Tíminn - 19.04.1989, Blaðsíða 8

Tíminn - 19.04.1989, Blaðsíða 8
8 Tíminn Timitm MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og _____Framsóknarfélögin í Reykjavík Framkvæmdastjóri Ritstjórar: Aðstoðarritstjóri: Fréttastjórar: Auglýsingastjóri: Kristinn Finnbogason Indriði G. Þorsteinsson ábm. IngvarGíslason OddurÓlafsson Birgir Guðmundsson EggertSkúlason SteingrímurGíslason Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Frá og með 1. mars hækkar: - Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri Póstfax: 68-76-91 Hvert stefnir? Eftir alþingiskosningarnar í apríl 1987 tókst eftir mikið þóf að mynda þriggja flokka ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Alþýðuflokks og Framsóknar- " flokks undir forsæti Þorsteins Pálssonar formanns Sj álfstæðisflokksins. Ferill þeirrar ríkisstjórnar reyndist hrakfalla- saga, enda hrökklaðist hún frá völdum eftir 14 mánaða setu, sem er einhver skemmsti lífaldur íslenskra ríkisstjórna frá upphafi heimastjórnar í meira en 80 ár. Það sem felldi ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar í september 1988 var óraunsætt mat flokksforustu sjálfstæðismanna á erfiðleikum íslensks efnahags- lífs og þeim úrræðum sem til greina kæmu til lausnar efnahagsvandanum. Það var m.a. hin mesta skammsýni, þegar Þorsteinn Pálsson lét undan nýkapitalistum í flokknum að hafna niður- færsluleiðinni, sem hafði fullan stuðning í sam- starfsflokkunum og átti í raun mikinn hljómgrunn meðal sjálfstæðismanna, auk þess sem þeirri leið var að ýmsu leyti vel tekið í launþegahreyfingunni. Hollt er að rifja það upp, að upp úr miðju ári 1987, einmitt um það leyti sem ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar var mynduð, tóku markaðsaðstæður og verðlagsþróun mjög að breytast undirstöðuat- vinnuvegunum í óhag. Þá þróun mátti reyndar sjá fyrir fyrr á árinu, þótt hún yrði e.t.v. ekki lýðum ljós fyrr en á haustdögum. Mistök hinnar nýstofnuðu ríkisstjórnar undir fprsæti Þorsteins Pálssonar voru þau að ekki náðist samkomulag um skilgreiningu efnahagsvandans. Nauðsynlegar ráðstafanir í efnahagsmálum dróg- ust sífellt á langinn, þar til í óefni var komið og ekki voru önnur ráð en að slíta stjómarsamstarfinu. Núverandi ríkisstjórn undir forsæti Steingríms Hermannssonar tók við þessum arfi frá Þorsteini Pálssyni og markaðshyggjumönnunum í flokki hans. Hlutverk núverandi ríkisstjórnar hefur verið að endurreisa rekstrargrundvöll útflutnings- og samkeppnisgreinanna og treysta atvinnuöryggið í landinu. Hér var um mikið og vandasamt verk að ræða, en með víðtækum ráðstöfunum hefur stefnt í rétta átt. Hins vegar vantar enn á að markmiði ríkisstjórn- arinnar um rekstrargrundvöll útflutningsgreina og samkeppnisiðnaðar sé náð. Til þess að treysta þessa undirstöðu atvinnulífsins, sem hafði gengið úr skorðum á árunum 1987 og 1988, þurfti lengri tíma og áframhaldandi aðgerðir sem miðuðu að því að endurreisa fjárhagsgrundvöll framleiðslu- fyrirtækja. Ástandið í kaupgjaldsmálunum hefur í för með sér mikla óvissu um framtíðarárangur af stefnu ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum. Sú hætta vofir yfir að þjóðin sé að færast inn í gamla þrástaglið í kaupgjaldsmálunum þar sem allt endar í verð- bólgusamningum og efnahagsóreiðu. Ábyrgir menn hljóta að sjá að það eru uggvænleg málalok. Miðvikudagur 19. apríl 1989 GARRI Það hefur löngum verið talinn ;oður búmannssiður að reyna að búa sem mest að sínu þegar að kreppir. Þá sé ekki rétti tíminn til að vera með neins konar loftfim- leika ■ atvinnu- eða afkomumálum. Núna stendur þannig á að heldur er með þrengra móti hér í þjóðfé- laginu. Undirstöðugrcinarnar eiga I erfiðieikum og taprekstur er út- breiddur. Kjarasamningar standa yiir og eru erfiðari en oft áður. Það stafar ekki síst af því að minna er til skiptanna en oftast endranær, og að atvinnuöryggi hér innanlands virðist núna vera heldur ótryggara en oft á síðustu árum. Ástandið virðist með öðrum orð- um vera þannig að ekki sé rétt að sinni að gera neitt sem gæti orðið til þess að flytja atvinnu út úr landinu. Þvert á móti sé núna bæði brýnt og nauðsynlegt að reyna að standa sem traustastan vörð um öli þau fyrirtæki sem skapa atvinnu og umsetningu í þjóðfélaginu. Núna þurfi hér fyrst og fremst festu og ábyrgð. Á sama tíma gerist það hins vegar að núna hefur verið ákveðið að fara að hcija hér innflutning á útlcndu smjörlíki. Það eru verslun- in Hagkaup I Reykjavík og sjáifur viðskiptaráðherra sem manni er tjáð að beri ábyrgðina á þessu framtaki. Ástæðan er sú að verslunin hefur komist að því að hægt er að fá smjörlíki í útlöndum sem er ódýr- ara en það íslenska. Skýring á þessu lága verði hefur ekki verið gefln. Aftur á móti mun þetta smjörlíki koma frá Evrópubanda- laginu, og það er vitað að Evrópu- llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll JÖRLÍKID bandalagið hefur greitt ýmsar land- búnaðarvörur niður í gífurlega miklum raæli á undanförnum árum, og gerir trúlega enn. Þess vegna er hér ekki annað að sjá en að á ferðinni sé niðurgreidd útlend vara, sem ætlað sé að reyna að hrinda hinni innlendu út af markaðnum. Án þess að dómur sé hér lagður á þetta eina tilvik, þá er það bæði gömul saga og ný að oft hafa útlend stórfyrirtæki reynt þann gráa leik að borga með vörum sínum í nokkurn tíma til þess að komast inn á einhvern markaöinn og ryðja óæskilegum keppinautum burt. Síðan gera þessi fyrirtæki sér svo vonir um vænan gróða þegar þau eru orðin ein um hituna og óhætt orðið að hækka verðið aftur. Þess vegna vakna óneitanlega grun- semdir um að hér sé eitthvað af þessari sortinni á ferðinni. Með þessu séu einhverjir útlendingar að gera tiiraun þess til að drepa niður íslenska smjörlíkisframleiðslu með því að greiða niður verðið umfram það sern hún þolir. Þeir ætli sér að bíða um stund, ná markaðnum og sitja svo einir að honum eftir það. Hér er hins vegar að því að gæta að innanlands starfa fleiri en eitt fyrirtæki sem framleiða smjörlíki. Ekki fara sögur af því að íslcnska smjörlíkið sé nein gallaframleiðsla sem fólk vilji almennt losna við að þurfa að nota. Þvert á móti hefur ekki annað heyrst en að það þyki í alla staði hin prýðilegasta vara, og að samkeppni í framleiðslu þess sé yfrið nóg. Líka er að því að gæta að á herðum innflytjenda og verslana hvilir alltaf töluverð ábyrgð. Þar á meðal getur það ekki talist þjóð- holl starfsemi af þeirra hálfu ef þeir gera sig seka um að fara að taka þátt í gráum leik einhverra útlend- inga, sem stefnir að því að gera fleiri éða færri íslendinga atvinnu- lausa. Að ekki sé talað um ef svo er að þar sé á ferðinni niðurgreidd vara og alls óvíst hvað hið lága verð hennar endist lengi. Þá eru við- komandi verslanir búnar að gera sjálfar sig að engu öðru en leiks- oppum og verkfærum í höndum útlendinga, sem vUja fá að stunda hér það sem trúlega er ekki hægt að kalla annað en ódrengilega skemmdarstarfsemi. Þess vegna verður að hvetja til þess að í þessu máli verði farið fram með fyllstu gát. Meðan við höfum íslenskt smjörlíki hér á markaðnum er ástæðulaust að setja innlend fyrirtæki í hættu með því að hlaupa eftir tímabundnum gylliboðum frá útiöndum. Ef verðlagið á íslenska smjörlík- inu þykir einhverjum krónum of hátt þá er miklu nær að fara heldur í saumana á þeim tollum og gjöld- um sem á verksmiðjurnar eru lögð. Það skyldi þó ekki vera að þær þyrflu að standa ríkinu skil á umtalsverðum fjárhæðum, þ.e.a.s. sköttum sem þá koma vitaskuld fram i smjörlíkisverðinu? Ef svo er þá er þar einungis það á ferðinni að við borgum nokkrar krónur af hverju smjörlíkisstykki til sam- neyslunnar, eins og af svo mörgu öðru. Sem aftur á móti er svo vitaskuld alls óskylt samkeppninni frá útlöndum. Garri. SKÁLDK) Einar Benediktsson LÉT REISA ÞETTA HÚS ANNO 1896 Skáldi reist níð „Varla verður því neitað, að orð sem hafa ó eða í að áherzlulausri endingu, fara illa í máli voru. En allmörg þeirra hafa verið að hreiðra um sig, fyrst í talmáli og síðan í ritmáli. Þó að til séu tökuorð af því tagi, sem erfitt er að amast við, virðast önnur til komin allsendis að óþörfu, ýmist fyrir kærulausan gantaskap eða ein- hvers konar tilgerð.“ Tilvitnunin er úr grein sem Helgi Hálfdanarson skrifaði, og birtist í Morgunblaðinu s.l. sunnudag und- ir fyrirsögninni „Um ó-orð og í- orð.“ Aftar í sömu grein: „Af hlið- stæðum í-orðum er orðskrípið gall- erí einna fáránlegast. Þetta gæti að sjálfsögðu aldrei talizt boðlegt tökuorð, heldur einungis kjánaleg sletta, sem því miður er orðin myndlistarfólki til vanvirðu. Ekki er þörfinni til að dreifa, því nóg er af íslenzkum orðum, sem annazt gætu þetta hlutverk með prýði, hvað annað!“ Háðung Síðan minnir greinarhöfundur á fullboðleg íslensk orð sem fram hafa komið um það fyrirbæri sem margir nefna nú gallerí. Hér skal skotið inn annarri þýð- ingu á útlendu orði, eða orðum sem tengd eru með bandstriki og þykja vi'st fullgild sem íslenska. Keramik-Studio (enska??? eða einfaldlega málleysa!!!). En sé litið inn í fyrirtækið sem skreytt er þessari nafngift, sést að þar er leirmunagerð. Það orð mun ekki nógu tilgerðarlegt til að þykja nothæft. Að minnsta kosti ekki á húsi neðst á Vesturgötunni, sem þakið er uppáskriftum af margvíslegu tagi. Einhverjir gárungar hafa komið fyrir plötu á húsinu þar sem á er skrifað að Einar Benediktsson, skáld, hafi látið reisa bygginguna. Einar er einmitt skáldið sem orti: „Ég skildi að orð eru á íslandi til um allt sem er hugsað á jörðu.“ Þessar fleygu ljóðlínur eru úr kvæðinu Móðir mín. Grínistarnir settu plötuna á hús- ið skáldinu til háðungar, því að á húsinu eru tíu sinnum stærri skilti þar sem flaggað er orðskrípum, eins og sér á myndum, svo sem Combi Cargo og fleira á þeim nótum. Eitt þeirra gæti þó höfðað til íslenska heimsborgarans: „ Le- arn English in England... “ Það er stórum mannborulegra, en að sletta vondri ensku utan á íslensk- um húsum. Þeir sem ráða húsi því sem sagt er að Einar hafi reist ættu að sjá sóma sinn í að taka niður plötuna með nafni hans, því að byggingin með öllu tilskrifinu er eins og níðstöng sem reist var þjóðskáld- inu til skammar. OÓ i-.mji.'/í ju g<j miMoiníÞ í'j iv<5 y, cWbyÁ'j? •..•t.V.taV : .litití' o* nsoií L’ig^'iai .'iioisg uf.r.i, A

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.