Tíminn - 07.10.1987, Blaðsíða 13

Tíminn - 07.10.1987, Blaðsíða 13
Miðvikudagur 7. október 1987 Tíminn 13 Nepal: Ferðamenn flykkjast nú til þessa fátæka ríkis á „þaki jarðarinnar" Nepal: Fátækt í fjallaríki AÐ UTAN lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Ollieæðið gengið yfir minjagripirnir seljast ekki Oliver North ofursti átti hug og hjörtu landa sinna í júlímánuði sl. þegar yfirheyrslum þingnefndarinnar var sjónvarpað beint. Þá sendu aðdáendur hans hrúgur af símskeytum til að votta stuðning sinn við hann. En þeir sömu aðdáendur cru ekki tilbúnir að eyða miklu fé í minjagripi um þessa hetju sína. Nepal og höfuðborgin Kath- mandu. Þessi nöfn minna sjálfsagt marga á sjöunda áratuginn þegar hippar Vesturlanda héldu þangað í hópum í leit að paradís á jörðu. Nú á dögum sjást hins vegar fáir af gömlu hippunum á götum Kath- mandu, strangari lög gegn eitur- lyfjaneyslu og breyttir tímar hafa orðið til þess að þetta ágæta fólk hefur horfið eitthvert annað. 1 staðinn er kominn annar hópur, fjallgöngumennirnir sem eru heil- brigðir og kröftugir og ganga stígana sem tengja þorpin í þessu litla kon- ungsríki í Himalayafjöllunum hvert við annað. Þessir óþreytandi ferðamenn upp- götva á leið sinni land sem nútíminn virðist á stundum hreinlega hafa gleymt, ríki þar sem samskipti við hinn stóra heim hafa lengi verið lítil en fátæktin þess meiri. Nepal liggur á milli Kína (Tíbet) í norðri og Indlands í suðri, vestri og austri. Hin háu fjöll setja svip sinn á þetta ríki, þar er meðal annars að finna Everesttindinn, hæsta fjall heims, og nokkur hundruð aðra snjólagða fjalltinda sem eru í meira en sex þúsund metra hæð yfir sjávar- máli. Sunnan til er landið þó lægra, flestir hinna nítján milljón Nepalbúa lifa í miðdölunum og á hásléttu við land- amæri Indlands. Fátæktin er mikil og lífsaldurinn stuttur. Konur lifa að meðaltali í 42 ár og karlar í 46 ár. Um 14% allra barna deyja innan við eins árs aldur. Það eru ekki meira en þrjátíu ár síðan Nepal var algjörlega Iokað ríki og erlendum ferðamönnum var fyrst hleypt þar inn á sjötta áratugnum. Nú á dögunt eru það þó ferða- mennirnir sem skapa þjóðinni mest- an erlendan gjaldeyri og þjónusta kringum þá er orðin blómlegur at- vinnuvegur. Nepal er engu að síður landbúnaðarland fyrst og fremst, um níutíu prósent landsmanna eru fátækt bændafólk en aðeins eitt prós- ent starfar við iðnaðarframleiðslu. Vandamálin sem stjórnvöld eiga við að etja eru fjölmörg og reyndar yfirþyrmandi, mikil fólksfjölgun, skortur á ræktuðu landi og skortur á drykkjarvatni, minnkun landbúnað- arframleiðslu, skortur á læknum og of fáir skólar gera Nepal eitt af fátækustu og vanþróuðustu löndum heims. Rauði krossinn og önnur alþjóð- leg samtök sem og samtök innan Nepal hafa unnið mikið starf í hinum fjölmörgu sveitarþorpum landsins. Þar er aðaláherslan lögð á að fræða fólk um nauðsyn hreinlætis og Rauði krossinn hefur unnið sérstaklega að því að koma upp vatnsbrunnum og vatnsdælum þannig að fólkið geti haft aðgang að ómenguðu vatni. Skortur á drykkjarvatni er eitt af helstu vandamálunum í Nepal og þar hefur japanski Rauði krossinn lagt til góða hjálp. Aðeins tæplega 20% íbúanna hafa aðgang að sómas- amlegu drykkjarvatni en vonast er til að fimmtán hundruð nýjar dælur geti fjölgað þessu fólki eitthvað. Red Cross Red Cresent/hb Líklega ætti öllunt að vcra í fcrsku minni yfirheyrslur þing- nefndar bandaríska þingsins í sum- ar vegna svokallaðs „Irang- ate' máls og rómuð frammistaða Olivers North ofursta þegar átti að taku hann á beinið. Hann gerði sér nefnilega lítið fyrir og sncri málum sér í hag og eins og hendi væri veifað var Ollie orðinn þjóðhetja í augum landa sinna! 1 kjölfarið rann eins konar „Ollieæði” á bandarísku þjóðina og sumir létu reyndar í Ijós þá skoðun að hann væri hæfastur manna til að gegna forsetaembætti, að Ronald Reagan frágengnum. Margir ætluðu að maka krókinn Margir framtakssamir Banda- ríkjamenn ætluðu að maka krók- inn í snarheitum á þjóðardýrkun- inni á ofurstanúm, en nú, aðeins tveim mánuðum síðar, er komið í Ijós að aðdáunin á honum risti ekki það djúpt að almenningur sæi ást- æðu til að kafa ofan í budduna sína til að sýna hana. Minjagripirnir um Oliver North seljast ekki. Á búðarhillum víðs vcgar um Bandaríkin rykfalla skyrtubolir, hnappar og álímingarmiðar með nafni ofurstans, bækur, mynd- bandspólur og jafnvel dúkkur sem helgaðar cru honum. „Við héldum að það væri þessi feiknastuðningur við Ollie, en ef hann var fyrii hendi var fólk ekki að hafa fyrir því að sýna hann mcð því að kaupa varn- inginn okkar," segir náungi sem gaf út vitnisburð Norths fyrir nefndinni eins og hann lagði sig, á 90 mínútna löngu myndbandi. En myndbandið selst ekki - og ekki bókin heldur Alls gaf þessi snarráði maður út 102.000 myndbönd, en segir nú Ijóst að aldrei seljist nema í mesta lagi helmingurinn af þcim. Mynd- bandið, sem nefnist „Oliver North: Memo to History” (Oliver North: minnismiði til sögunnar) hefur selst fádæma illa í New York, Washing- ton og Suðurríkjunum, einmitt á þeim slóðum sem framleiðandinn hélt að áhuginn á ofurstanum væri hvað mestur. Og í Mið-Vesturríkj- unum hefur enginn viljað líta við því. Og ekki hefur almenningur verið ginnkeyptari fyrir „skyndi“bók með hverju orði sem gekk fram af ntunni ofurstans í vitnaleiðslunum, sem gefin var út aðeins 4 dögum eftir að þeim lauk. Útgefandi þeirr- ar bókar verður að viðurkenna að „áhugi almennings á Oliver North ofursta hefur greinilega dalað geysilega". Bókin var gefin út í 775.000 eintökum og stóð til að halda áfram að prenta hana eftir því sem þurfa þætti, en aðeins u.þ.b. helm- ingur af upphaflega upplaginu kemur til með að seljast segir útgefandinn. Honurn finnstþóeng- in ástæða til að sjá eftir þessu framtaki sínu þó að hann hefði vissulega kosið að selja fleiri eintök af bókinni. Að hans sögn má búast við því að áhuginn á slíkri „skyndi“bók endist ekki nema skamman tíma, tvær þrjár vikur í besta falli. Þessi bók hafi verið söluhæst allra böka í Bandaríkjun- um í nokkrar vikur og þegar fr'am líða stundir verður hún mcrk hcimild fyrir sagnfræðinga, segir hann. Sumir hafa þó grætt á æðinu - en aðrir tapað Þó að salan á myndbandinu og bókinni hafi ekki verið sem skyldi skilar hún þó útgefendum sínum einhvcrjum ágóða og það sama gerir reyndar önnur myndbandsút- gáfa sent hent var á markaðinn í miklum flýti á nteðan æðið stóð scm hæst. En ekki cru allir fram- leiðendur Ollie-minjagripa eins heppnir. Náungi sem rekur ráð- gjafarfyrirtæki í San Francisco ásamt konu sinni, tók til við að framleiða 30 cm háar brúður í Barbie-stíl og hafði North að fyrir- mynd en rak sig á að þær seldust ekki. Hann segist hafa orðið fyrir umtalsverðu fjárhagstjóni. Hann hafði í bjartsýni sinni gert ráð fyrir að selja 450.000 stykki og gróðinn yrði 1.75 milljón dollarar, reyndar að ófrádregnum sköttum. Nú hafa aðeins borist 200 pantanir og hann sér fram á að tapa 20.000 dollurum á þessu ævintýri. „Ég býst við að við höfum misreiknað okkur hvað stuðning almennings við Ollie varðar,“ segir hann nú. Ekki öll gróðavon slokknuð enn En þrátt fyrir þessar hrakfarir vonglaðra gróðamanna hafa tveir útgefendur ekki gefið upp alla von um að enn hafi einhvcrjir áhuga á manninum Oliver North. Væntan- legar eru á markað tvær ævisögur hans, önnur þeirra mun reyndar þegar vera komin í bókabúðir vestra. Sú er gefin út í 30.000 eintökum og þó að erfitt sé að gera sér grein fyrir því hversu mikið hún kemur til með að höfða til bóka- kaupenda, segja útgefendur sölu- horfurnar góðar. Og þá hafa útgefendur síðari bókarinnar, sent væntanleg er á markað í nóvember/dcsember, ckki heldur misst kjarkinn. Þeir ætla að prenta fyrsta upplag í 125.000 eintökum og segjast ekki óttast að fólk vilji ekki lesa al- mennilega unna bók um ofurstann. „Það eru skyrtubolirnir, jó jóin, álímingarmiðarnir - þessar skynd- ivörur, sem almcnningur hefur misst áhugann á. Bókin okkar er alvöru bók,“ segja þeir. Ein Ollie-bók selst jafnt og þétt-en aðdá* endum ofurstans líkar hún ekki! Rcyndar hefur ein bók helguð Ollie staðið sig vel í öllu söluæðinu. Hún er reyndar ekki tekin mjög alvarlega. Bókin er litabók þar sem gert er grín að yfirheyrslum þingnefndarinnar. Hún hefur þeg- ar selst í 200.000 cintökum og ekkert lát á sölunni um öll Banda- ríkin. Útgefendur þeirrar bókar gera sér vonir um að selja um hálfa milljón eintaka. Reyndar kom þeim á óvart hvað viðtökurnar voru góðar og segjast þegar hafa selt 10 sinnum fleiri litabækur en þá hefði dreymt um. En helst dettur þeim í hug að vinsældir bókarinnar felist í því hvað þar er tekið á gamansaman hátt á ofur- stanum og yfirheyrslunum. „Reyndar heyrðum við í einhverj- um sem þoldu ekki að gcrt væri grín að Ollie, en ég geri ráð fyrir að það sé ekki alltaf hægt að gera öllum til hæfis," segja útgefendur litabókarinnar og brosa breitt. Konum kennd undirstöðuatríðin í heilsufræði í einu hinna fjölmörgu sveitaþorpa Nepal.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.