Tíminn - 02.06.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 2. júní 1988
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 465,- pr.
dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
1
Vandi landsbyggdarinnar
og fyrirtækja þar
Landsbyggðin á stöðugt meira og meira undir högg
að sækja. Þar fer mikill hluti verðmætasköpunarinnar
fram. Þar er landbúnaðurinn. Hann á ekki upp á
pallborðið hjá þeim sem aðhyllast markaðshyggju. Þar
er mestur hluti sjávarútvegsins. Sú atvinnugrein nýtur
heldur ekki mikillar virðingar þeirra manna sem hafa
komist yfir peninga. Þar er ullariðnaðurinn. Þessar
greinar geta ekki ráðið tekjum sínum. Erlent markaðs-
verð ræður, eða samningar um verð á innanlandsmark-
aði. Þar er erfiðara um verslun en þar semfjölbýllaer.
Þeir sem búa á afmörkuðu svæði við Faxaflóa eiga
stöðugt erfiðara og erfiðara með að skilja aðstöðu
landsbyggðarinnar. Þetta landsvæði býr við meira
frjálsræði en landsbyggðin um verðmyndun framleiðslu
sinnar og þjónustu og getur oft skammtað sér lífsgæði
á kostnað landsbyggðarinnar og gerir það stundum
ótæpilega. Því miður vex þeirri skoðun ört fylgi að
landsbyggðin sé baggi á borgríkinu og tefji fyrir
efnahagslegri framvindu. En þessu er einmitt öfugt
farið. Engin ástæða er til að gera of lítið úr framlagi eins
landshluta öðrum fremur, en ekki verður hjá því komist
að leggja áherslu á að efnahagsleg hagsæld þessa lands
byggist að miklum hluta á kraftmiklum útflutnings-
atvinnuvegum, dreifðum um allt land. Það er því
höfuðnauðsyn fyrir allt þjóðfélagið að efla og styrkja
þessar atvinnugreinar með ráðum og dáð hvar sem þær
er að finna.
Framsóknarflokkurinn hefur lengi barist fyrir jafn-
vægi í byggð landsins í þeirri vissu að með því að
viðhalda jafnvæginu væri hagsmunum allra best borgið,
jafnt þeirra sem búa í höfuðborginni og þeirra sem búa
úti á landsbyggðinni. Því miður verður róðurinn stöðugt
þyngri. Þeim fækkar óðum sem undir þessi sjónarmið
vilja taka. Framsóknarflokkurinn hefur að undanförnu
freistað þess í ríkisstjórn að ná betur fram hagsmunum
landsbyggðarinnar. Samstarfsflokkarnir í ríkisstjórn
hafa tekið sér fyrir hendur að afflytja þessa viðleitni og
koma þannig í veg fyrir að árangur náist.
Fjármálaráðherra kvað fyrstur upp úr með það að
áhugi framsóknarmanna á hagsmunum landsbyggðar-
innar væri einungis áhugi á hagsmunum samvinnuhreyf-
ingarinnar. Þann söng hafa svo stuðningsblöð Sjálf-
stæðisflokksins kyrjað um hríð. Samvinnufélögin eru
rekin með miklum halla. Framsóknarflokkurinn hefur
bara áhuga á að bjarga þeim, segja þau.
Það er rétt að fjölmörg samvinnufélög eru rekin með
halla um þessar mundir. En það er langt frá því að
samvinnufélögin séu ein um þennan hallarekstur.
Næstum allur framleiðsluiðnaður berst í bökkum,
næstum allur atvinnurekstur úti á landsbyggðinni á í
erfiðleikum. Fjölmörg fyrirtæki eru komin á vonarvöl
og þurfa á öllum hugsanlegum stuðningi að halda ef ekki
á illa að fara. Það á ekki síður við um hlutafélög og
fyrirtæki rekin af einstaklingum en um samvinnufélög.
Tilraunir samstarfsflokkanna í ríkisstjórn til þess að
drepa þessum málum á dreif með því að halda því fram
að erfiðleikarnir séu einungis hjá samvinnuhreyfingunni
geta orðið landsbyggðinni örlagaríkar. Ef þessar tilraun-
ir heppnast verður það til að sundra kröftunum, en
landsbyggðin þarf svo sannarlega á því að halda að
standa saman um þessar mundir. Fyrir mörg byggðarlög
getur það verið spurning um líf eða dauða hvort menn
bera gæfu til að standa saman og krefjast réttar síns.
Landsbyggðin á ekki minni rétt en aðrir til gæða þessa
lands.
GARRI
l!ip!l!l!l!!!l
l!!l!lll!!!
Suður-Afríka
Það var aðeins minnst á Suður-'
Afríku hér í þessum pistlum í gær,
en að vísu af sérstæðu tilefni. Eins
og menn vita hefur orðið nokkur
hreyfing á því hér heima nú undan-
faríð að við færum að láta meira til
okkar taka en hingað til í mótstöðu
þjóða hcimsins gegn aðskilnaðar-
stefnunni sem rekin er þar syðra.
Þannig er þess skemmst að
minnast að nú á dögunum voru
stofnuð hér samtök gegn þessari
stefnu. í vetur leið náðist einnig sá
áfangi að á Alþingi varð samstaða
um að setja viðskiptabann á Suður-
Afríku.
Að vísu er þess tæpast að vænta
að þessir tveir áfangar út af fyrir sig
valdi nokkrum straumhvörfum um
framkvæmd núverandi stefnu ríkis-
stjómar Suður-Afríku í kynþátta-
málum. En margt smátt gerir eitt
stórt, og að því er einnig að gæta
að Norðurlandaþjóðir hafa nú á
liðnum ámm haft með sér samstarf
um að berjast sameiginlega gegn
aðskilnaðarstefnunni.
Áhrif Norðurlanda
Það hefur margsýnt sig að þegar
á reynir þá er hlustað á Norður-
löndin á alþjóðavettvangi. Þar em
þau í áliti sem menningarlega rót-
fastur heimshluti sem mark er
tekið á. Þess vegna cr sjálfsagt mál
fyrir okkur að taka fullan þátt í
samstarfi þeirra í þessu efni.
Eins og aðskilnaðarstefnan er
nú rckin í Suður-Afríku er hún
gjörsamlega út úr takt við allar
nútimahugmyndir um mannrétt-
indi, mannfrelsi og lýðræði. Þar
heldur lítill minnihluti þjóðarinnar
stórum meirihluta i menningarleg-
um fjötram. Slíkt gengur ekki til
lengdar á seinni hluta tuttugustu
aldar.
Að vísu er að því að gæta að
viðskipti okkar íslendinga við Suð-
ur-Afríku munu vera ákafiega lítil.
Landið getur ekki talist markaður
fyrir útfiutningsvörur okkar í nein-
um mæli, og helst munum við hafa
keypt þaðan ávexti, ferska og
niðursoðna. Þar er að visu um
ágætar vörur að ræða, en okkur á
þö að vera vorkunnarlaust að leita
að þeim annars staðar.
f fljótu bragði skoðað verður því
ekki annað séð en að það sé heldur
lítil fóm fyrír okkur að neita okkur
um að kaupa suður-afrískar vömr.
Á móti kemur hins vegar að þá
stöndum við með frændþjóðum
okkar á Norðurlöndum og sýnum í
verki afstöðu okkar til aðskilnaðar-
stcfnunnar.
Vegakerfið
Umræða undanfarinna daga um
gjaldeyrisútstreymið úr Seðla-
bankanum dagana fyrír gcngis-
lækkunina vckur til umhugsunar
um ýmsa hluti. Einkum kemur þar
upp í hugann hvaða stjórn við
höfum eiginlega á fjármálum þjóð-
arinnar hér innanlands og hvert
sameiginlegir Ijármunir þjóðarbús-
ins renna.
Einhvers staðar kom það fram í
fjölmiölum að bankar og aðrír
aðilar í viðskiptalífinu hefðu þessa
daga hagnast um litlar 250 miljónir
á þeim gjaldeyrí sem þeim tókst að
kaupa á „gamla verðinu". Eins og
fleiri íslendingar hefur Garri af því
talsverða ánægju að ferðast akandi
um landið, ekki sLst að sumarlagi.
Það hefur þannig ekki faríð fram
hjá Garra fremur en öðmm hvQík-
ur ósegjanlegur fengur er að hverj-
um þcim kílómetra með varanlegu
slitlagi sem bætist við vegakerfi
landsins. Samanburðurinn á því að
aka eftir malbikuðum vegum og að
hristast á holóttum malarvegunum
er slíkur að engu er saman jafn-
andi.
Og þarna er síður en svo einungis
um að ræða hagsmuni þeirra sem
skjótast vilja á einkabQnum milli
landshluta í sumarfríinu. Hér er
um stórmál að ræða að því er
varðar alla vöruflutninga innan-
lands. Kunnugum ber saman um
að verulega háar fjárhæðir sparíst
í viðhaldi og varahlutum á flutn-
ingabfium, ef þeim er ekið á varan-
legu slitlagi og þeim hlíft við holun-
um á malarvegunum.
Og hvernig er það eiginlega, ef
rétt er sem fyrir okkur er borið, að
ein lítil gengisbreyting geti skapað
einhverjum aðilum í þjóðfélaginu
svo sem fjóröung miljarðs í
hagnað. Einhvern veginn er það
nú svo að þegar Garri heyrir slíkar
fréttir þá reikar hugur hans óhjá-
kvæmilega að vegarköflum eins og
spottanum í ofanverðum Norður-
árdal sem meinlega er farið að
vanta peninga til að taka nú ærlegt
tak. Og á milli Skagafjarðar og
Eyjafjarðar liggur fjölfarin þjóð-
leið sem síðast þegar Garri vissi var
gjörsamlega óþakin af jafnt mal-
biki sem olíumöl. Þetta em bara
tveir spottar af fjöldamörgum sem
hægt væri að laga stórlega ef pcn-
ingar væra fyrir hendi.
Nú hefur Garri ekki handbærar
tölur um hvað það kostar á kíló-
metrann að leggja veg með varan-
legu slitlagi. En fyrir upphæð á
borð við þá sem hér var nefnd
IQýtur þó hvað sem öðru líður að
mega leggja töluvert vænan spotta.
Eða þá að gera eitthvað annað það
sem kemur öllum landsmönnum
að gagni. Gurri.
VÍTTOG BREITT

Vatnalögin þverbrotin
Alþingi hefur á að skipa fjórum
forsetum, auk varaforseta. Býr
engin önnur stofnun eða félags-
skapur eins vel að forsetum enda
kemst engin önnur samkunda með
tærnar þar sem Alþingi hefur hæl-
ana hvað varðar reisn og virðu-
leika.
Nú hefur aldursforseti Alþingis
skrifað hinum forsetunum þremur
opið bréf og biður þá nú endilega
að gæta lagalegs réttar og virðingar
Alþingis í hvívetna, eins og aldur-
sforseti orðar það svo innvirðu-
lega.
Aldursforsetinn, Stefán Val-
geirsson, telur í bréfinu að borgar-
stjórn Reykjavíkur sýni Alþingi
ekki nægilega virðingu með því að
setja niður hátimbrað ráðhús í
næsta nágrenni Alþingis og vill
aldursforseti fá að vita hvernig
þessar framkvæmdir horfi við fors-
etum deilda og sameinaðs.
Landeigendur hundsaðir
Aldursforseti hefur af skarp-
skyggni séð að borgarstjórn þver-
brýtur vatnalögin með því að
klessa ráðhúsi ofan í Tjörnina án
þess svo mikið sem að spyrja
landeigendur leyfis.
Bóndinn á Auðbrekku sér nátt-
úrlega í hendi sér að það eru
lóðaeigendur við Tjörnina sem
eiga netalögn, botnréttindi og
reka, rétt eins og bændur við
Hörgá og út með Eyjafirði eiga
veiðiréttindi og netalagnir við vötn
og strönd sem jarðir þeirra liggja
að og botn og lífríki er einnig
þeirra prívateign.
Eggjataka í tjarnarhólmanum
heyrir þá náttúrlega líka undir
landeigendur, íbúa við Tjarnarg-
ötu og Fríkirkjuveg og svo Alþingi,
sem á miklar lendur við Vonar-
stræti.
Á síðari tímum hefur verið byggt
milli Dómkirkjunnar og Tjarnar
en kirkjan á áreiðanlega fom ítök
í Tjörninni og varla hefur hún látið
netalagnir af hendi þótt iðnaðar-
menn og aðrir hafi fyllt upp í
norðurenda Tjarnarinnar og byggt
þar hús í trássi við lífríkið.
Aldursforseti Alþingis og sérleg-
ur gæslumaður virðingar þess hefur
bent réttilega á það að borgarstjórn
hefur þverbrotið netalögin með
því að byggja hús við og út í vatn
sem með réttu er í eigu íbúasam-
taka Tjarnargötu, Alþingis og
Dómkirkjunnar.
Þeir eiga botninn
Aldursforseti spyr: „Er mögu-
legt að rask eða breyting á botni
Reykjavíkurtjarnar sé óheimilt
samkvæmt vatnalögum nema sam-
þykki allra eigenda að „Tjarnar-
bakkalandi" komi til?“
Von er að hann sé hissa að
jarðeigandinn Alþingi skuli láta
afskiptalaust að stórfelldar, ólög-
mætar framkvæmdir fari fram í
bakgarði þess og forráðamenn þess
bregði hvergi við.
Það er forkastanlegt kæruleysi
af þingforsetum að bregðast ekki
til varnar þegar lögmætum neta-
lögnum Alþingis í Tjörninni er
spillt. Það mega þó íbúasamlök
Tjarnargötu eiga að þau láta ekki
orðalaust rífa frá sér öll þau hlunn-
indi sem vatnalögin kveða á um að
þeir eigi, svo sem netalögn úti fyrir
lóðum sínum, reka og botnsrétt-
indi og eggjatöku í hólmum, sem
líklega gæti verið hvað notadrýgst
þeirra aukabúgreina sem kostur er
á að stunda frá Tjamargötu.
Það er greinilegt að Alþingi
verður að gæta sóma síns og hags-
muna og koma í veg fyrir að
vatnalögin verði brotin í næsta
nágrenni þinghússins og að byggt
verði yfir lögmæta netalögn
þingsins.
Framkvæmdavaldinu hlýtur
einnig að bera skylda til að sjá svo
um að netlögin verði ekki brotin á
eigendum „Tjarnarbakkalands."
Margvísleg rök hafa veri borin
fram til að koma í veg fyrir marg-
nefnda ráðhúsbyggingu, en án ár-
angurs. Framkvæmdir eru hafnar.
En nú þegar aldursforseti Alþingis
hefur sýnt fram á að vatnalögin eru
þverbrotin með því að byggja hús
ofan í netalagnir löglegra eigenda
Tjarnarbotnsins hljóta fram-
kvæmdir að verða stöðvaðar. að
minnsta kosti á meðan verið er að
semja um bætur fyrir eyðileggingu
á hlunnindum Alþingis og „Tjarn-
arbakkalands."
OÓ