Tíminn - 10.01.1988, Page 5

Sunnudagur 10. janúar 1988
Tíminn 5
Islensk
greifynja af
Monaco
Þurfður Dýrfinna á unga aldri, sem sfðar varð
greifynja de Grimaldi.
Það er ekki á hverjum
degi sem íslensk kona
verður greifafrú, en dæmi
má finna um slíkt og verður
saga þessarar konu sem
giftist Grimaldi greifa af
Monaco rakin hér.
Þuríður Dýrfinna Þorbjarnar-
dóttir, en svo hét hún fullu nafni
var fædd í Reykjavík 30. okt-
óber 1891, á heimili móðurfor-
eldra sinna í Garðhúsum við
Bakkastíg. Enn þann dag í dag
stendur hluti Garðhúsa á upp-
runalegum stað en eru þó ail-
breytt. Móðurforeldrar fiennar
höfðu byggt fyrrnefnd Garðhús
á skika úr landi Hlíðarhúsabæja
við Vesturgötu.
Þuríður var dóttir hjónanna
Guðbjargar Bjarnadóttur og
Þorbjarnar Jónssonar kaup-
manns. Guðbjörgmóðir Þuríðar
hafði áður verið lofuð Birni
Bjarnasyni frá nágrannabýlinu
Bakka. Hann drukknaði í róðri
1875, en seinna sama ár fæddist
þeim dóttir sem skírð var Björg.
Guðbjörg eignaðist síðan með
síðari manni sínum Þorbirni tvö
börn, son sem látinn var heita
Jónbjörn og síðar Þuríði sem
saga þessi segir af. Jónbjörn og
Þuríður höfðu misst föður sinn
þegar Þuríður var fjögurra ára,
hann var þá nýkominn til Skot-
lands til að leita sér lækninga.
Þegar hún var sjö ára létust bæði
bróðir hennar og afi. Hálfsystir
hennar, Björg, hafði þá stofnað
sitt eigið heimili svo að í Garð-
húsum var orðið fámennt þegar
Þuríður var að vaxa úr grasi.
Aðeins móðir hennar og amma,
ásamt einni vinnukonu voru nú
í húsinu sem áður hafði verið
þéttskipað fólki og útgerð og
annríki setti svip á daglegt líf í
Garðhúsum.
Þuríður og Grimaldi greifi í
Lissabon árið 1922.
Til vinnu á hótel
Skjaldbreið
Sagt er að fljótlega hafi komið
í ljós að Þuríður hafi verið vel
gefin og bókhneigð. Veturinn
1911 til 1912 stundaði hún nám
við Kvennaskólann í Reykjavík
og tók þá saman á einum vetri
báða efstu bekki skólans. Mikil
veikindi herjuðu á fjölskyldu
hálfsystur hennar og hin skæða
berklaveiki hjó skörð í ást-
vinahópinn. Þuríður hjúkraði
oft sínum nánustu í veikindum
þeirra og öðlaðist við það dýr-
mæta reynslu. Að öðru leyti
vann hún við verslunarstörf
einkum hjá Finnboga mági sín-
um og í skartgripaverslun Jóns
Sigmundssonar að Laugavegi 8 í
Reykjavík. Um tíma sinnti Þur-
íður einnig kennslustörfum, á
heimili vinkonu sinnar og á
heimili hálfsystur sinnar.
Þuríður er sögð hafa haft
mikla hæfni til að bera á mörgum
sviðum, ekki síst til að nema
tungumál. Lagði hún jafnan
rækt við það og auk þess sem ■
hún var ágætlega að sér í ís-
lensku var hún vel fær í ensku og
Norðurlandamálum.
Árið 1921 afréð Þuríðurgagn-
stætt venju að vera í Reykjavík
það sumarið. Elín Egilsdóttir,
sem starfrækti Hótel Skjald-
breið bauð Þuríði að starfa á
hótelinu, átti hún einkum að
sinna þeim útlendingum sem
gistu hótelið vegna kunnáttu
sinnar í erlendum tungumálum.
Grimaldi greifl
heimsækir Island
Nú er ekki úr vegi að huga að
því vernig Grimaldi greifi kemur
til sögunnar.
Á árunum 1908 til 1910 var
ungur íslendingur, Guðmundur
Finnbogason síðar landsbóka-
vörður við nám erlendis, meðal
annars í París. Á sama tíma var
Henri de Grimaldi við háskóla-
nám við sama skóla og Guð-
mundur. Henri de Grimaldi var
greifi að tign af elstu konungsætt
í Evrópu, þeirri sem nú ræður
ríkjum í smáríkinu Monaco.
Hann hafði á þessum tíma afsal-
að sér furstadæminu sem hann
átti tilkall til. Lagði hann eink-
um fyrir sig tungumál og mun
hann hafa verið talandi á ein
þrettán tungumál. Hann hafði
einnig áhuga á að kynnast bók-
menntum ýmissa þjóða samtím-
is því sem hann nam tungu
þeirra og beindist áhugi hans
einkum að fornnorrænum bók-
menntum. Urðu þeir Guðmund-
ur mestu mátar og mun greifinn
hafa notið leiðsagnar Guðmund-
ar í hinum fornu fræðum.
Greifinn hafði hug á að heim-
sækja ísland 1914 ásamt konu
Hótel Skjaldbreið í Reykjavík þar sem leiðir Þuríðar og Grimaldi
greifa lágu saman.
sinni, en varð að hætta við þá för
vegna stríðsins sem þá ógnaði
álfunni. Grimaldi var kvæntur
konu af portúgölskum aðalsætt-
um og átti hún miklar eignir í
Lissabon og nágrenni. Hún lést
á árum heimsstyrjaldarinnar
fyrri og Grimaldi greifi var því
ekkjumaður þegar hann lagði
leið sína til íslands sumarið
1921.
Þegar greifinn kom til
Reykjavíkur fékk hann inni á
Hótel Skjaldbreið. Hann vitjaði
vinar síns Guðmundar Finn-
bogasonar, sinnti fræðum sínum
á söfnum og lagði sig fram við að
kynnast landi og þjóð. Hann
lagði umfram allt kapp á að ná
valdi á íslensku og ritaði hann
hana lýtalaust, en málfar hans
bar keim af fornmálinu.
Vegna starfa Þuríðar á
hótelinu lágu leiðir hennar og
greifans fljótlega saman og má
segja að það hafi orðið ást við
fyrstu sýn. Greifinn varð mjög
hugfanginn af hinni norrænu
konu. Iheimildum er þess getið
að hún hefði flest til að bera sem
konu má prýða. Sagt er að hún
hafi verið hávaxin, grönn og
teinrétt og bar sig fallega, prúð
í fasi og hógvær, en hafði sínar
skoðanir á mönnum og málefn-
um sem hún fann stað á grund-
vélli þekkingar sinnar,
menntunar og lífsreynslu.
Sagan segir að þau hafi þetta
sumar átt langar samræður þar
sem hún opnaði honum sýn í
heim gamalla sagna og sérstæða
menningu þjóðar sinnar. í því
efni naut Þuríður án efa vega-
nestis úr bernskuheimili sínu
þar sem amman hafði vakið
áhuga dótturdóttur sinnar, jafnt
fyrir fornum sögum, bókmennt-
um sem og málefnum líðandi
stundar. Þetta sumar mun Þur-
íður hafa orðið altalandi á
frönsku.
Þuríður verður
greifafrú
Það kom að því að greifinn
bað Þuríðar. Varð það úr að þau
;giftu sig 15. október 1921 á
heimili séra Vilhjálms Briem að
íLaugavegi 18b í Reykjavík og
var það borgaraleg vígsla. En
þar sem greifinn var kaþólskur
voru þau gefin saman í Landa-
kotskirkju viku síðar.
Á þessum árum stóð Landa-
kotskirkja neðst á Landakots-
túni en var síðan flutt ofar við
Túngötu og nú betur þekkt sem
íþróttahús Í.R.
í kirkjubókum Reykjavíkur-
prestakalls er brúðguminn
skráður Henri Charles Raul
Marquis de Grimaldi, fasteigna-
eigandi í Lissabon í Portúgal,
fæddur 7. júní 1860 í Meulon í
Frakklandi. Þuríður er sögð
kennslukona og heimilisföst hjá
Vilhjálmi Briem.
í nýjum
heimkynnum
Eftir brúðkaupið héldu þau út
til Lissabon með Gullfossi 23.
október. Greifinn vildi að kona
sín hefði hjá sér íslenska stúlku
og með þeim fór Gunnlaug
Briem, 19 ára gömul dóttir séra
Vilhjálms. Dvaldist hún hjá
þeim um veturinn en næsta vor
fór Gunnlaug til íslands, en út til
Þuríðar fór Auður Finnboga-
dóttir systurdóttir hennar. Auð-
ur var hjá frænku sinni í hálft
þriðja ár. Segir hún svo frá að
greifahjónin hafi verið mjög
hamingjusöm. Féll Þuríði svo
vel hin nýju heimkynni að engu
var líkara en hún væri borin og
barnfædd í því andrúmslofti og
þeim siðvenjum sem þar ríktu.
Heimilishaldið var ekki um-
fangsmikið þó að hús þeirra
teldi fjórtán herbergi og höfðu
þau aðeins eina ráðskonu, sem
ekki þótti mikið í þá daga á
heimili sem þessu.
Margt var ólíkt þar syðra og á
íslandi. Einhverju sinni langaði
Þuríði mikið til að jólahaldið
minnti örlítið á íslensk jól. Segir
sagan að skömmu fyrir jól hafi
frænkurnar tekið til við að baka
smákökur, þegar ráðskonan sá
til þeirra ætlaði hún varla að
trúa sínum eigin augum og mun
hún hafa spurt hvort þær hefðu
verið fátækar þar sem þær
bjuggu áður. Ekki mun undrun
ráðskonunnar hafa verið minni,
þegar þær stöllur fóru að sauma
sér kjóla, þar sem að litið var
svo á að konur í þeirra stöðu
ættu ekki að fást við slíka hluti.
Lögð að velli í
blóma lífsins
Ekki fór Þuríður Grimaldi
varhluta af þeim vágesti sem
herjað hafði á ættingja hennar á
íslandi. Á öðru hjúskaparári
sínu veiktist hún af berklum og
eftir það miðuðust ferðalög
þeirra hjóna við að hún næði
heilsu á ný. Lögðu þau m.a. leið
sína til Alpanna í þeirri von að
fjallaloftið gerði henni gott og
heilsuhæli urðu einnig á leið
þeirra. Ekkert varð úr fyrirhug-
aðri heimsókn greifahjónanna
til íslands sumarið 1925, þar
sem Þuríður lá þá mjög þungt
haldin á heilsuhæli í Spa í Belgíu
og lést hún þar 10. október það
ár, þá 34 ára að aldri.
Lát Þuríðar fékk mikið á
greifann og ber þeim saman sem
til þekktu að hann hafi unnað
konu sinni mjög. Minningu
konu sinnar heiðraði greifinn
meðal annars með því að reisa
veglegt minnismerki á gröf
hennar.
Greifinn var mjög tekinn að
reskjast og var hann hálfsjötug-
ur og barnlaus þegar Þuríður
lést. Mun hann hafa haft bréfa-
skipti við tengdafólk sitt og vini
á íslandi. Síðast er vitað um bréf
frá honum dagsett á árinu 1941,
þá var hann í Brussel. Mun
greifinn hafa látist þar skömmu
síðar. ABÓ