Tíminn - 11.03.1989, Síða 3

Laugardagur 11. mars 1989
HELGIN
13
„Ég berst á fáki fráum.“ Hér
hleypa þeir Hannes og konungur
í fararbroddi austur í sveitum.
Danskir blaðamenn í ferðinni hrif-
ust af íslandi, enda sagði einn
þeirra um íslenska fjallasýn: „...
og Danmark blev bjergfyldt og
stort.“
tilkynning þess efnis að Friðrik kon-
ungur hefði fengið hjartaslag er
hann var á stuttri kvöldgöngu. Þetta
hefði verið ósköp venjuleg ganga og
fylgdarlið hans hefði vitað af henni.
Hvergi var tæpt á líkinu, sem fannst
á Hafenkrankenhaus. Sá látni var
ljósmyndaður í rúmi sínu á hótelinu,
umlukinn blómahafi, eins og vera
bar.
Göturnar fyllast
Aðeins fimm stundum eftir að
konungurinn hafði verið borinn lát-
inn inn á Hamburger Hof fyllti
iðandi kliður sögusagna og alls kyns
orðróms göturnar í Kaupmanna-
höfn. A öllum opinberum bygging-
um blöktu fánar í hálfa stöng og
senn á hverju betriborgaraheimilinu
á fætur öðru. Aukaútgáfur blaðanna
voru rifnar út og kaffihúsin fylltust.
Stórblaðið Politiken lýsti stemmn-
ingunni svo: „Með hverjum stund-
arfjórðungi sem leið jókst umferðin
og raddkliður þeirra sem ræddu
atburðinn. Annar fréttaseðill Poli-
tiken flaug út, eins og sá fyrsti, og
brátt birtust tötralegar og fölar stúlk-
ur og drengir á götunum og falbuðu
„skildingsvísur" í minningu kon-
ungsins, sem lofuðu meir verslunar-
vit útgefendanna en skáldgáfu
þeirra.
Sumar bókmenntasinnaðar sálir
voru gagnteknar af því hve Kaup-
mannahafnarbúar hlytu að vera and-
lega sinnaðir: Þeir voru nefnilega
margir sem í fyrstu héldu að verið
væri að minnast dauða sænska skáld-
jöfursins August Strindbergs, sem
dáið hafði deginum áður.
En brátt fréttist um nánari atvik
og ein fyrisögn í blöðunum hljóðaði
svo: „Verði fyrstu upplýsingar stað-
festar hefur dauðsfallið átt sér stað
við aðstæður sem eru svo fjarlægar '
ímynd og virðingu konungdómsins
sem hugsast má.“
Bollaleggingar í blöðunum
Senn var það því ekki aðeins
sorgin sem setti svip sinn á umræður
manna þann 15. maí. Frá því fyrsta
voru uppi getgátur um dauðsfallið.
Hvar hafði konungurinn verið?
Hvað var hann að gera? Hvað hugð-
ist hann fyrir?
Blöðin fóru að hnýsast í þetta, en
yfirleitt varlega. Þegar hinn 17. maí
reynir Politiken þó að varpa birtu
yfir „þá óvissu sem ríkir um síðustu
augnablik konungsins".
En ekki kom endanlega skýring
fram í blöðunum og enn þann dag í
dag eru ýmis atriði óljós og munu
verða það um alla framtíð.
Mesta hneisan var vitanlega sú að
hátignin skyldi hafa verið flutt á
Hafenkrankenhaus. Fyrstu dagana
bitu dönsku blöðin sig einkum í
þetta og reyndu að gera þýsku
yfirvöldin að syndahöfrum: „Ham-
borgarlögreglan hefur gerst sek um
vítaverð embættisglöp og reynir nú
að krafsa yfir kæruleysi sitt.“
Sitthvað kom þó á daginn um
ferðir konungs. Hann hafði fengið
hjartaáfall á götunni um miðnætti.
Tvo lögreglumenn og lækni hafði
borið að og sáu þeir um að koma
honum inn í bifreið. Það hafðist
uppi á sjónarvottum, sem báru að
konungurinn hefði sagt greinilega
að hann byggi á Hamburger Hof.
Þessi vitni tóku þó orð sín aftur.
Bifreiðarstjórinn í umræddum bíl
sagði og að annar lögregluþjónninn
hefði beðið um að aka veika mannin-
um á hótelið, þar sem hann bjó, en
hinn lögregluþjónninn skipað að aka
honum á hafnarsjúkrahúsið.
Læknirinn kvaðst hafa lagt til að
farið yrði með hann á Ebbendorfer-
sjúkrahúsið, mjög sómasamlegt
sjúkrahús, þar sem hann sjálfup
starfaði.
Saga lögregluþjónanna
En lögregluþjónarnir skýrðu svo

Þeim konungi og Hannesi Haf-
stein varð vel tii vina. Þeir eru hér
á leið í gufubað um borð í öðru
konungsskipanna, „Birma", í (s-
landsheimsókn Friðriks 8.1907.
þar sem hann hafði setið, og á henni
stóð: „Hér sat Friðrik 8. konungur
þann 14. maí 1912.“ En eftir að
hljóðlegar athugasemdir höfðu verið i’
gerðar af áhrifamiklum aðilum var
platan þó fjarlægð innan skamms.
Gamlar syndir
En þegar haft er í huga hve
fjölbreyttan ósóma St. Pauli hafði
að bjóða, var staðurinn, sem kon-
ungur hafði vitjað, ekki ýkja synd-
samlegur. Þótt hann yrði á auga-
bragði alræmdasta lastaknæpa í allri
Hamborg í kjaftasögunum, þá var
lítt á því byggjandi. En sitthvað má
ráða af öðrum vísbendingum:
Eins og fram hcfur komið var
þetta ekki fyrsta heimsókn Friðriks
til Hamborgar og alltaf nefndist
hann þá „greifinn af Kronborg.“ Og
þetta var vissulega ekki í fyrsta
skipti sem hann var orðaður við
vændiskonur.
Á þeim langa tíma sem hann var
krónprins, hafði hann fengið orð
fyrir að vera iðinn pilsaveiðari. Ótal
sögur höfðu löngum verið á ferðinni
í Höfn um heimsóknir hans á hóru-
hús og í vistarverur ungra kvenna,
sem ekki höfðu á sér sem best orð.
Og hann lét sér ekki nægja það sem
heima bauðst. Haustið 1866 giftist
Dagmar systir hans ríkisarfa Rússa,
Alexander, í St. Pétursborg. Meðal
gestanna voru Friðrik krónprins og
prinsinn af Wales. Þeir mágarnir
fögnuðu brúðkaupinu á sinn eigin
hátt, með því að tíðka komur sínar
í hneykslanlegustu salarkynni rúss-
nesku höfuðborgarinnar.
Um aldamótin þótti hirðprestin-
um og skriftaföður konungs ástandið
orðið svo illþolandi að hann taldi að
eitthvað yrði að aðhafast: Hann hélt
skörpustu siðapredikun yfir krón-
prinsinum, sem þó var orðuð á mjög
kurteislegan hátt: „Sagt er að yðar
hátign eigi sér tvífara, sem sést á
mjög óheppilegum stöðum í Kaup-
mannahöfn. Hvað álítur yðar kon-
unglega tign að gera skuli við þessu,
því áliti yðar hátignar er ekki greiði
gerður með að láta við svo búið
standa?"
Ekki er hægt að segja með vissu
að Friðrik 8. hafi verið á leið á fund
vændiskvenna þann 14. maí 1912.
En það er skiljanlegt að dönsku
hirðinni hafi ekki verið rótt, meðan
á rannsókn stóð. Eða eins og góður,
danskur rithöfundur orðaði það eitt
sinn: „Orð það sem af Friðrik 8. fór,
elti hann uppi um síðir."
frá að þeir hefðu ekki heyrt eitt orð
um það hver sá veiki væri, né hvar
I hann byggi. Annar af þeim harðneit-
aði að hafa lagt til að farið væri með
manninn á Hamburger Hof. Þeir
sögðust báðir hafa fylgt nákvæmlega
þeim reglum sem þeim hefðu verið
kenndar um viðbrögð þegar komið
væri að sjúkum eða dánum á götu.
Þeir hefðu sagt bílstjóranum að aka
á Hafenkrankenhaus og að þegar
þangað var komið hefði maðurinn
verið látinn. Því hefði hann hafnað
í líkhúsinu.
Hvað konungurinn hafði verið að
aðhafast áður en hann féll niður og
hvað hann hafði í hyggju að gera
gátu blöðin ekki um. En menn gerðu
sér sínar hugmyndir, og sumir
kenndu Hamborgarlögreglunni um
að koma sögum á kreik. Þannig stóð
í einu Kaupmannahafnarblaðanna
19. maí: „Það má þakka „skyldu-
rækni“ lögreglunnar og læknanna að
lík konungs þekktist ekki strax og er
þessir aðilar nú reyna að þegja eða
ljúga sig undan sökinni, fá sögusagn-
ir byr undir báða vængi.“
Sumar voru sögurnar líka úr lausu
lofti gripnar, en ekki allar. Það
upplýstist nefnilega tiltölulega fljótt
að Friðrik 8. hafði setið á skemmti-
stað rétt hjá St. Pauli. Hann hafði
setið þar einn síns liðs, drukkið
dálítið af víni og glatt augu sín við
ungu stúlkurnar, sem önnuðust
skemmtiatriðin.
Skemmtistaður þessi var ekki sá
siðsamlegasti í Hamborg og það
\akti því litla hrifningu, þegar eig-
andinn ákvað að nota heimsókn1
konungsins í kynningarskyni. Hann
lét fella áletraða silfurplötu í borðið,
Lundia furuhillur og húsgögn eru einföld í
uppsetningu, stflhrein og sterk.
I I
K / \ /I
I X X I
V \ / N
I I
. -if.j
Jámhillur f ýmsum litum - upplagðar á vinnu-
staði, lagerinn, f geymslur, bflskúrinn o.fl.
Skjala- og geymsluskápar á sporbraut;
fádæma góð nýting á geymslurými.
TRAUSTAR HILLUR
LUNDIA-furuhillur eru frábær hagleikshönnun.
Möguleikar á samsetningu eru óendanlegir; þú
raðar saman hillum, skápum, borðum og skúff-
um á þann hátt sem þér hentar best.
LUNDIA-skápar, eða járnhillur á brautum, hafa
þann meginkost að með þeim má fullnýta
geymslurými. Hægt er að fá skápana með
keðjudrifi, handdrifi eða rafdrifi og þeir eru
afar einfaldir í uppsetningu. Hilluraðir má fá í
mörgum stærðum og í alltað 10 metra lengd.
Verðdæmi:
6 hillur 80x30 ásamt tveimur uppistöðum
200x30 = kr. 6.798,-
Lundia
SlÐUMÚLA 22 ■ SlMI 680922