Tíminn - 21.05.1988, Blaðsíða 14

Vísitölu gullauga
og afgangsstærðir
Lesendur góðir. Bara til þess að
fyrirbyggja allan óþarfa misskilning,
vil ég hér með strax taka fram og
ítreka að ég er ekki hagfræðingur.
Hef enda lengstaf haft ímugust á
tölum, smáum og stórum. Þó tókst
mér á einhvern undarlegan hátt að
druslast í gegnum hagfræðidoðrant
Dolans í menntó. Ég verð þó að
viðurkenna að í dag situr ekki margt
eftir af þvf sem í honum stendur,
nema ef vera skyldi þetta dæmalaust
hagnýta samhengi framboðs og eftir-
spurnar.
Þetta eina hagfræðilögmál, sem
spekúlantar eru sammála um að sé
grundvallarlögmál hagfræðanna,
hefur að mínu mati nýst fullkomlega
til skilnings á leyndustu þráðum
efnahagslífsins. Mérhefurt.d. tekist
að skilja, með aðstoð þessa lögmáls,
að gengisaðlögun er mun jákvæðari
en gengisfall, sem aftur er mun
skaplegra en leiðrétting á fastgengis-
grundvelli, sem síðan telst vera mun
huggulegri stærð en gengisfelling.
Jón Baldvin, ættaður rir Selárdal
þar vestra, hefur nú til mikillar
guðsblessunar fundið upp nýtt
hugtak, mildara og geðþekkara en
öll fyrrgreind hugtök til samans.
Þetta er hugtakið „afgangsstærð"
(lesist vestfirskt). Mikið andaði ég
léttar þegar sjálfur ráðherra fjármála
boðaði þann dýrðarboðskap í fjöl-
miðlum um síðustu helgi að þjóðin
þyrfti ekki að standa á öndinni af
skelfingu yfir breytingu á skráðu
gengi krónunnar. Það væri sumsé
algjör afgangsstærð sem engar
áhyggjur þyrfti að hafa af. Höfuð-
verkurinn væri fólginn í einhverjum
hliðarráðstöfunum. Sosum allt gott
og blessað, en myndi það ekki vera
fjandanum fíflalegra ef Seðlabank-
inn færi allt í einu að skrá afganga
og gera tillögur um breytingar á
skráningu afgangsstærða? Ég bara
spyr.
Ég vil leggja á það ríka áherslu að
ég álít að hér sé um að ræða
ábyrgðarlaust tal fjármálaráðherra.
En finni hann sig knúinn til að
mótmæla þessu og skýra sitt mál, er
honum heimilt að boða til blaða-
mannafundar um málið, án þess að
hringja í mig fyrst.
Nóg um það.
En fyrst ég hef nú þegar vogað
mér út á hinn hála ís hagfræðinnar,
verður enn staldrað við efnahags-
stærðir.
Ég þykist, þrátt fyrir mína hag-
fræðilegu fáfræði, hafa komist að
miklum akademískum sannleik um
eðli íslensksefnahagslífs. Þaðbendir
að mínu viti allt til þess að mjög náin
tengsl séu annarsvegar á milli vaxtar
(sbr. vextir) og gengis íslensku kart-
öflunnar á markaði framboðs og
eftirspurnar og hinsvegar ríkidæmis
í frónsku efnahagskerfi. Vilji Jón
Baldvin mótmæla þessu verður hann
að boða til annars blaðamannafund-
ar. Ég veiti mitt góðfúslega leyfi.
Fullyrðingin um tengsl vaxtar
kartöflu og krónu styðst m.a. við
mjög ígrundaða tölfræðiúttekt, sem
Þjóðhagsstofnun hefur að vísu ekki
skrifað upp á. Það breytir þó ekki
þeirri staðreynd að á undanförnum
árum eru svo greinileg tengsl á milli
kartöfluuppskeru og efnahagslægða
og -hæða að furðu sætir. A árum
mikillar kartöfluframleiðslu hefur
ríkt efnahagshagsæld á landi hér og
öfugt. Þannig er mönnum í fersku
minni þriggja stafa verðbólguárið
1983. Og sjá, það sama ár voru
kartöflur af skornum skammti í
landinu. Og það þarf vfst ekki að
taka fram að í góðæri sl. tveggja ára
hafa jarðeplin tí-, fimmtán- eða
jafnvel tuttugufaldast í garðholun-
um sínum.
Þetta allt segir manni að besta
vísbending um efnahagsástandið sé
vöxturgullaugans, helgunnar, þeirra
rauðu íslensku og beintjés. Það
mætti ímynda sér að taka upp eins-
konar kartöfluvísitölu í stað hinnar
forboðnu lánskjaravísitölu. Þá
myndu allir una glaðir við sitt, enda
slík mæling á verðlagsbreytingar í
hæsta máta þjóðleg og umfram allt
frumleg. Það verður þó að teljast
líklegt að Björn í Sauðlauksdal,
frumkvöðull kartöfluræktar hér á
landi, myndi bylta sér harkalega í
gröfinni ef hann fregnaði um tengsl
jarðeplanna og steindauðra pen-
ingastærða.
Hvað um það. Ég geri það hér
með að tillögu minni að tekin verði
upp svonefnd gullaugavísitala hér á
landi. Ávinningurinn yrði tvenns-
konar. f fyrsta lagi yrði ógeðfelldri
lánskjaravísitölu varpað norður og
niður og í öðru lagi myndu hlíar
dreifðu byggðir landsins verða á
nýjan leik hafnar til vegs og viröing-
ar.
Sé fjármálaráðherra í mun að
gera athugasemd við þessa tillögu er
honum það hér með heimilt, undir-
rituðum að skaðlausu.
Laugardagur 21. maí 1988
GETTU NÚ
Já, það var Kristnes í
Eyjafirði, sem var á
myndinni síðast, eins og
margir munu hafa átt
létt með að bera kennsl
á.
Nú leggjum fyrir menn
að þekkja múla þann
hinn mikla sem skagar
fram á þessari Ijósmynd.
Hvað heitir hann og hver
er fjörðurinn sem hann
stendur við?
KROSSGÁTA