldrei að horfa á sænskar bíó-
myndir í sjónvarpinu, og þeir fylgjast
nákvæmlega með því að sænsk áhrif
smeygi sér ekki inn í íslenskt þjóðfélag.
Þar hefur þeim að vísu ekki orðið mjög
ágegnt, en þeir halda þó vöku sinni og
fréttamenn ríkisfjölmiðlanna, forkólfar
íslenskrar menningar og stjórnendur
vandamálaleikrita skulu vara sig. En
þarna á Hótel Borg gerðist nokkuð
skrýtið. Allir hinir Svarthöfðarnir toku
undir. Lítilli stúlku úr ríki Ólafs Pálma-
sonar og Karl Gustfa hati sem sé tekist
að breyta (um stundarsakir að minnsta
kosti) áliti heils flokks Svarthöfða á
Svíþjóð. Og með því einu að tefla skák
svona Ijómandi vel.
Þessi grein er nefnilega ekki um
Svarthöfða, heldurum skák. Formálinn,
svo langur sem hann var, gegndi því
hlutverki einu að sýna hversu mikil áhrif
góðir skákmenn geta haft. Landkynning
er ljótt orð og leiðinlegt, en brúka má
það í þessu sambandi. Og á það er svo
minnst vegna þess að greinilegar fram-
farir hafa orðið í íslensku skáklífi á
undanförnum misserum, og forfallnir
skákáhugamenn (Svarthöfðar og aðrir)
vilja ekki láta hér staðar numið.
Friðrik Ólafsson, alþjóðlegur stór-
meistari í skák, gaf um daginn merkilega
yfirlýsingu í stuttu spjalli við Morgun-
blaðið. Efnislega sagði hann eitthvað á
þá leið, að nú væru ungu skákmeistar-
arnir okkar komnir til svo mikils þroska,
að hann gæti með góðri samvisku farið
að hugsa til þess að draga sig í hlé. Það
væru vissulega töluverð tímamót í ís-
lenskri skáksögu, ef Friðrik Ólafsson
sest endanlega í helgan stein og hættir að
mestu alvarlegri taflmennsku. Hann hef-
ur að vísu teflt lítið sem ekkert á síðustu
árum, eða síðan hann var kjörinn forseti
FIDE fyrir sex árum tæpum, en þó hefur
hann haldið nokkurn veginn stöðu sinni
sem öflugasti skákmaður okkar íslend-
inga, auk þess sem enginn íslenskur
skákmaður hefur áunnið sér álíka virð-
ingu og hann, bæði utan lands sem
innan. Fordæmi hans hefur að sjálfsögðu
haft mikil áhrif á margar kynslóðir
skákmanna hér, og nú kveðst Friðrik
treysta ungu mönnunum til þess að
standa á eigin fótum. Þettaer ekki mont,
■ Jóhann Hjartarson
eða sagt út í bláinn. Til dæmis má taka
aö á ólympíuskákmótum hafa ungu
mennirnir að jafnaði teflt betur en ella
ef Friðrik hefur veri með og teflt af
fullum krafti. Nærvera hans ein hefur
haft góð áhrif. En nú virðist Friðrik sem
sé vera að íhuga í fullri alvöru að hætta
í eitt skipti fyrir öll, enda sagði hann í
fyrru spjalli við Moggann að það tæki
minnst tvö ár að þjálfa sig upp á nýjan
leik og engin ástæða til að draga það í
efa. Að vísu mun Friðrik vafalaust eiga
í erfiðleikum með að láta undan þeirri
freistingu að grípa í taflmennina öðru
hvoru, en við sjáum hvað setur.
Það er • að sjálfsögðu hárrétt hjá
Friðriki að aldrei hafa ungu mennirnir
virst öflugri en nú, og ekki þarf að efast
um að þeir muni halda merkinu á lofti
með sóma og sann. Með „ungu mönn-
unurn" er átt við þá þrjá alþjóðlegu
meistara sem mest hafa látið að sér
kveða undanfarin ár, þá Helga Ólafsson,
Margeir Pétursson og Jón L. Árnason,
og svo þá sem nú sigla í kjölfar þeirra.
Jóhann Hjartarson hefur sem kunnugt
er þegar áunnið sér alþjóðlegan meistar-
atitil og hefur þar að auki stigið fyrstu
skrefin í átt að stórmeistaratitli. Þegar
þetta er ritað eru fáeinar umferðir eftir
af Reykjavíkurskákmótinu og Karl Þor-
steins er nú í seilingarfjarlægð frá fyrsta
áfanga sínum að alþjóðlegum meistara-
titli. Einnig ber að nefna þá Elvar
Guðmundsson og Róbert Harðarson,
auk enn yngri skákmanna. Það er því
útlit fyrir að titlarnir muni koma á
færibandi, eða svona nokkurn veginn,
næstu árin, en það segir auðvitað ekki
alla söguna. Suradiradja erstórmeistari,
eins og menn vita (eða vita sennilega
ekkil), og Balinas líka! Mikilvægara er
að ungu mennirnir virðast nú óðum að
öðlast bæði reynslu og sjálfstraust til
þess að keppa á jafnréttisgrundvelli við
alla nema kannski alsterkustu stórmeist-
ara heimsins. Þeir virðast, í fáum orðum
sagt, ekki ætla að staðna á sínum bás.
Segja má, að þeir þrír alþjóðameistar-
ar sem fyrstir voru nefndir hafi fyrst og
fremst verið afrakstur þess gífurlega
skákáhuga sem spratt hér upp í kjölfar
einvígisins sem ekki þarf að nefna. Um
þær sömu mundir hófst fyrir alvöru
unglingastarf og -kennsla hjá íslensku
skákhreyfingunni, og það er einmitt það
starf sem nú er að skila næstu kynslóð
skákmeistara okkar, býsna álitlegum
hópi. Margir gamalreyndir skákáhuga-
menn og meistarar hafa stundum litið
það hornauga hversu mjög skákhreyf-
ingin hefur einbeitt sér að unglingastarf-
inu. Hér áður fyrrvar talið að skákhreyf-
ingin ætti að vera eins konar einkaklúbb-
ur bestu skákmanna þjóðarinnar, en
unglingarnir gætu bara kennt sér sjálfir
og þeir fengu síðan að ganga í klúbbinn
ef þeir urðu nógu góðir. Unglingastarfs-
menn skákhreyfingarinnar létu raddir af
þessu tagi ekki á sig fá, enda munu þær
nú flestar vera hljóðnaðar. Það er ekki
aðeins reynsla okkar íslendinga, heldur
allra þjóða sem láta sig manntaflið
nokkru varða, að til þess að „rækta"
öfluga skákmeistara þarf fyrst og fremst
að hlúa að nýgræðingunum, þeim jarð-
vegi sem afburðamennirnir vaxa úr.
Ekki svo að skilja, að skákhreyfingin
eigi ekki að styðja við bakið á bestu
skákmönnum landsins eins og kostur er,
en hún hlýtur að hafa tóm til þess að gera
hvort tveggja þannig að fullnægjandi
geti talist.
En hvernig ber þá að þroska þá
skákmenn sem mesta sýna hæfileikana?
í þeirri gífurlega hörðu samkeppni sem
ríkir um þessar mundir í skáklífi heims-
ins alls er ljóst að enginn kemst á
toppinn á hæfileikunum einum saman,
ekki einu sinni snillingar að eðlisfari eins
' og Fischer og Kasparov. Á toppinn nær
enginn nema með gífurlegri vinnu og
þjálfun. Slíkt hlýtur alltaf að teljast
einkamál hvers og eins skákmanns, en
þó verður líklega að búa mönnum ein-
hver þau skilyrði að þeir geti einbeitt sér
sem allra mest að skákinni, ef þeir hafa
áhuga á því. Það er ekki aðeins til þess
að við hér uppi á íslandi getum stært
okkur innanlands af afrekum okkar
manna, eða notið þeirra fallegu skáka
sem þeir hrista fram úr ermum sér yfir
taflborðinu, heldur gæti góður árangur
þeirra einnig orðið til þess að Svarthöfð-
ar annarra landa líti okkur hýru auga
upp frá því. Án þess að ætlast sé til þess
að íslendingar liggi flatir fyrir áliti annar-
ra þjóða hefur jafnan þótt heldur æski-
legt að njóta að minnsta kosti sæmilegs
álits. Eða þannig...
Eins og nú er, njóta stórmeistararnir
okkar tveir launa frá ríkinu en alþjóð-
legu meistararnir fá enga fyrirgreiðslu.
Reykjavíkurmótin hafa verið haldin á
tveggja ára fresti, en að öðru leyti hafa
næstum engin tækifæri gefist hér innan-
lands til þess að okkar menn gætu att
kappi við útlenda menn. Slíkt er þó
auðvitað mjög mikilvægt. Reynsla,
reynsla, og aftur reynsla skiptir gríðar-
lega miklu máli. Framtak Búnaðarbanka
íslands verður ekki nógsamlega lofað og
vonandi að framhald verði á. Fyrir nú
utan það að þátttökulisti útlendinganna
á Búnaðarbankamótinu virtist beinlínis