Tíminn - 21.05.1988, Blaðsíða 5

Laugardagur 21. maí 1988
HELGIN
5
RÆTT VIÐ ÞORSTEIN GAUTA SIGURÐSSON,
PÍANÓLEIKARA, UM NÁMSÁR í BANDARÍKJUNUM
OG Á ÍTALÍU, HARÐA SAMKEPPNI
( TÓNLISTARHEIMINUM OG STÖÐU ÍSLENDINGS
í ÞEIRRI ORRAHRI'Ð
mikið eftir af þeim flygli, þegar
ég lokaði honum síðasta sinni!“
RACHMANINOFF
OG SCHRIABIN
„Já, það er rétt. Ég hélt á
síðasta ári einleikstónleika á
vegum sambands evrópskra pí-
anókennara - EPTA, eins og
, það er skammstafað - í London.
Þarna lék ég verk eftir þá bekkj-
arfélagana Rachmaninoff og
Schriabin. Þetta voru hálftíma
tónleikar og allt gekk eins og í
sögu, en þar með er ekki sagt að
ég hafi spilað neitt öðru vísi
þarna en ég hef spilað hérna
heima. Ég hef spilað í vetur
tvívegis úti á landi og svo hér í
Reykjavík, bæði hjá Kammer-
músikklúbbnum og Kammer-
sveitinni. Þessu hef ég haft mjög
gaman af. Þá mun ég, eins og þú
minntist á, frumflytja konsert
eftir Leif Þórarinsson á Listahá-
tíðinni í sumar. Ég hef nýlega
séð konsertinn. Hann mun vera
15-20 mínútna langur, og ég sé
ekki betur en að hann sé ákaf-
lega skemmtilegur. Nei, það
verður ekki Sinfóníuhljómsveit-
in sem leikur með mér þarna,
heldur um tuttugu manna valinn
hópur og auðvitað einhverjir úr
hljómsveitinni þar á meðal. Aft-
ur á móti mun ég leika Beetho-
venkonsert með Sinfóníuhljóm-
sveitinni næsta vetur.“
ÍKJÓLOG HVÍTU
„Nei, ég hafði ekki séð sjálfan
mig fyrir mér sem einleikara er
gengi inn á svið í kjól og hvítu,
þegar ég byrjaði píanónám. En
seinna, þegar ég fór að hugleiða
málin meira, gat varla hjá því
farið. Ég fór að hugsa um hvað
það hefði verið sem fékk mann
til þess að leggja inn á þessa
braut, jafn „ópraktiskt“ og þetta
er. Hvers vegna sneri maður sér
ekki að einhverju hagnýtara, til
dæmis viðskiptafræði eða lög-
fræði? Ég hafði ekki lagt mig
fram um annað en æfa mig og ná
sem bestum tökum á hljóðfær-
inu og enn man ég þann dag er
ég vaknaði upp í New York og
varð skyndilega að spyrja mig:
„Hvers vegna ertu hérna?“ Þetta
kom sem sagt af sjálfu sér.
Einhvers staðar inni í mér ætlaði
ég alltaf að verða píanóleikari -
en að gera þetta að ævistarfi.
Það var óráðnara.
Ég er alltaf haldinn „skrekk“
fyrir tónleika, en ég hef náð
tökum á honum þannig að ég get
nýtt mér hann. Þetta er bara
adrenalín sem fer inn í blóðið og
þá er spurningin hvort það lamar
mann eða örvar. Og auðvitað
fer þetta líka eftir hve vel maður
er undirbúinn. Hafi maður æft
verkið mjög lengi, er þetta í
rauninni ákaflega gaman. En
það er erfiðara sé efnið hrátt og
nýtt og maður veit inni í sér að
margt mætti vinna betur, eins og
ekki kemur síst fyrir í kammer-
músík, þar sem vinna verður
hratt. Þá er þetta öðru vísi -
erfiðara.
Það er rétt, túlkunarmáti pí-
anóleikara er misjafn og ég held
að menn „tali“ mjög mikið í
gegn um hljóðfærið. Það verður
ekki hjá því komist að persónu-
leikinn skíni í gegn, eftir að
ákveðnu valdi er náð á píanóinu.
Sama verkið er aldrei flutt eins
tvisvar og það er ekki síst það
sem er gaman og spennandi við
þetta. Þarna á ég auðvitað ekki
við mun á tæknilegri framsetn-
ingu, hvort „betur“ eða „síður“
sé spilað - heldur það sem liggur
dýpra. Þá er það ekki síður
skemmtilegt að píanóleikaran-
um er að fara fram alla ævina,
allt til elliára. Menn á borð við
Rubinstein og Horowitz spiluðu
eins og unglingar, komnir langt
yfir áttrætt. Horowitz er enn að.
En auðvitað kostar þetta að
halda sér við, því það er auðvelt
að falla í afturför.
Jú, jú, menn geta slegið feil-
nótu, líka snillingarnir. Það er
misjafnlega litið á þetta. í okkar
plötu- og geisladiskaheimi eru
feilnótur auðvitað aldrei slegnar
og slíkan „standard" er út í hött
að miða við. Sumar Deutsche
Grammophon upptökur eru
sagðar klipptar allt að 700
sinnum! Það segir sig sjálft að þá
er ekkert orðið eftir af uppruna-
lega flutningnum. Það ,er af
þessum ástæðum að ég sækist
miklu fremur eftir að fara á
tónleika, en hlusta mikið á
plötur. Með því að horfa á
einleikarann lærir maður líka
mikið meira. Ég hef séð alla
þessa frægu menn spila, bæði
erlendis og hér heima. Stundum
hafa þeir einhvern veginn misst
marks, en slegið í gegn í önnur
skipti og verið frábærir. Það er
langt frá því að gera þurfi mikið
veður út af einni og einni feil-
nótu, en náttúrlega geturfeillinn
verið svo stór að hann komi
niður á tónlistinni og það er öllu
verra.“
HEIMUR SAMKEPPNI
„Það er mikil samkeppni í
tónlistarheiminum erlendis og
stór liður í henni eru samkeppnir
ungra tónlistarmanna, auðvitað
ekki síst píanóleikara. Þetta er
líka oft eina leiðin fyrir efnilega
tónlistarmenn, sem vilja lifa af
því að spila, að vekja athygli á
sér og fá tækifæri. Én það eru
ekki allir sem hafa taugar og
einbeitingu í þetta, því þarna
gefa menn vissulega mikinn
höggstað á sér. Menn hafa
kannske miklar hugmyndir um
eigið ágæti og það er því áfall er
menn ná svo hreint ekkert langt
í keppni af þessu tagi. Þess
vegna er mikilvægt að líta á
þetta sem tækifæri, sem menn
ekki endilega þurfa að standa og
falla með. Sjálfur hef ég tekið
þátt í þessu og stundum staðið
mig vel og stundum illa. Ég hef
reynt að temja mér að líta á
þetta sem hverja aðra tónleika.
Aðeins einn getur unnið og það
er þá vanalega fólk sem oft er
búið að taka þátt í keppnum.
Það er stór munur á að fá gullið
eða bronsið, því að gullinu hlað-
ast öll tækifærin en hinn er ekki
miklu betur settur en áður.“
EKKIÞESSIDÆMI-
GERÐA„AGATÝPA“
„Ég hef nú verið hér heima í
tvö ár og vitanlega fer tími minn
að miklum hluta til æfinga. Ég
set mér þó ekki fastan tíma við
hljóðfærið á hverjum degi, því
ég er skorpumaður að eðlisfari
og er ekki þessi dæmigerða „aga-
týpa“. Ég spila líka mikið með
öðrum.
Það er mikið atriði hjá hverj-
um píanóleikara að auka þá
efnisskrá, „repertoir", sem hann
er þá reiðubúinn að leika með
skömmum fyrirvara. Það er
hreint ótrúlegt hve þessi skrá er
stór hjá sumum. Mitt „reper-
toir“ var of lítið og ég hef eytt
miklum tíma í að læra verk og
orðið all vel ágengt. í skólum er
lögð áhersla á að menn þekki
alla „stíla“ í píanóverkum, en
löngum er það þó svo að píanó-
leikarar þykja gera einum höf-
undi betri skil en öðrum, eins og
það liggi betur fyrir þeim að
túlka einn fremur en annan.
Menn geta sér sumir orð fyrir
„Bach stíl“ eða þá nútímatón-
list, þótt þeir spili líka heilmargt
annað.
Sjálfur held ég að mér hafi
tekist best upp í eldri tónlist, svo
sem Bach og rómantísku rúss-
nesku tónskáldunum. Ég hef
minna lagt mig eftir klassíkinni
sjálfri, svo sem Mozart, Haydn
og Beethoven, þótt ég spili Beet-
hoven. Ég hef einna mest spilað
af Liszt, Stravinsky, Rachmani-
noff og Prokoffiev. Þá hef ég
tekið þátt í flutningi á nýrri,
íslenskri tónlist.“
HÉRVANTAR
SKIPULAGNINGU
„Framtíðaráætlanir? Það seg-
ir sig sjálft að hér á íslandi er
ekki ráðrúm til að hasla sér völl
sem atvinnueinleikari. Þótt tón-
listarskólarnir séu prýðilega
skipulagðir og þeirra starfsemi í
góðu horfi, þá er allt enn laust í
reipunum, þegar kemur upp af
þeirra plani. Þar er enga skipu-
lagningu að finna, umboðsmenn
eða annað og á þessu þyrfti að
verða breyting. Ennþá er það
svo að hver er að pota sér áfram
í sínu horni. Hér lenda líka
flestir í því að verða að kenna
meira eða minna og þótt það sé
út af fyrir sig ágætt getur það
orðið of mikið. Eg hef um skeið
kennt fulla kennslu við Nýja
Tónlistarskólann og Tónskóla
Sigursveins og það tekur of mik-
inn tíma og orku, ætli maður sér
að halda þá braut sem ég hef
markað mér. Ég er þó alls ekki
að kvarta undan því að mér hafi
ekki verið vel tekið. Ég held að
ég geti sagt að meðan ég var við
nám hafi mér fremur verið
hampað og ég fengið hvetjandi
klapp á öxlina. En það þarD
meira til.
Já, það segir sig sjálft að ég
mun reyna að koma mér á
framfæri erlendis, það er eina
leiðin. Andrúmsloftið í menn-
ingarlífinu og þjóðlífinu hjá
okkur er heldur ekki að öllu
leyti heilsusamlegt núna. Það er
þessi útþynning, bæði í tónlist-
inni og annarri menningarstarf-
semi, sem mér líst ekki á, og
andinn sem fylgir nýju útvarps-
stöðvunum finnst mér skýra
þetta einna best. Fólk er hér
haldið einhverju æði og spennu,
allir eru þrúgaðir af yfirvinnunni
og mega aldrei vera að því að
setjast niður og líta í kring um
sig. Úr verður sljóleiki, sem við
megum gjalda varhuga við. Við
eigum margt í okkar menningar-
lífi, sem hægt er að reisa á
alvöru menningu og menningar-
anda og því má ekki fórna með
því að láta skranið hellast yfir
mótspyrnulaust."
BOSTON
Zx í viku
FLUGLEIÐIR
-fyrír þíg-
VOR ’88
Aburðardreifara
VICON áburðardreifari fyr-
ir tilbúinn áburð.
Vicon tryggir nákvæma
dreifingu og sparnað í
áburðarkaupum. Þrjár
stærðir: 275 1, 500 1, og 750
1, Nú má fá tölvustýringu á
VICON dreifarana, sem
tryggir enn betri nýtingu
áburðarins.
UMBOÐSMENN OKKAR -
YKKAR MENN UM LAND ALLT
Vélabær hf., Andakílshr. S. 93-51252
Ólafur Guðmundsson
Hrossholti Engjahr. Hnapp. S. 93-56622
Dalverk hf. Búðardal S. 93-41191
Guðbjartur Björgvinsson
Kvennahóll, Fellsstrandarhr. Dal. S.
41475
Vélsm. Húnv. Blönduósi S. 95-4198
J.R.J. Varmahlið S. 95-6119
93-
Ðílav. Pardus. Hofsósi S. 95-6380
Bilav. Dalvíkur, Dalvík S. 96-61122
Dragi, Akureyri S. 96-22466
Vélsm. Hornafjarðar hf. S. 97-81540
Vikurvagnar, Vík S. 99-7134
Ágúst Ólafsson
Stóra-Moshvoli, Hvolsvelli S. 99-8313
Vélav. Sigurðar, Flúðum S. 99-6769
Vélav. Guðm. og Lofts, Iðu S. 99-6840
Globusp
Lágmúla 5 Reykjavík Sími 681555
Forval
vegna væntanlegs útboðs fyrir Hitaveitu Reykjavíkur.
Vegna fyrirhugaðs lokaðs útboðs á byggingu
útsýnisstaðar á Öskjuhlíð er þeim bjóðendum sem
áhuga hafa á að vera með í forvali bent á að
forvalsgögn er sýna verkið, án þess að vera á
nokkurn hátt skuldbindandi liggja fyrir á skrifstofu
vorri Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík og verða afhent
gegn skilatryggingu kr. 10.000,- Þeir sem áhuga
hafa á að bjóða í verkið þurfa að skila inn útfylltum
forvalsgögnum fyrir 26. maí 1988, til Innkaupa-
stofnunar Reykjavíkurborgar, Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800 -