Tíminn - 24.11.1988, Blaðsíða 15

- • ' v * f . • « , . f - > •
Fimmtudagur 24. nóvember 1988
np»nr«i i í>
Tíminn 15
Fundavika í Sambandinu
í síðustu viku stóð yfir í Sambandinu árleg fundalota sem
þar er jafnan í nóvember. Á þeim tíma er haldinn
kaupfélagsstjórafundur, og í tengslum við hann hefur
skapast sú venja að halda ýmsa aðra fundi.
Meðal annars kemur Sambandsstjórn þá saman til
fundar, og auk þess voru núna haldnir aðalfundir í
Tryggingasjóði innlánsdeildanna og Samvinnusjóði íslands
hf. Þá var haldinn fundur í Félagi sláturleyfishafa, en í því
eru þau kaupfélög sem Búvörudeild Sambandsins starfar
fyrir. Vikunni lauk svo með kaupfélagsstjórafundi, hinum
49. í röðinni.
Félag sláturleyfishafa
Segja má að samdrátturinn í
neyslu og sölu dilkakjöts, og þar af
leiðandi einnig í starfsemi Búvöru-
deildar, hafi sett mestan svip á
umræður á þessum fundi, svo og
yfirstandandi erfiðleikar í rekstri
sláturhúsa og í skilum til bænda.
Það kom fram á fundinum að nú í
haust var framleiðsla kindakjöts
10400 tonn á móti 11500 tonnum í
fyrra, og er þá ekki talin með
slátrun fyrir Framleiðnisjóð né
heimtekið kjöt. Þetta er 9,5%
samdráttur, en gerir þó lítið annað
en að vega upp á móti þeim
og sjái um afurðalán í landbúnaði,
gefur fullt tilefni til að sláturleyfis-
hafar óski eftir endurskoðun á
þessu fyrirkomulagi. Til viðbótar
við afurðalán viðskiptabankanna
hefur ríkissjóður lánað árlega svo
kölluð staðgreiðslulán. Afurða-
lánakerfi það sem við búum nú við
mismunar viðskiptabönkum og
bankaútibúum og jafnvel slátur-
leyfishöfum. Fundurinn felur
stjórn Félags sláturleyfishafa og
framkvæmdastjóra Búvörudeildar
að taka upp viðræður við hlutað-
eigandi aðila, með það að mark-
miði að lán þessi verði framvegis
samræmd og á vegum eins aðila.
Fundurinn telur eðlilegt að afurða-
Guðjón B. Ólafsson í ræðustól á kaupfélagsstjórafundinum.
(Tímamynd: Gunnar)
Hreiðar Karlsson kaupfclagsstjóri
á Húsavík flutti skýrslu stjómar á
fundi Félags sláturleyfishafa. (Tíma-
mynd: Pjetur)
lán landbúnaðarins verði á vegum
ríkissjóðs eða Seðlabanka
íslands."
Kaupfélagsstjórafundur
Og með sama hætti má segja að
verulegur rekstrarvandi Sam-
bandsins hafi sett svip sinn á ailar
umræður á kaupfélagsstjórafund-
inum. Þar kom fram að velta
Sambandsins fyrstu níu mánuði
þessa árs var 12,1 miljarður á móti
12,9 miljörðum á sama tíma í
fyrra. Hefur veltan dregist saman í
öllum deildum nema Skipadeild og
Búnaðardeild.
Vaxtagjöld Sambandsins á þess-
um tíma voru 1100 miljónir og
gengistap 622 miljónir. Nemur
þetta tvennt um 35% af rekstrar-
tekjum þess þetta tímabil. Af-
leiðingin er sú að tap á rekstri
Sambandsins þennan tíma var 705
miljónir, samanborið við 30 miljón
króna hagnað sama tímabil í fyrra.
1 ræðu Guðjóns B. Ólafssonar
forstjóra á fundinum kom fram að
mikill samdráttur er nú á nær
um, og einnig er unnið að endur-
skoðun á allri vélasölu á vegum
Sambandsins.
Sem dænii um árangur þessa
starfs sagði Guðjón að í ársbyrjun
1987 hefðu verið 1487 stöðugildi
hjá San.bandinu. í ársbyrjun þessa
árs hefðu þau verið komin niður í
1134 og nú í byrjun september
hefði þeim enn fækkað niður í 967.
Á fundinum flutti Hjörtur Ei-
ríksson framkvæmdastjóri VMS
erindi um þjónustu fyrir samvinnu-
fyrirtæki í rekstrarráðgjöf, og Geir
Magnússon bankastjóri fjallaði um
möguleika þeirra til að styrkja
eiginfjárstöðu sína. Þá ræddi Hall-
dór Guðbjarnason um Samkort,
sem verið er að hleypa af stokkun-
um.
Valur Arnþórsson flutti þar
einnig erindi um ný viðhorf í
rekstri samvinnufélaga. Rakti
hann þær breytingar sem orðið
hafa í rekstrarumhverfi samvinnu-
félaganna og ræddi nauðsyn þess
að þau löguðu sig að því þjóðfélagi
sem þau búa við hverju sinni. Taldi
hann að hægt þyrfti að vera að
beita hlutafélagaformi meira en
gert væri. Pá lýsti hann þeirri
skoðun sinni að gera þyrfti frekari
breytingu á heildarsamtökum sam-
vinnumanna en orðið er, en lagði
áherslu á að það mál snérist ekki
um menn. Taldi hann að sérgreina
þyrfti Sambandið meir en gert væri
og gera hverja grein ábyrgari en
verið hefði. -esig
Tryggingasjóður
innlánsdeildanna
Þessi sjóður er um tuttugu ára
gamall, og hlutverk hans er að vera
til tryggingar því fé sem hverju
sinni stendur inni í innlánsdeildum
hjá þeim kaupfélögum sem kjósa
að eiga þar aðild. Núna eiga 15
Sambandskaupfélög aðild að
sjóðnum og fjölgaði um þrjú á
liðnu ári. Er reglan sú að þau
leggja honum til fé þartil innstæðúr
þeirra hjá sjóðnum nema 3,5% af
innlánsdeild hvers þeirra um sig.
Um síðustu áramót var sjóður-
inn um 27 miljónir króna. Á árinu
komst Kf. Berufjarðar í greiðslu-
þrot, og féllu því ábyrgðarskuld-
bindingar á sjóðinn samkvæmt
stofnsamþykktum hans. Eftir-
stöðvar þeirra eru um 11 miljónir,
en á móti þeim á hann veð í eignum
félagsins, sem ekki er enn ljóst
hvort nægja til að hann verði
skaðlaus af gjaldþrotinu.
Samvinnusjóður íslands
Árið 1982, á afmælisári sam-
vinnuhreyfingarinnar, var Sam-
vinnusjóður Islands hf. stofnaður.
Aðild þar eiga Sambandið, kaup-
félögin og samstarfsfyrirtæki
þeirra, sem greiddu stofnfé til
sjóðsins í hlutfalli við veltu sína
fyrstu fimm árin. Verkefni sjóðsins
eru margþætt, en tilgangur hans er
að efla íslenskt efnahagslíf með
því að beita sér fyrir þátttöku
samvinnuhreyfingarinnar í at-
vinnulífi landsmanna, einkum í
nýjum greinum.
Þorsteinn Sveinsson, kaupfé-
lagsstjóri á Egilsstöðum og stjórn-
arformaður sjóðsins, minntist þess
á aðalfundinum að nú væri lokið
sjötta starfsári hans og hinu fyrsta
eftir að hlutafjárgreiðslum til hans
lauk. Eigið fé sjóðsins nú er 290
miljónir, þar af hlutafé 223 miljón-
ir. Þá er sjóðurinn með langtíma-
lán að fjárhæð 130 miljónir, en á
móti eru verðbréf og fjármögnun-
arleigusamningar, auk hlutafjár í
nokkrum fyrirtækjum. Núna á
sjóðurinn hlutafé í Icecon hf.,
Lind hf., Marel hf., Frumkvæði
hf., Þróunarfélagi íslands hf. og
Útvegsfélagi samvinnumanna, auk
þess sem hann er stofnaðili að
Samkorti. Þá á sjóðurinn um 70
miljónir inni á reikningum í inn-
lánsdeildum kaupfélaganna.
Það kom fram á fundinum að
vanskil hafa verið nokkur við sjóð-
inn nú undanfarið. Af starfsemi
hans varð 9,6 miljón króna hagnað-
ur, og var samþykkt að greiða 6%
arð og gefa út jöfnunarhlutabréf
fyrir 26 miljónir króna til hluthafa.
Þorsteinn Sveinsson formaður
Samvinnusjóðsins á aðalfundi
hans. Við borðið sitja Valur Arn-
þórsson, sem var fundarstjóri, og
Benedikt Sigurðsson stjórnarmað-
ur.(Tiniumynd: I’jelur)
samdrætti í innanlandssölu sem
hefur verið merkjanlegur undan-
farið.
Nú í byrjun framleiðsluárs voru
rúmlega 2500 tonn af kindakjöti í
birgðum, en söluspár benda til að
það stefni í meir en 3000 tonna
birgðir næsta haust. Þetta gæti þýtt
að framundan væri þörf á auknum
útflutningi. Þá kom fram á fundin-
um að sláturleyfishafar hafa nú
vaxandi áhyggjur af sölu kjöts af
heimaslátruðu, en hún virðist vera
að færast í aukana.
Velta Búvörudeildar fyrstu tíu
mánuði þessa árs var tæpir tveir
miljarðar, og er það um 15%
samdráttur frá sama tíma síðasta
ár. Ástæðan er fyrst og fremst
samdráttur í útflutningi á kjöti, en
hann dróst saman um 48% milli
þessara tveggja tímabila.
Á fundinum fjölluðu tveir lög-
fræðingar, þeir Þorgeir Örlygsson
prófessor og Tryggvi Gunnarsson,
um réttarstöðu afurðastöðva, en
þeir hafa kannað það mál fyrir
Félagsláturleyfishafa. í máli þeirra
kom m.a. fram að búvörulögin eru
undanþæg að því leyti að þau
heimila framleiðendum að semja
um annað greiðslufyrirkomulag en
þar er gert ráð fyrir, og einnig væri
samkvæmt þeim heimilt að semja
um að vörurnar væru teknar í
umboðssölu.
Þá var töluvert rætt um afurða-
lán á fundinum, og um þau var
samþykkt ályktun þar sem segir
eftirfarandi:
„Sú reynsla, sem fengist hefur af
því að viðskiptabankar fjármagni
öllum sviðum í rekstri Sambands-
ins. Sagði hann að skuldir Sam-
bandsins væru allt of miklar og
eignir þess ekki í takt við rekstur-
inn, m.a. væru 85% af eigin fé þess
bundin í hlutafé í samstarfsfyrir-
tækjum. Þessu yrði að mæta með
auknum niðurskurði á kostnaði og
lækkun skulda, sem yrði að gerast
með eignasölu.
Að því er varðar hagræðingu til
að lækka kostnað sagði hann að
undanfarið hefðu 130 störf verið
lögð niður í sex einingum sem hafa
verið seldar. Þá hafa fjórar fast-
eignir verið seldar, á móti húsinu á
Kirkjusandi sem hann taldi vafa-
laust að væri hagkvæm fjárfesting.
Þá er allt tölvu- og upplýsingakerfi
Sambandsins í algjörri endurnýj-
un, þar cr ný starfsmannastefna í
mótun og framkvæmd, og endur-
skipulagning Verslunardeildar
stendur yfir. í Sjávarafurðadeild er
núna verið að endurskipuleggja
gæðaeftirlit, hjá Skipadeild stend-
ur yfir endurnýjun á skipaflotan-