Tíminn - 29.09.1988, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 29. september 1988
Tíminn 5
Ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar:
Mun starfa af krafti
Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra, sagði strax
að loknum fyrsta ríkisstjórnarfundi að þeir ætii að starfa af
krafti út kjörtímabilið. Hann sagði að nú væri farín
lágmarks millifærsla og til að draga úr henni hefði m.a.
verið gripið til heimildar Seðlabanka íslands til 3%
gengisfellingar á íslensku krónunni. Eiginlega vildi hann
frekar tala um bakfærslu þar sem nú væri verið að færa til
baka fjármagn það sem færst hefur frá útflutningsatvinnu-
vegunum undanfarna mánuði. Þá sagðist Steingrímur ætla
að velja sjálfur hæfan mann til að leiða störf þess nýja sjóðs
sem nefndur hefur verið atvinnutryggingasjóður, og stofn-
aður hefur verið til tveggja ára.
„Megin atriði í þessum aðgerð-
um er hröð minnkun verðbólgu og
hröð lækkun vaxta. Þar með er
óvissunni eytt og þar með er sköp-
uð ný umgjörð fyrir bæði fyrirtæki
og heimili,“ sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, utanríkisráðherra,
eftir fyrsta ríkisstjórnarfund nýju
rfkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar. Sagði hann jafnframt
að fylgja þurfi þessum aðgerðum
eftir til að umskiptin verði ekki of
snögg þegar verðstöðvunartímabil-
inu lýkur.
„Hér eru ráðandi gundvallar-
hugmyndir félagshyggju og jafn-
réttis í þeim aðgerðum sem ríkis-
stjórnin hefur ákveðið,“ sagði
Ólafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra. „Okkar fyrsta verk
verður að tryggja mönnum réttinn
til vinnu og gera aðgerðir í byggða-
málum sem tryggja einnig réttinn
til búsetu. Með samræmdum að-
gerðum á ýmsum sviðum eigum
við að ná þeim árangri að á fyrsta
ársfjórðungi næsta árs verði verð-
bólgan komin niður í 5%.“
Ekki eru neinar bókanir í stjórn-
arsáttmála um hvort reisa eigi nýtt
álver í Straumsvík eða ekki.
Skýringar þess eru nokkuð ljósar
hjá formönnum stjórnarflokk-
anna. Steingrímur segir að álvers
sé ekki getið þar sem ekki liggur
enn fyrir að taka þurfi ákvörðun í
málinu. Jón Baldvin segir að ekk-
ert sé minnst á það f sáttmálanum
hvort bora eigi eftir olíu á Skjálf-
andaflóa. Með þessu átti utanríkis-
ráðherrann auðvitað við að varla
væri hægt að hafa klausur um hvers
kyns stórframkvæmdir löngu áður
en fyrir liggur nokkuð sem hægt
verður að byggja ákvarðanatökuna
á. Ólafur Ragnar sagðist halda að
óskynsamlegt væri að fara út í
slíkar stórframkvæmdir á næstu
2-3 árum miðað við þá stöðug-
leikastefnu sem mótuð hefur verið
með aðgerðum stjórnarinnar.
Um skattastefnu ríkisstjórnar-
innar segir Ólafur Ragnar: „Þessi
ríkisstjórn ætlar sér aðrar áherslur
í skattamálum, sem má lýsa best á
þann veg, að hún ætlar að sækja
peningana til þeirra sem fyrst og
fremst hafa gert það gott í góðæri
síðustu ára, án þess að ieggja sinn
réttláta skerf til sameiginlegs sjóðs
landsmanna."
Meðal aðgerða sem ráðhcrrarnir
vöktu sérstaka áherslu á má nefna
breytingu á lánskjaravísitölu með
aukinni viðmiðun af þróun launa-
kjara, lækkun meðalraunvaxta um
3% með því að beita 9. grein
Seðlabankalaganna ef samninga-
leiðin dugar ekki og fylgja aðgerð-
unum eftir með ströngu aðhaldi í
fjármálum ríkis og sveitarfélaga.
Til þess að ná markmiðum þessarar
nýju stjórnar um tekjuafgang á
næsta ári, er stefnt að því að dregið
verði úr ríkisútgjöldum um 1.500
milljónir og aflað verði tekna að
fjárhæð 2.500 milljónir króna.
Nákvæm útfærsla á fjármagns-
skattinum liggur ekki enn fyrir, en
Guðrún Sigurðardóttir ritari forsætisráðherra býður Steingrím Hermanns-
son velkominn aftur i ráðuneytið. limamjnd: Arni Bjarna
ljóst er að þangað verða sóttar skattieysismörkin verði hækkuð og
tekjur í ríkum mæli, þar sem á tryggingabætur verði hækkaðar.
sama tíma er gert ráð fyrir að KB
Bráðabirgðalög ríkisstjórnar um efnahagsaðgerðir gefin út í gær:
Staða útflutningsgreina bætt
Með undirritun frú Vigdísar Finnbogadóttur, forseta
íslands, síðdegis í gær öðluðust fyrstu bráðabirgðalög
nýrrar ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar gildi.
Markmið setningar bráðabirgðalaganna er þríþætt. í fyrsta
lagi að færa niður verðbólgu og vexti, í öðru lagi að bæta
afkomu útflutningsgreinanna og í þriðja lagi að treysta
atvinnu í landinu. Þá ætlar ríkisstjórnin að aðgerðirnar
stuðli að lækkun á fjármagnskostnaði heimila og treysti
fjárhagsgrundvöll þeirra.
Seðlabankinn nýtti í gær heimild
sína til 3% gengislækkunar. Frá og
með klukkan 14 í gær var gengi
íslensku krónunnar skráð í sam-
ræmi við þessa 3% heimild.
Fyrsti kafli bráðabirgðalaga
ríkisstjórnarinnar lýtur að aðgerð-
um til að bæta hag atvinnuveganna.
Atvinnutryggingasjóður
Liður í því er stofnun svonefnds
Atvinnutryggingasjóðs sem veita
mun lán til endurskipulagningar,
hagræðingar og framleiðniaukn-
ingar hjá útflutningsfyrirtækjum.
Sjóðurinn fær 2 milljarða króna til
ráðstöfunar á næstu tveimur árum
auk 300 milljóna af árlegu framlagi
ríkisins til Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs. Þá fær sjóðurinn 200 mill-
jóna árlegt framlag úr ríkissjóði.
Auk þessa verður sjóðnum heimild
eins milljarðs króna lántaka á
næstu tveimur árum, annars vegar
erlent lán með ríkisábyrgð og hins-
vegar lán með Verðjöfnunarsjóð
fiskiðnaðarins sem bakhjarl.
Atvinnutryggingasjóði verður
heimiluð milliganga um skuld-
breytingu allt að 5 milljarða króna
lausaskulda útflutningsfyrirtækja.'
Byggðastofnun skal sjá um
reikningshald og rekstur Atvinnu-
tryggingasjóðs eftir nánara sam-
komulagi við stjórn hans, sem
skipuð er 10 mönnum. Forsætis-
ráðherra skipar 5 þeirra, fjármála-,
sjávarútvegs-, viðskipta-, og iðnað-
arráðherra skipa hver um sig einn
stjórnarmann. Tíundi stjórnar-
maðurinn skal skipaður án tilnefn-
ingar og verður hann formaður
sjóðsstjórnar.
Lækkun raforkuverðs
til fiskvinnslu
Samkvæmt bráðabirgðalögum
ríkisstjórnarinnar er Verðjöfnun-
arsjóði fiskiðnaðarins heimilt að
taka innlent eða erlent ríkisábyrgð-
arlán að upphæð 800 milljónir
króna til greiðslu verðbóta vegna
framleiðslu á freðfiski og hörpu-
diski á tímabilinu 1. júní í ár til 31.
maí á næsta ári.
Af öðrum aðgerðum ríkisstjórn-
ar sem ætlað er að rétta hag
fiskvinnslunnar má nefna að hún
mun beita sér fyrir fjórðungslækk-
un á raforkuverði til frystihúsanna.
Ef litið er til landbúnaðargeirans
þá má geta þess að ríkisstjómin
ætlar að endurgreiða uppsafnaðan
söluskatt fiskeldis og loðdýrarækt-
ar með sama hætti og til annarra
atvinnugreina.
Þá mun ríkisstjórnin auka niður-
greiðslur á ull til ullariðnaðarins
um nálega 40 milljónir króna á
næstu fimm mánuðum. Áætlað er
að þessi aðgerð geti bætt stöðu
ullariðnaðar um 5% af tekjum.
Verðstóðvun til
28. febrúar 1989
Með setningu bráðabirgðalag-
anna er verðstöðvun framlengd til
28. febrúar 1989. Þó verður heimilt
að hækka verð vöm og þjónustu
sem nemur hækkun á erlendu inn-
kaupsverði eða hækkun á verði á
innlendum grænmetis- og fisk-
mörkuðum. Búvömverð mun
haldast óbreytt á verðstöðvunar-
tíma og mun ríkisstjórnin auka
niðurgreiðslur til þess að það hald-
ist óbreytt. Gjaldskrár opinberra
fyrirtækja auk fyrirtækja sjálfstætt
starfandi sérfræðinga munu ekki
hækka út verðstöðvunartímabilið.
Þá verður ekki heimilt að hækka
húsaleigu frá deginum í gær að
telja til og með 28. febrúar 1989.
Óbreytt laun til
15. febrúar 1989
Laun hækka ekki til 15. febrúar
1989 en þann dag mun koma til
framkvæmda 1,25% launahækkun
þeirra hópa sem um hana sömdu
fyrir 1. sept. sl. og átti að öðlast
gildi 1. febrúar eða 1. mars 1989.
Þennan sama dag falla úr gildi
lagaákvæði sem takmarka samn-
ingsrétt launafólks.
Launaliður búvöru mun haldast
óbreyttur til 15. febrúar 1989 en
hækkar þá um 1,25%. Fiskverð
mun og hækka um sömu prósentu-
tölu þann 15. febrúar 1989. Þá er
ónefnd 3% hækkun tekjutrygging-
ar elli- og örorkulífeyrisþega og
heimilisuppbótarfrá 1. októbernk.
3% lækkun
meðalraunvaxta
Ríkisstjórnin mun á næstunni
beita sér fyrir 3% lækkun meðal-
raunvaxta á spariskírteinum og
öðrum skuldabréfum ríkissjóðs í
samningum við innlánsstofnanir og
lífeyrissjóði. Seðlabanka hefur
verið falið að hlutast til um sömu
lækkun á öðrum sviðum lánamark-
aðar. Gert er ráð fyrir að nafnvext-
ir muni lækka í næsta mánuði um
5-10% á grundvelli áframhaldandi
launa- og verðstöðvunar. Með
stöðugleika verðlags er búist við að
skapist skilyrði til enn frekari nafn-
vaxtalækkunar síðar. Miðað er við
að 40% nafnvextir almennra
skuldabréfa í júlí sl. lækki niður í
15% í októbermánuði.
í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
um fyrstu aðgerðir í efnahagsmál-
um er þess getið að Seðlabanka sé
falið að breyta grundvelli láns-
kjaravísitölu þannig að vægi launa-
vísitölu verði helmingur á móti
framfærsluvísitölu og byggingar-
yísitölu. Þá verður heimilað að
velja viðmiðun við gengi sem láns-
kjaravísitölu. Einnig er þess getið
í yfirlýsingu stjómarinnar að sett
verði lög á fjármagnsmarkað utan
bankakerfis á grundvelli fyrirliggj-
andi frumvarpa svo og lög sem
kveði á um skráningu hvers konar
skuldabréfa og eigendaskipta á
þeim og að bankar og önnur fjár-
málafyrirtæki verði upplýsinga-
skyld gagnvart skattyfirvöldum.
í kafla bráðabirgðalaga ríkis-
stjórnarinnar um vaxtaákvarðanir
er ákvæði um að frá og með 20.
nóvember nk. skuli dráttarvextir
reiknaðir sem dagvextir og að
Seðlabanki muni reikna dráttar-
vexti eigi sjaldnar en mánaðarlega.
Þá er ákvæði þess efnis að Seðla-
banka verði heimilað að ákveða
sérstaklega vaxtamun innláns-
stofnana við ákvörðun vaxta á
afurðalánum til útflutningsat-
vinnuveganna.
Fjárlög afgreidd með
1%tekjuafgangi
Ríkisstjórnin stefnir að afgreið-
slu fjárlaga með 1% tekjuafgangi.
Með því móti, samkvæmt yfirlýs-
ingu ríkisstjórnar, dregur úr láns-
fjárþörf ríkissjóðs og samkeppni
um lánsfé verður minni. Að öllu
óbreyttu stefnir í 3,5 milljarða
halla á ríkissjóði á næsta ári. Frest-
un á gildistöku laga um virðisauka-
skatt til 1. janúar 1990 minnkar
tekjuþörf ríkissjóðs um 1 milljarð
króna.
Til að ná markmiðinu um 1%
tekjuafgang ríkissjóðs hyggst ríkis-
stjórnin draga úr ríkisútgjöldum
um 1,5 milljarð króna auk tekju-
öflunar upp á 2,5 milljarða króna.
óþh