Tíminn - 06.03.1984, Qupperneq 9

Björgvin Jónsson, formaður Félags skreiðarframleiðenda:
FÖRUM EKKIFRAM A RÍKISSTYRK
— en viljum halda andvirdi skreidarinnar og endurheimta gömul lán
■ Fundur skreiðarframleiðenda, sem
haldinn var á Hótel Sögu þann 5,
október s.l. markar að mörgu leyti
tímamót í sögu hinnar marghrjáðu
skreiðarframleiðslu. Þar var í fyrsta sinn
reynt á skipulegan hátt að sameina
framleiðendur skreiðar í einn samstæðan
hóp, þar sem öll ágreiningsefni okkar á
milli væru lögð til hliðar, en einbeitt sér
að því að ná fram réttmætum leiðrétting-
um á kjörunum í greininni.
Fundurinn var ekki síður eftirtektar-
verður fyrir það, að á honum kom ekki
fram ein rödd um ríkisstyrk af neinu tagi
vegna þeirra miklu örugleika sem skreið-
arframleiðslan á við að stríða. Allar
tillögur fundarins beindust einhliða að
því að endurheimta það sem oftekið
hefir verið af henni.
Óhrekjanlegt er að við þær aðstæður
sem nú eru, var orðinn 600 milljón króna
halli á skreiðinni, um síðustu áramót.
Um síðustu áramót voru greidd úr
verðjöfnunarsjóði skreiðar 135.507.000
krónur til 260 framleiðenda Afgreiðsla
þessi var gerð á afbrigðilegan hátt og
þurfti lagabreytingu til að unnt væri að
greiða þessa upphæð. Berað þakka bæði
ráðherrum, Alþingi og stjórn sjóðsins
fyrir skilning á vanda framleiðenda og
farsælli afgreiðslu málsins. Ennfremur
ber að þakka starfsmanni verðjöfnunar-
sjóðs fyrir lipra og góða afgreiðslu. Hinu
megum við ekki gleyma, að sjóður þessi
tilheyrir þessari framleiðslugrein frá
góðu árunum í skreiðarverkuninniHér
var því verið að ráðstafa fjármunum sem
tilheyra skreiðinni, en ekki einni krónu
af opinberu fé.
Að þessari greiðslu lokinni eru eftir í
Verðjöfnunarsjóði skreiðar 89.466.000
krónur.
Ég vil sérstaklega benda þeim fram-
leiðendum sem af einhverjum ástæðum
hafa ekki komið ennþá með fullnægjandi
gögn til starfsmanns Verðjöfnunarsjóðs
vegna framleiðslu sinnar, að hraða því
sem allra mest, þar sem áríðandi er að
vita raunstöðu sjóðsins.
Ég vil nú til upplýsingar fyrir fundar-
menn lesa greinargerð frá starfsmanni
Verðjöfnunarsjóðs, ísólfi Sigurðssyni,
um þessar greiðslur og skiptingu þeirra.
Skipting greiðslnanna eftir fisktegund-
um og gæðum er eftirfarandi:
Útfl. frá 1/11 1982:
Þorskur, astra 103.807
polar 11.961
Keila, astra 6.572
polar 437
Langa, astra 10.808
polar 559
Ýsa, astra 13.354
polar 3.308
Ufsi, astra 16.138
polar 6.252
173.196
í birgðum:
Þorskur, astra 58.865 pk.
polar 19.629 U
Keila, astra 5.035 U
polar 2.212 u
Langa, astra 10.936 u
polar 1.945 u
Ýsa, astra 11.007 u
polar 3.207 u
Ufsi, astra 36.296 u
polar 9.364 u
Annað, astra 120 u
polar 125 u
158.741 pk,
Sainl.: 331.937 pk,
Fjótlega eftir fundinn 5. október voru
útlán út á skreið leiðrétt verulega til
hækkunar og í kjölfar hækkunarinnar
komu útlán á ný út á ufsa, keilu, löngu
og hausa. Útlán þessi eru viðunandi.
Um áramótin samþýkkti síðan Seðla-
bankinn að lán aframleiðendum út á
pakkaða og metna skreið B. flokks, svo
og hausa.
Ég held að allir framleiðendur skreið-
ar hljóti að taka undir með mér, að hér
var komið af mikilli víðsýni á móti
óskum framleiðenda og að þessar að-
gerðir létta verulega hina erfiðu stöðu.
Slíkan skilning ber að þakka.
I þessu sambandi vil ég alveg sérstak-
lega benda á, að allir verkaðir hausar eru
farnir til Nigeríu og að líkur eru til þess,
að nær allir hausar verði hengdir upp í
vetur.
Vafalaust er að sú aðgerð ein á eftir
að auka verðmæti útflutningsframleiðslu
okkar um margar milijónir dollara, því
að hausar til mjölframleiðslu eru mjög
verðlitlir.
Keilu er nánast útilokað að verka á
annan hátt, vegna selorms og hluti
ufsaaflans er hvergi betur kominn vegna
smæðar o.fl.
rá
Nokkur óánægja er með, að engin
útlán eru á þorsk. Við vitum allir að
óhjákvæmilegt er að lítill hluti þorskafla
fari annaðhvort í skreið eða mjölfram-
leiðslu. Koma þar til ýmis samtvinnuð
atvik, t.d. mjög mikill selormur, langvar-
andi brælur á vetrarvertíð og smæsti
þorskurinn.
Teldi ég eðlilegt að Seðlabankinn
endurskoðaði þessa afstöðu sína, en
aðeins með svo lágum útlánum, að þau
hvettu ekki til verkunar á þeim þorski í
skreið, sem gengið getur í aðra vinnslu.
Jafnframt er nauðsynlegt að nokkur
þorskur sé í framleiðslunni til að auð-
velda sölu hennar.
frá þessari upphæð 10% eða 179 milljón-
ir króna og fæ þá út 1.610.000 milljónir
C.FF.
F.O.B. verð þessarar framleiðslu ætti
því að vera 1.659.000 milljónir króna og
að frádregnum sömu 10% og að ofan
nálægt 1.493 milljónir króna.
Gengismunagjald af þessari fram-
leiðslu næmi því 149 milljónum króna.
Fyrir áramót var búið að greiða af
skreiðinni 52 milljónir í gengismun. Sést
af þessu að gengismunur af skreið er
tugum milljónum hærri en gert var ráð
fyrir í ma! lögunum og mun verða yfir
200 milljónir króna.
Ef við snúum okkur nú aftur að
afkomudæminu þá var eftir ódekkað tap
í skreiðarverkuninni miðað við stöðuna
í dag sem nemur 465 milljónum króna,
eftir að til komu greiðslur úr Verðjöfn-
unarsjóði. Ef að gengismunagjald af
skreið félli niður frá síðustu áramótum
minnkaði þetta tap niður í 316 milljónir
króna, ef við reiknum með að raunveru-
lega séu eftir í Verðjöfnunarsjóði 80
milljónir króna sem fari í þetta mikla
tjón, þá eru samt eftir í óumdeildu tapi
236 milljónir.
Ef útflutningsgjöld af skreiðinni yrðu
lækkuð niður í 4% eins og af saltfiski ætti
mögulega að vera hægt að lækka þetta
tap ennþá um 22 milljónir eða niður í
214 milljónir.
Áyfir 200 millj. kr. hjá
kerfinu
Allar þessar tölur eru þó að því leyti
óraunhæfar að forsendur slíkra útreikn-
inga eru brostnar, vegna þess að sjáan-
legt er að skreiðin fer síðar og greiðist
síðar en reiknað er með í þeim útreikn-
ingum sem til grundvallar eru lagðir.
Við skulum hinsvegar ekki gleyma
því að ennþá á skreiðin yfir 200 milljónir
hjá kerfinu. Á árinu 1981 var lagt á
skreiðina auka útflutningsgjald 4 'A% til
styrktar hraðfrystiiðnaðinum. Þetta út-
flutningsgjald framreiknað í dæminu,
auk vaxta, nemur í dag rúmum 200
milljónum króna. Ég tel að nú sé
tímabært að þessir fjármunir séu endur-
greiddir skreiðinni. Miðað við síðustu
útreikninga er því unnt að gera greinina
hallalitla, aðeins ef skreiðinni er skilað
aftur því sem ranglega hefur verið af
henni tekið.
Og ég endurtek - allar okkar óskir og
kröfur byggjast á því að fá leiðréttingu
okkar mála. Við förum ekki fram á að
fá eina krónu í opinbera styrki eða
eftirgjöf. Við förum aðeins fram á
leiðréttingu okkar mála.
Menn munu nú gjarnan spyrja hvernig
301 þorskur
302 Ufsi, keila
langa,ets.
303 Kolmunni
304 Hausar
8.106.548 kg.
3.231.651 “
8.481 “
3.533.488 “
14.880.168 kg.
181.348 pk.
71.815 “
382 “
117.783 “
371.328 pk.
Ég vil nú til fróðieiks fyrir fundarmenn
lesa hér upplýsingar frá Ólafi Klemens-
syni forstöðumanni Lánadeildar Seðla-
bankans um veðsetta skreið þann 18.
janúar s.l.
Veðsett íSDR alls 18.551.956.
Staða miðað við 18. jan. 1984.
SDR = 30,60
Seðlab. 567.660.600
Viðb 227.064.240
794.724.840
Útlán Seðlanka íslands út á þessar
birgðir, þ.e. raunv.l. birgðir ogógreidda
skreið á s.l. ári eru á gengi SDR 22/2’ 84
Kr. 567.660.600 40% viðbótarlán við-
skiptabankanna ættu því að vera
227.064.240.-. Við vitum hinsvegar allir
að þessi viðbótarlán nema í raun senni-
lega helmingi hærri upphæð eða svipaðri
upphæð og útlán Seðlabankans. Eykur
þetta mjög erfiðleika viðskiptabank-
anna. Ef við verðleggjum nú þessar
skreiðarbirgðir með því raunverði sem
gildandi var í haust kemur út eftirfar-
andi:
C.I.F. verð 1.789.000 milljónir króna.
Vegna mjög hertra matsreglna dreg ég
eigi að greiða útgjöldin vegna laganna í
maí-mánuði.
Ég svara: Er ekki eðlilegt að greiðslur
í olíusjóð fiskiskipa, sem stofnað var til
í góðæri, miðað við það sem nú er, verði
látnar bíða næsta góðæris í sjávarútvegi?
Þær eru samkvæmt lögunum 55 milljón-
ir. Er ekki eðlilegt að t.d. Fiskveiðasjóð-
ur taki að sér greiðslu á rúmum 40
milljónum sem þá eru eftir ógreiddar inn
á Stofnfjársjóð fiskiskipa? ■.
Er nokkur meginmunur :í því á hvern
hátt eigið fé þess sjóðs verður eytt? Er
það ekki tapað hvort eð er?
Kem ég þá að störfum hagsmunanefnd-
arinnar.
Nefndin er buin að halda 10 formlega
fundi síðan í október að auki hefur hún
og eða undirnefndir átt fundi með sjávar-
útvegs- og viðskiptaráðherra, viðskipta-
bönkum, Seðlabanka og sjávarútvegs-
nefndum Alþingis. Allan tímann hefur
ríkt fyllsta eindrægni innan nefndarinn-
ar. Ég tel að nefndin hafi áorkað umtals-
verðum hlutum en mikilsverðast er þó
að hún hefur eflt samstöðu skreiðarverk-
enda og leiðrétt að nokkru það álit sem
orðið var á þessari framleiðslu.
ÖIl samskipti nefndarinnar við ráð-
herra og fyrrgreindra aðila hafa verið í
mikilli vinsemd og aðilar sýnt málaleit-
unum okkar fullan skilning.
Samskiptin við ráðuneytisstjórann í
Viðskiptaráðuneytinu og fulltrúa hans
hafa verið með ágætum og þeir sinnt af
fremsta megni tilraunum til að koma á
sambandi við Nigeríu.
Fjöldi nærri gjaldþroti
Fyrir áramótin tóku bankarnir þátt í
converteringu á skuldunt við Nigeríu og
fengu framleiðendur þá yfirleitt greidda
þá skreið sem gjaldféll fyrir mitt s.l. ár.
Byltingin í Nigeríu sem var um ára-
mótin hefur tafið framhald þessara mála
og okkur framleiðendur er farið að
lengja í frekari aðgerðir.
Ég hefi óljósan grun um að unnið hafi
verið frekar að þessum málum, en við
getum ekki fengið upplýst í hverju sú
vinna er fólgin. Vona ég að viðskipta-
ráðherra geti upplýst okkur frekar um
þessi mál hér á fundinum
Það er mjög mikilvægt í þessari
þröngu stöðu sem við erum í, að undinn
verði bráður bugur þar að.
Einar Benediktsson. ambassador, er
búinn að vera í Nigeríu eftir fundinn í
haust og tel ég hann leggi mikla vinnu í
þessi mál.
Okkur er alveg lífsnauðsynlegt að
reyna nú sem allra fyrst, að opna við-
skiptin að nýju.
Fjöldi framleiðenda er nærri gjald-
þrota út af þessum erfiðleikum.
Staðan í sjávarútvegi er þannig í dag
eftir að staðreyndir aflatakmarkanna
eru komnar í ljós, að ef forða á
stórhættulegu efnahagsslysi verðum við
að fá lausn á þessi vandamál okkar nú
þegar.
Ég ásaka ekki einn eða neinn. Mér eru
einnig full Ijósir þeir nær óyfirstíganlegu
erfiðleikar sem við er að etja í íslenskum
efnahagsmálum og þá ekki síst í sjávar-
útvegsmálum. Á hitt legg ég höfuðþunga
að þessir erfiðleikar verði ekki leystir
með því að leggja bagga óarðbærra
fjárfestinga á herðar fleiri hundruð fram-
leiðenda, sem þar hafa hvergi nærri
komið, þegar ástandið er þannig hjá
þeim að þeir hafa flestir tapað verulegum
fjármunum á viðkomandi framleiðslu,
ogeru næreða alvegstöðvaðir í rekstri.
Ég endurtek það sem ég sagði í haust.
Norðmenn hafa leyst mikið af vanda
norskra framleiðenda með hundruðum
milljóna í ríkisstyrki og hundruð mill-
jóna í vaxtalaus lán.
Við förum ekki fram á neina ríkis-
styrki. Við förum aðeins fram á að fá að
halda andvirði skreiðarinnar og endur-
heimta gömul lán.
Við sem erum í nefndinni teljum að
nauðsynlegt sé að því starfi sem við
höfum innt af hendi sé haldið áfram.
Nánari samvinna um sölurnál skreiðar er
nauðsynleg. Skreiðarverkendur verða
að standa betur saman um verðlagsmál
og öll sín hagsmunamál. Við leggjum
því til að stofnuð verði hagsmunanefnd
skreiðarframleiðenda. Kemur fram til-
laga um það hér á fundinum ásamt
rökstuðningi.
Jafnframt verður lögð hér frani tillaga
um næstu lotur í afkomumálum.
Ég vil færa þeim Halldóri Ásgríms-
syni, sjávarútvegsráðherra og Matthíasi
Á. Mathiesen, viðskiptaráðherra þakkir
fyrir mikinn skilning á okkar málum. Ég
skil þá þröngu stöðu sem þeir eru í. Ég
vona samt að þrátt fyrir þá þröngu
stöðu, færi þeir okkur góðar fréttir hér á
þennan fund.
Árangur byggist á
hávaða og látum
Við sem kosnir vorum í Skreiðar-
nefndina 5. október s.l. höfum valið að
setja fram kröfur framleiðenda á rök-
studdan hátt, án hávaða eða ósanngirni.
Við höfum látið gera kostnaðarsama
útreikninga á stöðunni til rökstuðnings
óska okkar um brottfellingu gjalda.
Ég vona svo sannarlega að þessi
hógværu og rökstuddu vinnubrögð verði
ekki misskilin. Hávaði og yfirlýsinga-
gleði virðist vera megineinkenni okkar
tíma.
Árangur virðist því miður oftar byggj-
ast á hávaða og látum, heldur en á
köldum staðreyndum.
Þcssa dagana er til meðferðar á
Alþingi umtalsverð ríkisaðstoð, til
handa ungum og fátækum bændum, sent
harðast hafa orðið úti í óðaverðbólgu og
harðindum undanfarinna ára. Enginn
fær ntig til að gagnrýna þá ráðstöfun, til
þess þekki ég aðstæður þessara bænda of
vel. Staðreynd er hinsvegar að þarna
virðast peningar til.
Stjórn Slippstöðvarinnar á Akureyri,
sent er í reynd ríkisfyrirtæki og Stálvíkur
h.f., í Garðabæ, hal'a nú báðar tekið
ákvörðun um að Ijúka við óseld raðsmíða-
vcrkefni, vafalaust með kröfum unt að
þessi skip fái svo hluta af kvótum okkar,
svo burðugir sem þeir eru. Ekki verður
þetta gert án nýrra peninga, svo tugum
milljóna króna nemur.
Við ákvörðun um kvótaskiptingu sjáv-
arafla hafa fulltrúar hagsmunaaðila tekið
ákvörðun um að færa milli 10 og 15
þúsund af þorski og tilsvarandi af ýsu,
ufsa, grálúðu og kola, frá bátaaflanum
yfir á togaraflotann. Nokkrir togarar fá
nú hærra aflamark, en þeir hafa nokkurn
tíma fiskað og til eru skip sem fá hærri
kvóta en samanlagður afli þeirra s.l.
þrjú ár.
Hér er ekki við stjórnvöld að sakast.
Þau hafa alfarið látið þessi mál í hendur
hagsmunaaðila og Þjóðhagsstofnunar.
Sannar það best mál mitt að ekkert
kjördæmi landsins fer eins ömurlega út
úr þessu, og kjördæmi viðskiptaráðherra
og fast þar á eftir fylgir hluti af kjördæmi
sjávarútvegsráðherra.
Ég tek þetta dæmi einvörðungu af því,
að þær 200 milljónir sem maí-lögin
ákveða að taka skuli af skreiðinni, eiga
nær alfarið að renna til að greiða niður
stofnkostnað þessara sömu togara sem
nú taka líka 10% aflans.
Ég trúi því ekki að stjórnvöld greiði
hundruð framleiðenda það högg sem
taka gengismunar af skreið er undir
þeim kringumstæðum sem nú liggja á
borði.
Fari svo, hlýtur það að vera kurteisleg
bending til okkar sem erum í þessu basli
án ríkisstyrkja, um að finna okkur
annað lífsstarf. Hin marklausa skýrsla
Þjóðhagsstofnunar um ofsa gróða af
skreiðinni hefir verið rækilega hrakin.
Jafnvel Þjóðhagsstofnun viðurkennir
nú umtalsverðan halla, miðað við stöð-
una ídag. (150-160 milljónir í stað 229%
í fyrri skýrslum).
Eyjólfur er að hressast.
Við vitum ekkert um hvenær eftir-
stöðvar skreiðarinnar seljast og því
miður ekkert um hvenær skuldirnar í
Nígeríu verða greiddar.
Staðreynd er því að tap franúeiðenda
verður verulega nteira en tölur sýna nú
í dag.
Nígería verður þrátt fyrir þetta allt um
óákveðna framtíð eitt af þýðingarmestu
markaðslöndum okkar.
Órofa samstaða pkkar um hagsmuni
framleiðslunnar er nú þess ntegnug að
tryggja kjör okkar og framtíð og um leið
heildarkjörin í landinu.
Við skulum trúa því í lengstu lög, að
rökstuddar kröfur okkar um leyfi til að
ráðstafa eigin aflafé nái fram að ganga.
Ef ekki fer svo, þá er þessu máli ekki
lokið frá okkar hálfu, en þá verðum við,
því miður, að taka upp önnur vinn-
ubrögð, sem ég persónulega myndi
harma mjög, ef beita þyrfti.