Tíminn - 28.02.1989, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Þriðjudagur 28. febrúar 1989

AÐ UTAN
llllll!!l!!!!l

Hver var hlutur Hirohitos keisara
í japönskum stríðsglæpum? Um
það er nú víða deilt.
Leyndarskjöl afhjúpuð
Japanar átu hermenn í heimsstyrjöldinni
Víða um heim standa nú hatrammar deilur um hver
hlutur Hirohitos keisara hafi verið í japönskum stríðs-
glæpum í síðari heimsstyrjöldinni og er það andlát
keisarans og nýafstaðinni útför sem hafa opnað fyrir
þær flóðgáttir. Nú hefur hulunni verið svipt af leynd-
arskjölum þar sem sannanir eru færðar fyrir að
japanskir hermenn hafi lagt sér til munns nái her-
manna bandamanna, svo og sinna eigin hermanna til
að komast hjá hungurdauða.
Þessum sönnunargögnum hefur
verið haldið leyndum í 45 áren þau
er að finna í opinberri skýrslu sem
áströlsk stjórnvöld létu gera á sín-
um tíma. Þar er sagt skýrum stöf-
um að það sé „alveg ljóst" að
fallnir ástralskir, bandarískir og
japanskir hermenn hafi verið hafð-
ir til matar.
Skýrsluna samdi sir William
Webb, þáverandi æðsti dómari Qu-
eensland, sem 1943 var beðinn að
rannsaka „brot á reglum um styrj-
aldir og grimmdarverk á Nýju
Guíneu og svæðum þar í grennd".
Hann safnaði sönnunargögnum og
eiðsvörnum framburði ástralskra
hermanna scm hann átti viðtöl við
á vígstöðvunum.
Leyndinni átti að aflétta
Samkvæmt áströlskum lögum
um 30 ára friðhelgi leyniskjala
hefði mátt birta skýrsluna þegar
árið 1973 en ákveðið var að fram-
lengja leyndina af tillitssemi við
ættingja þeirra hermanna sem þar
koma við sögu. Fyrir skömmu var
hins vegar skrifstofum ástralska
skjalasafnsins í Brisbane hljóðlega
veittur aðgangur að skýrslunni til
rannsóknar. Webb dómari lést
1972.
Smáatriði úr skýrslunni hafa síð-
an birst í blaðinu The Sunday Mail
í Brisbane.
Þau tilfelli sem tilgreind eru í
skýrslunni um mannát áttu sér stað
seint á árinu 1942 og fyrrihluta
ársins 1943, en þá urðu straum-
hvörf í stríðinu á Nýju Guíneu
þegar bandaríska hernum tókst að
hindra matvælaflutninga Japana til
hermanna sinna.
„Flest tilfellin, þar sem líkamar
voru skornir niður og kjötið hirt,
áttu sér stað þar sem skýrar sann-
anir liggja fyrir um að Japanar
voru að deyja úr hungri," segir í
skýrslu Webbs. „Mikill meirihluti
japanskra hermanna sem voru
matarlausir vildi heldur svelta til
bana en að leggja sér mannakjöt til
munns.“
Skýrsla Webbs er 470 bls. og
henni til stuðnings eru fjölmargir
vitnisburðir. Þar er sagt að fyrir
liggi sannanir um meira en 100
tilfelli. I því eintaki skýrslunnar
sem hefur verið gerð opinber eru
vitnin nafngreind en nöfn þeirra
hermanna sem urðu fórnarlömb
hungurs japönsku hermannanna
hafa verið fjarlægð.
Webb dómari, sem síðar sat í
forsæti stríðsglæpadómstólsins í
Tókýó, heldur því fram í skýrsl-
unni að eiðsvarinn vitnisburður
áströlsku hermannanna sé staðfest-
ur af „knýjandi og sannfærandi"
sönnunargögnum Japana sjálfra.
„Það bragðaðist
tiltölulega vel“
Samkvæmt skýrslunni hófu jap-
anskir hermenn að eta ástralska -
hermenn á undanhaldinu frá Iraba-
iwa. Þá höfðu þeir þolað hungur
vikum saman. Einn vitnisburður-
inn hljóðar á þessa lcið: 23. des-
ember 1942 var einn þessara Jap-
ana... svo hungraður að hann gat
lagt sér hvað sem er til munns. 10.
janúar var þessi maður einn þeirra
sem safnaði saman líkum fallinna
fjandmanna og át mannakjöt í
fyrsta sinn. (Hann sagði) „Það
bragðaðist tiltölulega vel“.
Slík skráning sönnunargagna í
smáatriðum um mannát er ný af
nálinni. En í sumum ritum jap-
anskra rithöfunda má lesa frásagnir
af mannáti.
Fremstu sagnfræðingar Breta
sem fást við styrjöldina á Kyrrahafi
láta sér ekki bregða við uppljóstr-
anirnar í skýrslu Webbs dómara.
„Ég get ekki fullyrt neitt, en mjög
líklegt er að slíkir atburðir hafi átt
sér stað,“ segir Stephen Large,
fyrirlesari um nútímarannsóknir
sem varða Japan í Cambridge.
Japanar illa
liðnir í Queensland
Ýmsir ástralskir fyrrverandi
stríðsfangar notfærðu sér upp-
lýsingarnar í skýrslunni án tafar til
að krefjast þess að Ástralir snið-
gengju útför Hirohitos keisara.
Bæði í Bretlandi og Ástralíu hafa
staðið yfir ákafar deilur um hvort-
þjóðhöfðingjar þessara landa ættu
að sýna Japanskeisara hinstu virð-
ingu.
í Queensland í Ástralíu fer líka
í vöxt andúð á Japönum vegna þess
að þeir eru á góðri leið með að
leggja alla strandlengjuna þar und-
ir sig og sín mannvirki.
Það hefur ekki verið upplýst
hvers vegna aðgangur að skýrslu
Webbs dómara var gefinn frjáls
svo skömmu fyrir útför keisarans
fyrrverandi, en sumir giska á að
andúð í garð Japana, sem er land-
læg í Queensland, eigi þar einhvern
hlut að máli.
ÚTSÝN TIL HIMINS
QG STJARNA FRÁ
ODRUM HNETTI
Ég leggst til svefns og mig tekur
að dreyma. Fjarlægur stjarnbúi ger-
ist sýngjafi minn oj> huggjafi. Og
jafnframt því sem eg sé og skynja
með hans augum, þykir mér hann
tala til mín og reyna að fræða mig
nteð eftirfarandi orðum:
„Jarðbyggi, sambandsvinur minn!
Mig langar til að lýsa fyrir þér
nætursýn frá mínum heimahnetti.
Ég veit að nú er þig að dreyma og
nú gerist ég draumgjafi þinn:
Glóa hér fjöll í skini norðurljósa,
mána og stjarna. Fögur eru norður-
ljósin, þar sem þau dansa svífandi
um bláfexta hvelfingu háloftanna og
taka á sig hinar margbreytilegustu
myndir leiftursnöggt og síbreytilega
frá einu andartaki til annars.
Fagrar eru kringlur mánanna. Þeir
eru margir hér. Þeir ganga allir
umhverfis jörðina, þá, sem hýsir mig
og mitt mannkyn. Þeir eru margir og
renna umhverfis hana, allir í sama
brautarfleti. Sumir eru fullir en aðrir
minnkandi eða vaxandi, sumir bjart-
ir en aðrir daufari í mismunandi
litbrigðum. Sumir sýnast stórir en
aðrir litlir og fer það bæði eftir
mismun fjarlægðar og eftir mismun-
andi raunstærðum þeirra. Oft hef ég
staðið hér úti um nætur og horft á
síbreytileika þessara mörgu mána.
Fögur er sýn til stjarna frá hnetti
mínum. Mjögeru þærbjartar, marg-
ar hverjar og litamismunur þeirra
skýr. Mörg sé ég stjörnumerki, sem
mvnda einskonar myndræna sýningu
víoa um himin. En bak viö þessi
björtu merki glóa daufari stjörnur
þúsundum saman. Mjög velskynjum
við, samstirningar mínir, orku-
straumana þá er frá stjörnunum
stafa, þ.e. frá lengra komnum íbúum
þeirra, og við mögnumst þeirri orku,
sem frá þeim stafar til okkar.
Allir hér vita, að líf er á öðrum
stjörnum, og mjög mikil áhersla er
lögð á sambönd við hina lengra
komnu. Til þeirra sækjum við þrek
og þrótt og aukna vitmagnan.
Segðu samjörðungum þínum frá
því, sem þú hefur séð með mínum
augum, og reyndu að fræða þá um
þau lífsambönd við lengra komna
stjarnbúa, sem ég hef verið að segja
þér frá.
Vertu sæll að sinni.“
- Svo endaði draumur. En vill nokk-
ur trúa þeim orðum mínum, að ég
hafi í raun séð með augum og numið
hugsanir fjarlægs stjarnbúa á þeirri
stund sem mig var að dreyma.
Ingvar Agnarsson.
Útsýn til hintins og stjarna frá jarðstjörnum annarra sólhverfa mun víða
vera allmjög frábrugðin því, sem við jarðarbúar eigum að venjast, þrátt
fyrir alla samlíkingu.