Tíminn - 16.12.1987, Side 8

Tíminn - 16.12.1987, Side 8
8 Tímirvn Miðvikudagur 16. desember 1967 Timinn MÁLSVAM nUÁLSLYMXMMfVMNU OG FÉLAG8NYGGJU Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og Framsóknarfélögin í Reykjavík Framkvæmdastjóri Ritstjórar: Aöstoöarritstjóri: Fréttastjórar: Auglýsingastjóri: Kristinn Finnbogason Indriöi G. Þorsteinsson ábm. IngvarGíslason Oddur Ólafsson Birgir Guðmundsson Eggert Skúlason SteingrímurGíslason Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 400 prdálk- sentimetri. Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 600.- Horfur í efnahagsmálum Full ástæða er til að hafa áhyggjur af horfum í efnahagsmálum á næstunni. Er ljóst að ríkisstjórn- arinnar bíður mikið verkefni að hafa forgöngu um ráðstafanir sem tryggja rekstrarafkomu útflutnings- atvinnuveganna og koma í veg fyrir frekari verð- bólguþróun. Framvinda efnahagsmála á árinu hefur verið á allt annan veg en vonir stóðu til í upphafi ársins. Er til einskis að leyna sig því að enn er farið að sækja í gamla horfið hvað varðar verðbólguþróun. Eftir að þjóðin hafði lifað stutt tilraunaskeið á síðasta ári, hvernig hægt er með samráðum og samstilltu átaki ráðandi þjóðfélagsafla að draga úr verðbólgu og koma henni á siðmannlegt stig, er ekki annað sýnna en að samráðsviljinn sé horfinn en sérhagsmunapotið tekið við í staðinn og eigi að ráða ferðinni í samskiptum þjóðfélagsaflanna inn- byrðis og gagnvart ríkisstjórninni. Ljóst er að verðbólgan er aðalvandamál íslensks efnahagslífs. F»að er hún sem gerir útflutningsat- vinnuvegina ósamkeppnisfæra á erlendum mörkuðum og það er hún sem dregur úr kaupmætti launa, ruglar verðskyn og er meira og minna undirrót mikillar spákaupmennsku, sem kemur niður á eðlilegum viðskiptum og atvinnurekstri, en veldur stórfelldum fjármagnsflutningi og eignatil- færslum milli einstaklinga og stétta. Má furðulegt heita, að fulltrúar launastéttanna og forsvarsmenn heiðarlegs atvinnurekstrar skuli ekki geta komið sér saman um leiðir til þess að snúast gegn spákaupmennskunni, sem veldur þeirri þenslu sem hér ríkir. Ekkert væri eðlilegra en launastéttirnar og undirstöðugreinar atvinnulífsins gerðu sameiginlega kröfu á hendur ríkisvaldinu um að koma í veg fyrir þá lána- og peningamála- stjórn, þ.á m. vaxtapólitík, sem hyglar spákaup- mönnum og magnar verðþenslu. Afgreiðslu fjárlaga er senn að ljúka. Stefnt er að því að ríkissjóður verði rekinn hallalaust, og er það mikilvægt spor í rétta átt. Á þenslutímum er ekki verjandi að hafa halla á ríkissjóði. Sú uppstokkun á tekjuöflunarkerfi ríkisins, sem nú á sér stað, verður auk þess að fá tíma til að sanna gildi sitt. Ef til vill eiga eftir að koma í ljós einhverjir annmarkar á hinu nýja kerfi, og þá er eðlilegt að vinna að því að lagfæra þá eftir því sem reynslan sýnir. En næsta verkefni ríkisstjórnarinnar er að snúa sér beint að því að tryggja rekstur útflutningsgrein- anna og samkeppnisiðnaðarins. í því sambandi ber að endurvekja samráðsstefnuna frá því í febrúar 1986. Reynslan af þeirri stefnu sýndi að af henni er góðs að vænta. Ríkisstjórnin verður að knýja á um það að heildarhagsmunir efnahagslífsins séu virtir. Hagsmunir þess liggja allir í því að verðbólg- an minnki og verði ekki meiri en er í viðskiptalönd- um okkar. Verðbólguhjöðnun er einnig grundvall- aratriði þess að hægt sé að treysta lífsafkomu launafólks. Bráðabirgðaúrræði í efnahagsmálum leysa ekki vanda atvinnuvega og launastéttanna. 111 garri !!ll!lllll!!l!!!!il!ll!l!!llllllllli!!í![|||||lll!ll!l!ll!!!l!lllllllllll!!i llllllilllll llllllllllllll!lll!!!l!llllllllllllllllllll l!!l!l!!!!!!llll!liliilllllllll 111111111 Félag rifríldisgangsins Oj/ur/c ’/tti aýftffU /r. ////./////< r/’Zty> &2Z ^—■* / /'•■/tftfi.tuiKir „u.Kr.fn/t ■ Gzr/e- c)Q.Jc)cn/iA ,i C't' £ c--------------mom/rc t)c /u- oJorJclc /)»^/cmrntj/iJea Á*/zn<)a/j. «> *£//,• yÁ/avi/. /o ... Ur fy*TM,\p„/r ’-’AZ. /oyeu/t/tr ,W /i/u/tur*, 'u, (*að mim hafa verié emhvent tioM í Hóvemher árið M97 að Jón Ólafsson, einhver mesti sfcamma- kjuftur akhwBÓtatímatts, Alaska- fari og höfundur íslendingabrags skrífaói bréf og boðaði til stofmmar Blaðamannafélags. Stðar lagðist þetta félag niður, en fyrsti stofn- andi þess bar nokkur einkenni íslenskrar biaðamennsku í farí sínu, sem þótt hefur góð lenska æ síðan, eins og þegar hann skrifaði um atburð á Bessastaðatförn ein- hvern veginn á þessa leið: Það slys varð á dögunum að Grímur Thomsen féll niður um Ls á Bessa- staðatjörn og drukknaði ekki. í íslendingabrag orti hann ■ svælu og reyk sjálfstæðisbaráttunnar: Frjáls íslands þjóð/ hún ei þekkir heims um slóð/ neitt djöfullegra dáðlaust þing/ en danskan íslending. Þessi blaðamaður númer eitt í sögu blaðamennsku í landinu varð að flýja land vegna skrifa sinna. Þau hafa ekki orðið örlög annarra blaðamanna síðan. Hins vegar voru þrír blaðamenn fluttir út með valdi í byrjun hernáms landsins af því þeir voru þá á tímabundinni neikvæðri skoðun um atferli Vest- urlanda. Endurreisn Svo lognaðist félag Jóns Ólafs- sonar út af, enda tíðin stormasöm og menn ýmist langsum eða þvers- um í pólitík af miklum tilfinninga- hita. En félagið var endurreist áríð 1922 og hefur veríð við lýði síðan, enda var þá blaðaútgáfa í landinu að taka á sig fast snið, sem hefur haldist að mestu síðan. Þeir blaða- menn sem endurreistu Blaða- mannafélag íslands voru Ólafur Friðríksson á Alþýðublaði, Tryggvi Þórhallsson á Tímanum, Þorsteinn Gíslason á Morgunblaði og Lögréttu, Jakob Möller á Vísi, Jón Björnsson, Morgunblaði, Skúli Skúlason, Morgunblaði, Baldur Sveinsson, Vísi og Erlendur Erlendsson á Alþýðublaði. Tryggvi Þórhallsson var kjörinn formaður og gaf út félagsskírteini. Fyrsta skírtcinið féll honum í skaut og fylgir mynd af því hér. Það var bæði á íslensku og frönsku. Vegna samblands stjórnmálabaráttu og blaðaskrífa á þessum árum lenti einstaka maður aldrei ■ félaginu, þótt hann skrífaði kannski mcira í blöð en blaðamenn. Svo var um Jónas Jónsson frá Hriflu. Fjölmenni Lengi vel var lítið félagssnið á blaðamannafélaginu, ef miða á við kjarabaráttu og annað félagslegt vafstur, sem einkennir félög ■ dag með sínum h'feyríssjóðum, veik- indadögum og vinnutíma. Fram um 1960 var vinnutíminn allan sólarhrínginn ef því var að skipta. Næturvinna var óskapleg en þótti ekki umtalsverð, og þá var talað um að blaðamenn væru drykkfelld- ir, keðjureyktu og dæju ungir. En þeir skrífuðu eins og djöfullinn væri á hælunum á þeim, vöfstruðu í öllum málum og létu eins og þeir „alene vidste“. Þeir skrífuðu stórar fréttir án þess að geta heimilda, öndvert við nýrri hætti, þegar hvergi er hægt að koma frá sér frétt öðru vísi en bera einhvem lyrir henni, jafnvel þótt fréttin liggi á borðinu. Þá gerðist líka stundum að faríð var eftir þumalfingursreglu Jónasar frá Hriflu, sem sncri fyrst og fremst að afköstum. Menn hirtu ekki um að hafa þetta svo nákvæmt. 0g leiðindin gengu í garð Þcgar blaðamenn gerðu samn- inga, ef þeir sömdu þá ekki fyrir sig prívat, var einkum þrefað við Sig- fús Jónsson á Morgunblaðinu, sem var stórgóður blaðamönnum og vann ekki síður en þeir. Hann þekkti því um hvað verið var að tala, og vissi jafnframt, að hin gífurlega vinna var óborganleg. Þess vegna gengu samningar við hann fyrir sig i þægilegu andrúms- lofti, og enduðu kannski með því að teknir vom tveir eða þrír launa- flokkar neðan af. En að Sigfúsar- tímabilinu loknu gengu leiðindin í garð. Einhverjir jaxlar hcimtuðu ákveðinn vinnutíma og eftirvinnu, og prentarar komu í veg fyrir útgáfu á sunnudagsblöðum. Þá byrjuðu verkföll og ögmundarstæl- ar. Menn fóro til útlanda og sögð- ust vera að læra fjölmiðlafræði, og voru nákvæmlega eins vitlausir þcgar þeir komu til baka og þegar þeir fóru. Svo breyttist blaðamennskan með tilkomu samninga og fjöl- miðlafræðinga. Hún varð yflrmáta leiðinleg. En lausnina fundu menn í því að fjölga fjölmiðlum og leggja áherslu á músik með fréttaívafl. Eitthvað af fjölmiðlafræðingum lenti í 68 kynslóðinni og hefur ekki boríð sitt barr síðan. Þeir urðu steinhissa á pressuballinu um daginn, þegar á daginn kom að Þorsteinn Pálsson var bráð- skemmtilegur. Fram að þeim tíma hafði fjölmiðlafræðin sagt þeim að fyrir utan að vera óþolandi íhalds- maður værí hann líka leiðinlegur eins og flestir sem ekki eru allaball- ar. En það er von að blaðamanna- félagið hafl breyst. Þangað inn er öllum hleypt nema þvottakonum í anda hinna nýju fræða. Garri VÍTTOG BREITT Stjórnlaust rekald í ólgusjó Stjórn peningamála er hugtak sem maður rekst oft á í uppbyggi- legum greinum, ræðustúfum eða heyrir í ábúðarmiklum fréttavið- tölum. Að því er best verður skilið er þessi tegund stjórnunar í hönd- um æðstu valdastofnana sem kasta fjöreggi efnahagslífsins fimlega á milli sín og hafa tröllatrú á hagræn- um kennisetningum sem oft em þeirrar náttúru að breytast frá degi til dags. Lengi vel fólst stjóm peninga- mála í því að plata eigendur spari- fjár og lífeyrissjóða og önnur fífl sem lögðu peninga fyrir. Banka- kerfin sáu um að gefa öðmm aurana. Þursar mega vita hvort gengisskráning heyrir undir stjórn peningamála, en tíðar kollsteypur gengisfellinga sáu um að krónu- greyið þjáðist af langvarandi upp- dráttarsýki og að þeir sparsömu urðu sffellt fátækari og skuldarar ríkari. Bankar heftir, braskarar frjálsir Svo fengu stjórnendur peninga- mála hugljómun og snéru öllu því niður sem upp snéri áður. Verð- trygging lána var tekin upp, síðan var lánastofnunum gefið frelsi til að ráða vöxtum og gengið reyrt niður og er það kölluð fastgengis- stefna. Alfrjálsar lánastofnanir vom stofnaðar til að undirstrika að al- gjört frjálsræði ríkir í peningamál- um. Nú samanstendur stjórn pen- ingamála af því að Batteríið við Kalkofnsveg skyldar alvörubank- ana til að leggja inn háar peninga- upphæðir í sínar fjárhirslur til að hefta útlán, eins og það er kallað. Hins vegar eru engin höft sett á verðbréfabraskarana, erlend lán einkafyrirtækja né ört útblásnar kaupleigustofnanir, sem eru leppar fyrir erlent fjármagn. Nú er svo komið í stjórn pen- ingamálanna að á íslandi eru greiddir hæstu raunvextir í veröld- inni og á allan máta gælt við þá sem eiga sparifé og alvörufjármagn. Strandkapteinar En skuldaramir fá að kenna á því. Þeir verða að greiða okurvexti af sínum lánum og er svo komið að fyrirtæki og einstaklingar eru að komast á vonarvöl vegna fjár- magnskostnaðar. Þessi svokallaða stjóm peninga- mála æðir öfgana á milli og eru ýmist sparifjáreigendur eða skuldarar féflettir á grófan hátt. Marglofað frelsi í peningavið- skiptum og skuldabréfabraski er á góðri leið með að kollkeyra at- vinnulífið og em ekki nema fáir mánuðir í háskalegt strand, að því er Guðjón B. Ólafsson, forstjóri Sambandsins, upplýsir í Tímanum í gær. Hávaxtastefnan eykur mjög framboð á lánsfé og drífur það víða að og skipta innlánsbindingar Batterísins á fé alvörubankanna ekki miklu máli og dregur lítið úr framboðinu. Fyrirtæki og einstaklingar hafa lítið sést fyrir í lánsfjársvallinu og hafa fjárfest langt um efni fram og sjá nú fram á ömurlega hávaxta- skuldadaga. En þótt allt sigli í harðastrand í ólgusjó efnahagslífsins nauðar frjálshyggjan um frelsi peninga- markaðsins sem ekki verður full- komið fyrr en verðbréfabraskarar og fjárfestingasjóðir hafa komist yfir eignir fyrirtækja og einstakl- inga. Hvað sem til þessa hefur verið haldið um stjórn peningamála, er ljóst að hún er nú í höndum þeirra sem hæsta vexti bjóða og lána fé með afarkjörum. Frelsið á peninga- og lánamark- aði er misnotað svo herfilega og af svo lítilli forsjá að tími er til kominn að spyrja: Hefur nokkurn tíma verið til nokkur stjórn pen- ingamála nema í munni manna sem ekkert vissu hvað þeir voru að tala um? OÓ

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.