Tíminn - 18.02.1988, Qupperneq 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 18. febrúar 1988
Titninri
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:. Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 400 prdálk-
sentimetri.
Verð (lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 600.-
íslensk áhætta
Ekki á þaö að vera undrunarefni þótt íslending-
ar séu minntir á það á sjálfum þorranum, að
ísland liggur norðarlega á hnettinum og að hér sé
allra veðra von. Landið er umkringt úfnu úthafi
og á strönd að sjálfu Dumbshafi, sem svo getur
fyllst af ís að ekki þurfi nema fárra daga
norðanáttir til þess að hafísinn leggist að landinu
og loki siglingaleiðum og fiskimiðum.
Hafísinn er ein sú áhætta sem fylgir því að búa
á íslandi. Vafalaust voru ógnir hafíssins meiri fyrr
á öldum en nú er. Samt er hafísinn alltaf vágestur
og ógnvaldur. En íslensku veðurfari, ekki síst
vetrarveðráttunni, fylgir margs konar önnur
áhætta á sjó og landi. Enn geta ferðir um
íslenskar heiðar og fjallvegi reynst hin mesta
þrekraun, sem ýmsar starfsstéttir verða að taka á
sig, s.s. bifreiðastjórar, vegaþjónustumenn og
viðgerðarmenn síma og orkustöðvanna.
Hættur hafsins, sem fiskimenn og farmenn
verða að glíma við, eru ekki síður blákaldur
íslenskur veruleiki. Hjá því getur ekki farið, að
náttúruöflin ráði miklu um það hvernig íslending-
ar móta lífsviðhorf sín yfirleitt, m.a. á þann hátt
að láta sér ekki bregða við að þurfa að taka
áhættu á ýmsum sviðum.
Ein er sú áhætta, sem íslendingar verða að taka
og mega ekki láta sér bregða þótt á móti blási.
f»að er sú áhætta sem því fylgir að nýta íslenska
landkosti og atvinnumöguleika. í þessu sambandi
skal sérstaklega minnst á nýjar búgreinar eins og
fiskeldi og loðdýrarækt.
Það hefur óneitanlega komið í ljós á þessum
vetri, að þessum búgreinum fylgir áhætta. Sú
áhætta er ekki endilega bundin veðráttunni, þótt
það eigi einnig við að vissu marki, heldur er þar
líka um að ræða þá áhættu sem fylgir nýjum
störfum, sem menn hafa ekki fullt vald á, en vita
þó að eru arðvænlegar atvinnugreinar, þegar rétt
er á haldið.
Þessi áhætta nýrra búgreina virðist sérstaklega
áleitin að því er varðar loðdýraræktina. íslenskir
bændur hafa verið að þreifa sig áfram síðustu ár
í því að rækta ref og mink til loðskinnafram-
leiðslu. Til þess eru bændur reyndar hvattir af
stjórnvöldum með nýrri landbúnaðarstefnu. Það
er ekkert efamál, að hér á landi eru ákjósanleg
skilyrði til slíks búskapar.
Þrátt fyrir erfiðleika og áföll í loðdýrabú-
skapnum, þá er engin ástæða til vonleysis í þeim
efnum. í þessari búgrein, sem og fiskeldinu,
verða íslendingar að taka áhættuna og sigrast á
henni.
GARRI
Þau tíðindi bárust á dögunum úr
Haganesvík norður að þar hefði
bjarndýr gengið á land. Þetta hefúr
að vísu oft gerst áður í sögu lands
og þjóðar, og alltaf hefur veríð
reynt að fella slíka vágesti áður en
til þess kæmi að þeir gætu valdið
usla í búpeningi eða fargað fólki.
Það sama var gert í þetta skipti.
Til var kallaður vanur skotmaður,
og felldi hann dýríð á mannúðlegan
hátt með einu skoti. í Ijós kom,
þegar björninn var unninn, að hér
var ungt dýr á ferðinni og naumast
fullvaxta. Þó var það víst ríflega á
stærð við folald og töluvert meira
en sem svaraði hæfllegu viðfangi
fullvaxta karlmanns, hvað þá
þeirra sem minni eru fyrir sér.
Að því er gæta að bjarndýr eru
villt rándýr, sem að kröftum standa
langt ofan við bæði mannskepnu
og húsdýr hennar. Sérfræðingar,
jafnt sjálfskipaðir sem aðrír, munu
að vísu halda því fram að bjamdýr
séu ekki tiltakanlega mannskæð
nema þau séu áreitt eða særð. En
hitt stendur eftir að bjamdýr þurfa
að éta, og er víst erfitt að lá
Fljótamönnum þó að þeir séu ekki
tilbúnir án frekarí umsvifa að setja
sjálfa sig út sem fæðu fyrir slíkar
skepnur. Að ekki sé talað um böm
sín eða búpcning.
Undirmálsriffillinn
Á þetta er minnst vegna þess að
í fyrradag leiðir Morgunblaðið
fram á fjölmiðlavettvang fulltrúa
frá Skotveiðifélagi íslands sem
heldur því blákalt fram að ekki
hefði átt að skjóta bjöminn. Era
rökin þau að veiðimaðurinn hafi
veríð með það sem nefnt er þama
VÍTT OG BREIl
s'vona fyrir sinn I
'þárná að af t|Jv
sý.ðravarþafÍT^I
skypsemi sf^
Ijós kom
»um hér
®m hélt
undirmálsriffill, og héfði það getáð
reynst hættulegt ef um fullvaxinn
björn hefði verið að ræða, Þá hefðj
hann að líkindum ekkl gert ar
en að særa björainn, og sært
væri hættulegt. Lika er þar á þáð
hyórt þeir tclji íð náuðsyniegt hafi
vérið að skjöta hjörtilim. í báðum
bhnðunum svarar hl^ú' aðspurðra
er vissul^ga rétt að^^^vör bera
á sinn hátl vflrti ibm hjartalag
saniiiö mcð öllu
* • ® vill út af
Skyttan og björainn
minnst að okkur íslendingum værí
nær að fara að fordæmi annarra
þjóða og alfriða þá bimi sem
reglubundið ganga á land á
Norðurlandi þegar hafís leggst þar
upp að ströndum. Hvernig fara
eigi með mannfólkið er hins vegar
ekki nefnt þarna, og þá ekki hvort
samtímis kunni að vera þörf á að
fríða það líka fyrir björnum.
í Þjóðviljanum sama dag er svo
lögð sú spuming fyrír nokkra ein-
staklinga hvað þeim finnist um þær
móttökur sem björninn hafi fengið.
Og í DV þennan sama dag era svo
aftur nokkrír einstaklingar spurðir
; • Thnhyggj* 4ýrtt dýmm ber svo
sem og út a£ fyrir. sig vott um goft
og kristilegt Kn ef þetta
sama fólk léirti hias vegar í þeirri
óskemmtilégn htsreynslu að standa
attt í einu og óforvarendis augliti til
augtitís við hvítabjöríi norðnr við
Durobsbaf, ætli það myndiþá byrja
á þvr að lutgsa til' þess hvað ein-
hveijum sportveiðimönnum suður
í Keykjavík finnist ura slíkar
skepnur? Sve séw hvort þá langi til
að biðja um að bangsi verði fangað-
ur í háf Svo að að þcir geti fengið
að gæla við faann factma í bakgarð-
inum sínura?
Heimsókn favftabjamar, jafnvel
þótt ungur sé, er ekkert gamanmál.
Þá era það hárrétt viðbrögð að
safna liði, fara að dýrinu og aflífa
það. Að öðram kosti er Íífi og
limum fólks stefnt í hættu. Og það
kcmur ekki til greina að láta slíkar
skepnur spásséra lausar á almanna-
færí á íslandi. Þess vegna bragðust
þeir Fljótamenn hárrétt við þegar
bjöminn sótti þá heim á dögunum.
Garri.
Fjárfesting sem borgar sig
Nú er verið að ná góðum áfanga
í húsnæðismálum stúdenta, en 93
íbúðir eru í byggingu, sem teknar
verða í notkun í áföngum. Viðbót-
in er mikil því aðeins 60 íbúðir eru
fyrir í hjónagörðum en alls er rúm
fyrir tæplega 180 námsmenn í stúd-
entagörðunum. 4200 eru innritaðir
í Háskólann á þessum vetri.
Gefur auga leið að'þörfin‘á
húsnæði fyrir stúdenta er mikil og
er eftirspurnin margfalt meiri en
framboðið og vandinn langt frá því
að vera leystur þegar þær íbúðir
sem nú eru í byggingu komast í
notkun.
Nú gæti maður spurt fávíslegrar
spurningar, hvers vegna þarf að
byggja yfir stúdenta fremur en
aðra? Svarið er einfalt. Stúdentar
þurfa á viðunandi húsnæði að halda
eins og aðrir. En námsmenn eru að
öllu jöfnu tekjulitlir og hafa flestir
hverjir ekki upp á digra sjóði að
hlaupa og það er nógu krefjandi að
stunda háskólanám og bera af því
kostnað þótt ekki bætist við hús-
næðishrakningar og fjárhagsörðug-
leikar sem þeim eru samfara.
Kemur öllum vel
Oft er haft á orði að menntun sé
besta fjárfestingin sem völ er á,
ekki aðeins fyrir þá sem menntast
heldur þjóðarheildina. Þetta er
viðurkennt með því að hið opin-
bera kostar skólahald og námslán
þykja sjálfsögð. Á sama hátt er
sjálfsagt að búa þannig að náms-
mönnum að námstíminn nýtist sem
best og að þeir verði fríaðir eins og
kostur er á frá öðru veraldarvafstri.
Lausn á húsnæðisvanda þeirra er
liður í slíkri viðleitni.
En fleira kemur til en umhyggja
fyrir stúdentum þegar því er velt
upp að nauðsyn sé að leysa hús-
næðisvanda þeirra. Húsnæðiseklan
og kostnaður henni samfara í
Reykjavík og nágrannabyggðum
kemur niður á öllum sem ekki eiga
eigin íbúðir og spennan á þeim
markaði virðist aukast ár frá ári.
Leiguhúsnæði er af skornum
skammti og þeir sem þurfa á því að
halda æsa upp leiguverðið hver
fyrir öðrum í kapphlaupinu um að
fá einhvers staðar inni.
Námsmenn utan af landi eru
þátttakendur í kapphlaupinu um
takmarkað húsnæði, og ekki hafa
allir stúdentar sem búa í þéttbýlinu
aðstöðu til að dvelja heima hjá
pabba og mömmu allan sinn náms-
tíma.
Það er því margt sem mælir með
því að stúdentagarðarnir verði
efldir og að létt verði undir með
námsmönnum með sæmilegu fram-
boði á húsnæði.
Þarfar byggingar
og óþarfar
Þá skýtur gamalt og nýtt vanda-
mál upp kollinum, um afl þeirra
hluta sem gera skal. Húsnæðis-
málastjórn lánar sem svarar 85%
af kostnaði stúdentagarða, sem
þýðir að þeir fjármunir eru teknir
af öðrum sem sárlega skortir fé til
íbúðakaupa. Stúdentar sjálfir og
Háskólinn leggja til það sem á
vantar. Leigan á að standa undir
afborgunum.
Reykjavíkurborg leggur eitt-
hvað til stúdentagarða en önnur
sveitarfélög ekkert. Vonir standa
til að hægt verði að kría eitthvað
smáræði út úr þeim og er eðlilegt
að þau leggi eitthvað af mörkum til
að létta stúdentum utan af landi
róðurinn meðan á námi stendur.
Erlend lán hafa verið tekin
óspart til að reisa verslanamusteri
og hótelgímöld og fleira í þeim dúr,
bjartsýnir útreikningar sýna að þær
fjárfestingar borgi sig. Ef hvergi er
fé á lausu innanlands til jafn sjálf-
sagðra framkvæmda og að veita
námsmönnum húsaskjól ætti að
vera að minnsta kosti álíka arðvæn-
legtaðtaka til þess erlend lán og í
ofboðslega offjárfestingu verslunar
og þjónustu eða verksmiðjur sem
hvergi finna markað fyrir fram-
leiðslu sína.
Viðunandi húsnæði fyrir náms-
menn ætti að geta létt eitthvað á
námslánaarginu, sem orðið er
leiðigjarnt úr hófi og létt eitthvað
á almennri húsnæðiseklu, sem hvíl-
ir eins og mara á alltof mörgum
fjölskyldum og einstaklingum.
Hitt er svo annað mál að íbúðir
og herbergi fyrir stúdenta þarf ekki
endilega að byggja eins og minn-
isvarða yfir arkitekta. Einfaldar og
ódýrar vistarverur koma að eins
góðum notum og rándýrar og
áferðarfallegar skýjabdrgir sem
gerðar eru að veruleika. OÓ