Tíminn - 08.10.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 8. október 1987 .
Timirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Endurreisn
samráðsstefnu
Hinn 27. febrúar 1986, fyrir rúmlega einu og
hálfu ári, undirrituðu fulltrúar Alþýðusambands
íslands, Verkamannasambands íslands og Vinnu
veitendasambands íslands kjarasamning, sem þá
þegar og æ síðan hefur verið nefndur tímamóta-
samningur. Daginn eftir, 28. febrúar 1986, undirrit-
uðu fulltrúar Bandalags starfsmanna ríkisins og
fjármálaráðherra fyrir hönd ríkisstjórnarinnar
kjarasamning, sem efnislcga var eins og samningur
atvinnurekenda og viðsemjenda þeirra.
Hvers vegna voru þessir samningar kallaðir
tímamótasamningar?
Ástæðan var sú að samningar þessir voru gerðir
út frá nýjum grundvallarsjónarmiðum, sem sam-
þykkt voru eftir ítarlegar viðræður milli forystu-
manna launþega og atvinnurekenda og ríkisstjórn-
arinnar, sem þá laut forystu Steingríms Hermanns-
sonar. Kjarni málsins var sá að tryggja skyldi
batnandi kjör launþega með kaupmáttaraukningu
og verðbólguhjöðnun. Til þess að slíkt mætti takast
þurfti að gera ýmsar stjórnvaldsráðstafanir, og um
það tókst gott samkomulag við ríkisstjórnina.
Engum blöðum er um það að fletta að þetta
þríhliða samkomulag launþega, vinnuveitenda og
ríkisvaldsins bar þegar í stað árangur, fyrst og
fremst að því leyti að kaupmáttur launa fór
sívaxandi og verðbólgan snarhjaðnaði, en þetta
tvennt var reyndar kjarni samkomulagsins. í augum
allra rétthugsandi manna í kjara- og efnahagsmálum
er meginforsenda varanlegra kjarabóta almennings
og öryggis í atvinnurekstri að verðbólgan komist á
viðráðanlegt stig, að verðlagshækkanir á ári hverju
séu í samræmi við það sem gerist í viðskiptalöndum.
f*að er á þann hátt sem kaupmáttur launa verður
tryggður og á þann eina hátt er unnt að tryggja
rekstraröryggi fyrirtækja.
Það voru þessi sannindi sem voru höfð að
leiðarljósi við febrúarsamningana 1986.
Nú er ekki annað sýnna en verið sé að brjóta
niður undirstöður þessa samkomulags og grundvöll
samráðsstefnunnar frá 1986.
Verðbólguþróunin á þessu ári hefur farið þvert á
tilgang febrúarsamninganna og mun gera það enn
frekar, ef ekki tekst að endurreisa skynsemisandann
og samráðsviljann sem þá réði.
Það er hverjum manni ljóst að hér verður
ríkisstjórnin að láta til sín taka. Forsætisráðherra
og öðrum forystumönnum ber að hafa frumkvæði
að því að lífga samráðsstefnuna við og gera hana
virka í efnahagsstjórn landsins. En ábyrgðin hvílir
ekki síður á forystumönnum samningsaðila á vinnu-
markaði. Þeir eru ekki stikkfríir um frumkvæði í
málum af þessu tagi. Þeirra er samningsfrelsið og
þeir skulda þjóðinni það að fara þannig með
samningsfrelsið að þjóðarhag sé borgið. Samráðs-
stefnuna verður að endurreisa.
GARRI
Áfram veginn...
Garri varð áheyrandi að útvarps-
þætti um Stefán íslandi áttræðan
er hann var að aka heimleiðis í
fyrradag. Nii er Garri ekki meiri
músíkmaður en gengur og gerist,
en af Stefáni hefur hann þó verið
einna hrífnasturaföllum íslenskum
söngvurum altt frá því er hann
komst til vits og ára.
Og þarna i bílnum fékk Garri
siöan aö hcyra upptökuna með
Stefáni þar sem hann syngur lag
sem heitir Ökutjóð, og byrjar víst
einhvern veginn svona: Áfram veg-
inn i vagninum ek ég. Það eru víst
ófáir íslendingarnir seni hafa til-
hneigingu til að þagna, doka við og
hlusta þegar þetta lag heyrist í
útvarpinu með Stefáni. Gott ef það
fylgdi ekki með í þættinum að
þetta lag hefðu aðrir íslenskir
söngvarar hreinlega ekki lagt út í
að syngja eftir að Stefán hafði faríð
meö j»að. Um kvöldið fylgdist
Garri síðan með prýðisgóðri út-
sendingu úr íslensku óperunni þar
sem ijöldi listamanna hyllti Stefán
í tilefni af afmælinu.
Sú dagskrá var vel flutt og öllum
til sóma sem að henni stóðu. En
einhvern veginn var þaö samt svo
að í huga Garra var það Ökuljóðið
sem eftir stóð um háttutíma. Hin
kristalstæra gullrödd Stefáns er
náðargáfa, sem fáuin gefst, og
eigum við þó marga prýðisgóðu
söngvara. Hafi hann kærar þakkir
fyrir söng sinn.
Ólgandi myndlist
Og svo áfram sé haldið meö
| listina þá standa nú yfír á Kjarvals-
| stöðum einar fjórar myndlistarsýn-
ingar sem allar incga tcljast áhuga-
verðar, hver á sinn hátt. Garri
Stefán islandi. (Timamynd: Pjetur.)
gekk þar í gegn á dögunum, og við
það vöknuðu ýmsar hugrenningar,
þótt hann sé annars ekki myndlist-
arfróðari en hann meðaljón á göt-
unni.
í öðrum stóra salnum sýndu þar
saman þrír ungir málarar. Hjá
tveimur þeirra ólgaði lífsgleðin og
fjörið, svo að jafnvel niátti segja að
þörf gæti verið fyrir þá að hemja
sig betur. Sá þriðji kom þannig
fyrir sjónir að hann væri nokkuð
agaöri, en þó var stutt í gáskann
þar einnig.
í anddyrinu frainan viö var svo
gjörólík sýning. Þarsýndilistakona
fágaðar vatnslitamyndir, fígúratív-
ar og í heföbundnum stíl. Þá sýn-
ingu var nánast cins og rólcg hvíld
að skoða eftir hina.
í hinum salnum sýndi svo fjölhæf
listakona sem einna mest mun hafa
unnið erlendis. Verk hennar þótti
Garra að bæru vott um trausta
undirstöðukunnáttu samfara öguð-
um vinnubrögðum.
Sundurleit list
Þessar sundurleitu sýningar
leiddu liugann síðan að því hve
listin getur verið margþætt. Fyrir
skömmu urðum við vitni að því hér
á Stöð tvö að listfræðingur lét sig
hafa það þar að gefa myndlistar-
sýningum cina, tvær eða þrjár
stjörnur, allt eftir því hve góðar
hann mat þær. Þetta voru raunar
sýningar á Kjarvalsstöðum, en að
vísu ekki þær sem nú standa yfir.
í þessu er hins vegar Ijóst aö
listfræðingurinn var kominn út á
hálar brautir. Listamenn eiga að
vera frjálsir að því að skapa verk
sin í þeim anda og í þeim stíl scm
þeim hentar best. Fordóinar og
fyrirskrifaðar rcglur eiga þar ekki
heinta.
Eða hvcrnig halda mcnn til
dæmis að hefði farið ef einhver
sjálfskipaður „söngfræðingur“
hefði á sínum tíma komið og skipað
Stefáni íslandi að syngja bassa? Og
kannski ekki gefiö honum nema
eina stjörnu fyrir að svngja með
háu og hreinu röddinni sinni sem
ekki félli saman við einhverja
kenningu í fræðunum?
Þegar öllu er á botninn hvolft
erunt það við, neytendurnir, sem
höfum síðasta orðið um það hvaða
list lifír. Og af eiuhverju er það
sem fólk leggur enn við hlustir
þegar það heyrir Stefán íslandi
syngja Áfram veginn. Garri.
BREITT
Frumkvæði í áróðri
Kommúnistaríkin með Sovétrík-
in í broddi fylkingar hafa um langt
árabil tekið sér einkaleyfi á friðar-
hugsjóninni. Kommarnir hafa
sveipað sig hjúpi friðar og menn-
hclgi og sósíalistar um allan heim
gera jafnaðarmerki á milli þess að
vera sósíalisti og friðarsinni.
Friðarhreyfingar hafa löngum
verið lystugar að kokgleypa allan
þennan áróður og eru sumar þeirra
jafnvel gerðar út af sovéska utan-
ríkisráðuneytinu, ef marka má
þann gallharða hernámsandstæð-
ing Vigfús Geirdal.
Friðarhjal kommanna er náttúr-
lega í algjörri andstöðu við flestar
þeirra gjörðir. Vígbúnaður, bylt-
ingar, undirokun þjóða eru þeirra
ær og kýr og mannréttindabaráttu
er hvarvetna mætt með harðýðgi í
öllum þeim löndum sem þeir ráða.
Stuðningur kommúnistaríkja við
uppreisnaröfl og miður lýðræðis-
legar ríkisstjórnir sem sitja í skjóli
hervalds, er látinn óátalinn og
jafnvel talinn sjálfsagður, á sama
tíma og vestrænar ríkisstjórnir eru
átaldar harðlega fyrir hverja slíka
afskiptasemi.
Fæling eða árásarhneigð
Fælingarstefnan er eitt af grund-
vallaratriðum í vörnum Atlants-
hafsbandalagsins og viðleitni
þeirra til að halda friðinn. í stuttu
máli felst hún í því, að lýðræðisrík-
in séu svo vopnum búin, að það
jafngildi sjálfsmorði óvinveitts her-
veldis að ráðast á aðildarríki Nató.
Þessi stefna er opinber og veldur
oft deilum og ágreiningi innan
bandalagsins sem utan. Andstæð-
ingar Nató túlka þess stefnu ávallt
sem árásarhneigð og standa for-
ystumenn Atlantshafsbandalagsins
einatt berskjaldaðir í áróðursstríð-
inu þegar þeir eru ásakaðir um að
efla atómvopnabúnað sinn.
Fælingarstefnan er gagnkvæm en
með látlausum áróðri hefur tekist
að yfirfæra hana nær einhliða á
Natóríkin og gera allar þeirra varn-
ir tortryggilegar, en fæstir nenna
að taka eftir þegar Varsjárbanda-
lagið setur upp heilu vopnakerfin,
ný og endurbætt hjá sér. Slíkt er
heldur aldrei gert fyrir opnum
tjöldum.
Vígbúnaður og hernaðarbrölt
Sovétríkjanna og fleiri komma-
ríkja eru í algjörri andstöðu við
friðarhjal þeirra og gengdarlausar
ásakanir um árásarstefnu and-
stæðra ríkja.
Samt hafa þeir ávallt undirtökin
í áróðursstríðinu og hallelújakór-
inn um allan heim tekur undir.
Vandtefld skák
Sem betur fer eru sumir af
forystumönnum lýðræðisríkjanna
að átta sig á þessu og eftir að
Steingrímur Hermannsson tók við
embætti utanríkisráðherra kveður
hér við nýjan tón. Yfirlýsingar
hans um að styðja tillögu á vett-
vangi Sþ um bann við notkun
kjarnorkuvopna hafa vakið verð-
skuldaða athygli, en hingað til
hefur ísland setið hjá þegar gengið
hefur verið til atkvæða um slíkar
tillögur.
í viðræðum við ráðamenn í Kan-
ada hefur hann lýst þeim vilja
sínum að norðlægar slóðir verði
ekki geymslustaðir gjöreyðingar-
vopna né leikvangur farartækja
sem flytja þau.
í Tímanum í gær birtist viðtal
við utanríkisráðherra, þar sem
hann skýrði frá viðræðum sínum
við Andreotti, utanríkisráðherra
Ítalíu. M.a. ræddu þeir um breytt
viðhorf á alþjóðavettvangi og af-
vopnunarviðræður sem nú virðast
ætla að fara að skila sýnilegum
árangri.
Steingrímur lét þá skoðun í ljósi
að það væri slæmt fyrir vestræn
lönd hve mikið frumkvæði Rússar
hefðu í áróðursstríðinu.
Þeir hafa lag á að láta líta svo út
að allar tillögur sem miða að af-
vopnun og öryggi séu frá þeim
kontnar. Sé þeim tekið með varúð
básúnar áróðursmaskínan að vest-
ræn ríki kæri sig ekki um annað en
vígbúnað og undirbúning árásar-
stríðs.
Það er sjálfsagt að láta á það
reyna hvort viðleitni Gorbatsjovs
tii að bæta sambúð austurs og
vesturs er eingöngu áróðursbragð
eða hvort einlægur vilji býr undir.
Það er hárrétt sem Steingrímur
segir, að Rússar eru góðir skák-
menn og að við þurfum að tefla vel
í samskiptum við þá.
En íslendingar eru líka góðir
skákmenn og sú sókn sem nú er
hafin í áróðursstríðinu leiðir ekki
til vinnings nema að vel sé teflt og
það verður ekki gert með undan-
slætti eða með því að vanmeta
andstæðinginn.
Fælingarstefnan má ekki verða
til þess að slegið sé af kröfum um
gagnkvæma afvopnun og öryggi.
Fámenn þjóð í hernaðarlega mikil-
vægu landi hlýtur að standa í
fylkingarbrjósti þeirra afla sem
vilja viðhalda jafnvægi og öryggi.
Alræðisríkin eiga enga heimt-
ingu á einkarétti á friðarviðleitni
og íslendingar geta vel gert sig
gildandi á skákborði heimsmál-
anna, þótt ekki væri nema með
frumkvæði í áróðursstríðinu.
En þar þarf að tefla vel.
OÓ