Tíminn - 08.10.1987, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 8. október 1987
Tíminn 19
UM STRÆTI OG TORG
J.R.
berst
gegn
reyk-
ing-
um
Larry Hagman, scm lcikur hinn
elskulcga J.R. í Dallas er ákaflcga
andvígur tóbaksreykingum og læt-
ur einskis öfrcistað til að gcra þcim
lífið lcitt, sem hann segir að mengi
umhverfið fyrir öðrum með lesti
sínum.
Nýlega fékk sonur hans lánaðan
fjölskyldubílinn og þcgar hann
skilaði honum, angaði hann af
sígarettureyk. Sonurinn varð að
viðurkenna, að félagi hans hefði
reykt í bílnum og það leiddi til að
Larry lét hreinsa bílinn að innan,
fægja rúðurnar, skipta um gólf-
teppi og taka sætin úr til djúp-
hrcinsunar.
Verst varð þctta fyrir Hagman
yngri, því hann varð að borga
reikninginn.
Annar harmleikur
r
hjá Dean Martin
Á rúmri viku létust bæði
sonur hans og tengdadóttir
Hvers vegna er Guð að gera
fjölskyldu minni þetta? hrópaði
Dean Martin, niðurbrotinn af sorg.
Hann var varla búinn að átta sig
á sviplegu fráfalli Dino sonar síns
í flugslysi, þegar hann fékk þá
frétt, að tengdadóttir hans, Car-
ole Costello, væri dauðvona á
sjúkrahúsi eftir hjartaáfall.
Dean unni Carole eins og eigin
dóttur. Hún var annars dóttir Lou
Costello, (helmingsins af Abott og
Costello). Aðeins átta dögum eftir
flugslysið lést hún, þann 29. mars
sl. Útför þeirra beggja var gerð 1.
apríl.
Nú er söngvarinn vinsæli að
endurskipuleggja sundrað líf sitt
og segist njóta við það aðstoðar
hins framliðna sonar síns.
Pabbi er langt niðri, en alls ekki
búinn að vera, segir Craig Martin,
44 ára sonur hans, sem var kvæntur
Carole Costello í átta ár. Eftir
útfarirnar leit hann á mig og sagði
alvarlegur í bragði:
Dino og Carole bíða eftir okkur
á himnum. Þau vilja, að við höld-
um áfram þeirra vegna og við
getum það.
Vinur Craigs segir að söngvarinn
hafi verið óhuggandi fyrstu dagana
eftir flugslysið. hafði lokað sig inni
í herbergi tímunum saman og grát-
ur hans hefði heyrst fram.
Við fréttum þann 25. mars, að
búið væri að finna flugvélarflakið
og Dean, sem allan tímann hafði
vonað að sonur hans væri á lífi, féll
alveg saman. heldur fjölskylduvin-
urinn áfram. - En ekki voru öll
kurl komin til grafar, því sama
kvöld hringdi Craig og sagði að
Carole væri á sjúkrahúsi og þarfn-
aðist heilaaðgerðar. Dean lét fall-
ast niður í sófann, fól andlitið í
höndum sér og grét eins og barn.
Carole féll í dauðadá og þrátt
fyrir þunga sorg sína, fór Dean í
heimsókn á sjúkrahúsið viku eftir
flugslysið. - Ég veit ekki, hvernig
hann hefur fengið styrk til þess,
segir Jeanne, fyrrverandi eigin-
kona Deans. - Hann sagðist bara
hafa staðið við rúmið og beðist
fyrir, en fundið vanmátt sinn.
Hann hefði ekki haft fleiri tár að
gráta.
Carole lést kvöldið eftir. Vinur-
inn heldur áfram: - Þjáningar fjöl-
skyldunnar þessa viku voru ólýsan-
legar, en eftirá er eins og þau hafi
öðlast nýjan styrk.
Raunar kom Dean fjölskyldunni
á óvart fyrr í vikunni, með því að
tilkynna, að hann hefði séð Dino í
sýn og það hefði veitt honum von
um framtíðina.
Sonur minn sagði mér að ein-
blína ekki á dauða sinn, heldur
minnast lífs hans, sagði Dean vini
sínum hrærður. - Hann sagðist
hafa notið lífsins á jörðinni, en nú
væri líf hans á himnum og hann
væri sæll. Hann dó eins og hann
hefði helst kosið, á ógnarhraða og
einu andartaki.
Annar fjölskylduvinur segir: -
Dean sagði mér að Dino hefði
komið til sín í gullnum Ijóma, rétt
fram höndina, brosað og sagt: -
Hafðuekki áhyggjuraf mér, pabbi,
ég er öruggur á himnum.
Það var sýninni að þakka, að
Dean sagði öllum, að útför sonar
hans væri þakkargjörð fyrir líf
hans. Jeanne samsinnti þessu og
þau stuðluðu að því að útfararræð-
an var ekki harmi þrungin, hcldur
hlý og hrcssileg jafnframt.
En seinustu dagana fyrir útförina
komust leiðinda sögusagnir á kreik
um að flugslysið hefði orðið vegna
þess að Dino hefði verið undir
áhrifum fíkniefna.
Sonur nrinn bragðaði ekki cinu
sinni áfengi, hvað þá að hann tæki
eiturefni, sagði Dean sár. - Hvers
vcgna má ekki látinn ntaður vera í
friði?
Að lokum segir vinur Deans: -
Við útförina gekk Dean í kirkju-
garðinn sannfærður um að sonur
hans væri sæll á himnum.
Larry Hagman: Tóbaksóvinur
númer eitt.
Einu sinni var... Dean og Jeanne með soninn Dino þriggja mánaða
ÁNÖGLUM
Föstudaginn 2. október efndi
borgin til fundar um nagladekk og
götur borgarinnar. Tilefnið var að
umferðarnefnd Reykjavíkur og
ráðamcnn borgarinnar hafa tekið
upp baráttu gegn notkun nagla-
dekkja.
Á þessuni ágæta fundi, sem Páll
Gíslason borgarfulltrui stýrði,
flutti Ingi Ú. Magnússon gatna-
málastjóri ávarp og ágætur gestur,
Erling Hansen, yfirverkfræðingur
norsku vegagerðarinnar, flutti
stórfróðlegt erindi um kosti og
galla nagladekkja í vetrarakstri, en
í Noregi hefur þetta verið rannsak-
að. Mjög margt athyglisvert kom
fram í þessari rannsókn, meðal
annars að 10 prósent minni hraði á
góðum snjódekkjum skapar sama
öryggi og annars á negldum snjó-1
dekkjum. Með öðrum orðum, við
tilteknar aðstæður er ekið með
öryggi á 60 kílómetra hraða á
negldum snjódekkjum. Naglalaus
á góðum snjódekkjum heldur öku-
maðurinn sama öryggi á 54 kíló-
metra hraða. Innifalið í þessari
niðurstöðu er venjulegur akstur
um beygjur og brekkur og stöðvun
ökutækis. Pað mikilvæga atriði, að
komast af stað er ekki með í þessu
dæmi en í jafnri umferð sem þarf
þó oft að stöðva, skiftir það gjarn-
an sköpum hvort bílalestin kemst
yfirleitt af stað aftur. Allir þekkja
að til dæmis umferðin yfir Arnar-
nesháls getur gengið vel í mikilli
hálku uns einn bíll stöðvar lestina.
Þá er segin saga að jafnvel sæmi-
lega útbúnir bílar komast ekki af
stað aftur.
Önnur merkileg niðurstaða
hinnar norsku rannsóknar var sú
að bíll á nagladekkjum hefur 100
prósent meira dragafl en bíll á
góðum snjódekkjum miðað við
sömu aðstæður. Með almennu
orðalagi bílstjóra, þýðir þetta ein-
faldlega að bíll á nagladekkjum er
mun líklegri til að komast leiðar
sinnar en bíll á góðum snjódekkj-
um. Varðandi slysahættuna ef allir
ækju naglalausir virðist ljóst að
hún ykist ekki eða stæði í stað ef
allir ökumenn minnkuðu hraðann
um 10 prósent. Því miður er ólík-
legt að það myndi gerast enda gera
Norðmenn ráð fyrir örlítilli fjölgun
umferðaróhappa með slysum á
fólki ef nagladekk yrðu bönnuð.
Umræðan í Noregi líkt og hér
snýst fyrst og fremst um hið gífur-
lega slit á varanlegu slitlagi vega og
gatna sem naglarnir valda. Sem
dæmi nefna Norðmenn að ef flutn-
ingabíll á nagladekkjum æki þvert
um Noreg frá suðri til norðurs og
safnaði á sig öllum þeim efnum
sem hann losaði úr veginum á
leiðinni, yrði bíllinn fullhlaðinn á
leiðarenda. Norðmenn hafa ekki
tekið neina ákvörðun varðandi
nagladekkin eða bann við notkun
þeirra. Rannsóknir þeirra benda
þó til þess sem áður er sagt að
varðandi slysatíðni skifti nagla-
dekk litlu máli og litlu sem engu ef
ökumenn minnka hraðann al-
mennt um 10 prósent.
Svo fróðlegt og þakkavert sem
erindi Erlings Hansens var, þá vil
ég benda á atriði sem ég tel draga
mjög úr vægi þess til viðmiðunar í
Reykjavík.
Áður en ég tek að draga í efa
gildi norsku rannsóknarinnar fyrir
Reykjavíkursvæðið, vil ég þó
benda á að skoðun mín er vissulega
aðeins leikmannsþankar. Ég tel
veðurfar og vetrarveður um allan
Noreg allt annað en gerist í
Reykjavík. Ég held að hvar sem er
í Noregi sé meðalhiti að vetri lægri
en í Reykjavík. Jafnframt er raki
minni og þurraforst því algengara
í Noregi en Reykjavík. { frosti við
lágt hitastig t.d. 10-15 gráður
mínus, er loftið þurrt og snjórinn
nánast eins og sandur, eða lítt háll.
Við slíkar aðstæður koma ónegld
snjódekk að mjög góðum notum.
Hér í Reykjavík þekkjum við tæp-
ast þessar aðstæður. Við erum að
berjast við hálku sem myndast við
plús 2-3 gráður niður í svona mínus
3-7 gráður og jafnframt mikinn
raka í lofti. Ég tel hinar athygl-
isverðu norsku rannsóknir hinsveg-
ar geta fallið að aðstæðum á
Norðurlandi og norðanverðum
Vestfjörðum. Svo dæmi sé nefnt,
þá getur komið fyrir að bíll á
Vestfjörðum aki gegnum skafl sem
er dýpri en hæð bílsins. Þetta gerist
vegna þess að í frosti er snjórinn
oftast léttur og þurr og ef vindur
ber snjóinn ekki saman í skafla
geta bílarnir oft vaðið býsna djúp-
an lausasnjó. Slíkt gerist nánast
aldrei á Suðurlandi. Hér er snjór-
inn þungur og blautur og í miklum
snjó verður að aka yfir skaflana,
þjappa þá undir bílana. Þetta er
nær alltaf hægt að gera sunnan-
lands en sárasjaldan á Vestfjörðum
norðanverðum eða Norðurlandi.
Að aka yfir skafla, þjappa þá
blauta undir bílinn er áreiðanlega
einnig sjaldgæft í Noregi.
Ég vil með þessu láta koma fram
að þó að ég meti hina norsku
rannsókn mikils og virði að hún er
vandlega unnin, þá falla norskar
meðalaðstæður að vetri tæplega að
meðalvetri í Reykjavík. Því getur
vel verið að bann við notkun
nagladekkja eigi rétt á sér í Noregi
en enganveginn er víst að slíkt ætti
við hér í Reykjavík.
Ég tel rétt að fjalla nánar um
þessi mál í þættinum í næstu viku.