Tíminn - 19.09.1986, Síða 10

10 Tíminn
! NEYTENDUR
eftir Svanfríði Hagvaag
Kjúklingur í tómatsósu
með núðlum
Pcssi auövcldi kjúklingaréttur er litríkur og bragðmikill.
Það er eitt óvenjulegt viö þcnnan rétt og það er það að
kjúklingurinn er soðinn í mysu.
1 stór holdakjúklingur
salt
nýmalaður svartur pipar
25 gr. smjör
2 msk. matarolía
1 laukur, fínsaxaður
6 msk. mysa
1 lítil dós tómatar
Vi tsk. merian
350 gr. breiðar núðlur
nýrifinn ostur.
Skeriö kjúklinginn í 8 hluta. Skolið hann vcl og þerrið síðan
með eldhúspappír. Kryddið vcl með salti og pipar. Hitið
smjörið og olíuna í steikarpotti og þegar feitin er orðin vel
heit eru kjúklingabitarnir steiktir þangað til þeir eru gulbrúnir
á öllum hliðum. Takið bitana upp úr pottinum jafnóðum og
þeir eru orðnir brúnir og geymið á diski.
Látið laukinn í pottinn og steikið hann við lítinn hita í 5-6
mínútur og hrærið í öðru hverju. Látið út í mysuna og
tómatana meö safanum og látið suðuna koma upp. Kryddið
með merian og salti og pipar eftir smekk. Látið kjúklinginn
ofan í pottinn og veltið honum upp úr sósunni. Setjið þétt lok
á pottinn og látið malla við vægan hita í um það bil 1
klukkustund eða þangað til kjúklingurinn er orðinn meyr og
sósan orðin jöfn.
Um það bil 15 mínútum áður en kjúklingurinn er tilbúinn
eru núðlurnar soðnar í stórum potti með vel söltuðu vatni
þangað til þær eru næstum meyrar. Látið renna af þeim og
hellið þeim á fat. Leggið kjúklinginn yfir núðlurnar og hellið
sósunni yfir. Berið fram með rifnum osti.
Kryddleginn kjúkling-
ur með jógúrt
Til þess að þessi réttur sé góður á auðvitað að grilla hann
úti við. En þar scm nú er tekið að hausta og veðráttan leyfir
það varla lengur að grillað sé úti, verður að láta sér nægja að
gera það inni við. Athugið aðeins að byrja undirbúninginn
nógu snemma svo kryddlögurinn nái að virka.
4 kjúklingahclmingar
Vi meðalgúrka í smábitum
salt
1 Vi dl. jógúrt
Vi hvítlauksbátur, afhýddur og marinn
I tsk. matarolía
1 tsk. hvítvínsedik
pipar
söxuð steinselja til skrauts
Kryddlögur:
4 msk. matarolía
4 msk. sítrónusafi
biti af sítrónuhýði
6 svört piparkorn, aðeins marin
timian
1 hvítlauksbátur, afhýddur og marinn
1 tsk. salt.
Þvoið kjúklingastykkin með rökum klút. Blandið saman
öllum efnunum í kryddlöginn og látið í djúpa skál. Látið
kjúklingastykkin þar í og veltið þeim upp úr kryddleginum.
Þekið yfir með plasti og látið standa í ísskáp í að minnsta kosti
4 tíma. Snúið bitunum í kryddleginum einu sinni eða tvisvar.
Búið nú til gúrkusósuna. Látið gúrkuna í skál og hrærið
saltinu saman við. Látið standa í 15 mínútur. Blandið saman
í annarri skál jógúrtinni, hvítlauknum, matarolíunni og
edikinu.
Síið frá gúrkunni eins mikinn vökva og hægt er. Blandið
síðan gúrkunni saman við jógúrtina. Kryddið með salti og
pipar. Þekið og kælið. Stráið saxaðri steinselju yfir sósuna
áður en hún er borin fram.
Þegar kjúklingurinn er tilbúinn er grillið hitað. Raðið
kjúklingabitunum með skornu hliðina upp á ristina og setjið
hana í um það bil 15 sm fjarlægð frá grillinu. Grillið við frekar
vægan hita í 10-15 mínútur. Snúið stykkjunum, penslið þau
með kryddleginum og grillið áfram í 10-15 mínútur í viðbót,
eða þangað til skinnið er stökkt og gulbrúnt. Penslið bitana
öðru hverju með kryddblöndunni á meðan þeir eru að
steikjast. Þegar þetta er borið fram er jógúrtsósunni hellt í
skál og hún sett á mitt fatið, kjúklingastykkjunum ersvo raðað
utan um. Skreytið með sítrónubátum og steinselju. Berið fram
með stórri skál af salati.
Föstudagur 19. september 1986
Hreinar tennur
- með nuddaðferðinni /fM
Spurningar og svör um
tannhreinsun
Hvers vegna tannburstun?
í munni okkar allra er fjöldi gerla.
Sumir þeirra límast á tennurnar og
mynda þar skán sem kallast tann-
sýkla. Ef tannsýklan verður of þykk
veldur hún tannskemmdum og tann-
holdsbólgu. Því verður að fjarlægja
tannsýkluna reglulega með tann-
bursta - og tannþræði eða tann-
stönglum.
Hvernig á tannburstinn að vera?
Tannburstinn á að vera mjúkur með
mörgum þéttum hárum. Of harður
tannbursti veldur sliti á tönnunum og
sárum á tannholdinu. Tannbursti
með slitnum og skældum hárum
hreinsar ekki. Nauðsynlegt er að
skipta reglulega um tannbursta,
a.m.k. á tveggja mánaða fresti.
Hvers vegna nuddaðferð?
Með nuddaðferðinni er auðveldast
að halda tönnunum hreinum uppi
við tannholdið. Tannburstun með
nuddaðferðinni er einnig auðveidari
en aðrar aðferðir.
Hve oft þarf að bursta?
Tvisvar á dag, að loknum morgun-
verði og að lokinni síðustu máltíð að
kvöldi.
Hversu lengi ætti að bursta?
Þar til búið er að hreinsa tannsýkl-
una af tönnunum að utan og innan.
Hægt er að kanna árangurinn með
því að tyggja litartöflu. Ef tannsýkla
ereftirátönnunum litast hún, og sést
hvar á að bursta betur.
Hvaða tannkrem á að nota?
Notaðu flúortannkrem. Það styrkir
glerunginn og dregur úr tann-
skemmdum. Einnig gefur það frískt
bragð og gerir munnhirðuna
ánægjulegri. Gakktu skipulega til
verks, þegar þú burstar tennurnar.
Burstaðu tennurnar í sömu röð i
hvert skipti.
Byrjaðu alltaf á sama stað, t.d.
hægra megin að utan. Láttu bursta-
hárin snerta tennurnar og vísa á
skrá upp að tannholdinu. Ýttu á
burstann svo að hárin þrýstist milli
tannanna og að tannholdsbrúninni
og nuddaðu. Síðanfærirðu burstann
framar.
Nuddaðu með stuttum hreyfingum
fram og aftur sem nemur hálfri
tannbreidd. Þannig heldurðu áfram
þar til þú ert búinn með allar tennurn-
ar í efri góm að utan.
Haltu afram með innri hliðina á
tönnunum í efri gómi. Gleymdu ekki
að bursta bak við öftustu tennurnar.
Þegar framtennurnar eru burstaðar
að innan þarf að reisa tannburstann
upp á endann og nudda upp og
niður.
Þegar búið er að bursta í efri gómi
er haldið áfram í neðri gómi á sama
hátt. Byrjað er að utanverðu aftast.
Nuddaðu síðan hverja tönnina af
annarri allt að þeim síðustu í tann-
garðinum.
Þegar búið er að bursta að utan-
verðu er haldið áfram að innan. Þú
byrjar aftast. Gleymdu ekki að
bursta bak við öftustu jaxlana.
Síðan færirðu burstann eftir tann-
röðinni þar til þú kemur að aftasta
jaxli hinum megin. Þegar þú burstar
framtennurnar að innan þarf að
reisa tannburstann upp á endann og
nudda upp og niður.
Síðan eru bitfletir jaxlanna burstaðir.
Farðu vel ofan í skorurnar svo að þú
fjarlægir tannsýkluna sem þar situr.
Ekkert sakar þótt þú kyngir svolitlu
fluortannkremi. Skolaðu síðan
munninn. Með því fjarlægir þú lausa
tannsýklu. Þvoðu burstann og láttu
hann þorna.
Að hreinsa milli tannanna
Með nuddaðferðinni er hægt að
fjarlægja tannsýkluna utan og innan
af tönnunum. Tannburstahárin kom-
ast ekki inn á milli tannanna. Því er
einnig nauðsynlegt að nota tann-
þráð eða tannstöngla.
Tannsýkluna má lita með þar til
gerðum litartöflum. Þú tyggur eina
töflu, dreifir litnum með tungunni og
skolar munninn. Litarefnið sest í
tannsýkluna - á milli tann-
anna og við tannholdsbrúnina.
Tannþráður
Fara skal með þráðinn alveg upp I
glufuna milli tanna og tannholds.
Dragðu síðan strekktan þráðinn upp
og niður eftir tönnunum fyrst öðru
megin tannbilsins, síðan hinum
megin. Hreinsaðu svona öll tannbil í
efri gómi.
Þræðinum er rennt varlega milli
tannanna.
Eins er farið að ( neðri gómi. Gættu
þess að skaða ekki tannholdið þegar
þráðurinn sleppur ofan í tannbilin.
Þráðurinn þarf að nuddast þétt við
tennurnar allan tímann.
Tannstönglar
Þegar tannbilin eru opin, eins og hjá
mörgum fullorðnum þar sem tann-
holdið hefur rýrnað vegna tann-
holdssjúkdóma, geta tannstönglar
verið heppilegir.
Bestir eru þrístrendir tréstönglar.
Þeir mýkjast þegar þeir blotna I
munnvatni, laga sig að tannbilunum
og smjúga vel inn í þau. Hrjúft
yfirborð þeirra hreinsar vel.
Notið ekki sívala eða ferstrenda
ostapinna.
Það er mikilvægt að tannstönglun-
um sé þrýst vel inn í gegnum
tannbilið. Tilgangurinn er að hreinsa
burt tannsýkluna, ekki bara að
stanga úr matarleifar.
Ýttu tannstönglunum inn og út
nokkrum sinnum í hverju tannbili.
Tannstöngullinn fjarlægir tannsýkl-
una úr glufunni milli tannar og
tannholds.
Séu tennurnar skakkar þarf að beita
tannstönglinum á ská til að ná inn á
milli þeirra.
Til að koma í veg fyriraðtannstöngl-
arnir brotni er fingri stutt á grann-
tennurnar. Þegar þeir eru færðir
fram og aftur.