Tíminn - 04.07.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 4. júlí 1989
Timinn
————^
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
___Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGfslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavfk. Sími: 686300. Auglýsingasfmi:
' 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
. Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð f lausasölu f 80,- kr. og 100,- kr. umi
• helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þjóðkirkjan
Nýlega lauk prestastefnu, sem er árlegur fundur
presta þjóðkirkjunnar undir forsæti biskups, sem
kallar hana saman og undirbýr dagskrá hennar.
Prestastefnan á sér margra alda sögu. Enginn
landsfundur neinnar tegundar byggir á svo gömlum
hefðum sem prestastefnan.
Aðalumræðuefni prestastefnu að þessu sinni var
uppbygging safnaðarstarfs og skipun prestakalla,
en um það efni liggur fyrir nytt frumvarp, sem
kirkjumálaráðherra, Halldór Ásgrímsson, hyggst
leggja fyrir Alþingi á næsta þingi.
Það setti sinn svip á prestastefnu að þessu sinni,
að þar var kvaddur fráfarandi biskup, herra Pétur
Sigurgeirsson, en við starfi hans tekur hinn nýi
biskup íslands, herra Ólafur Skúlason, sem lengi
hefur verið vígslubiskup í Skálholtsumdæmi. Tím-
inn þakkar herra Pétri Sigurgeirssyni farsæl störf í
þágu kirkjunnar og býður nýjan biskup velkominn
til starfa. Það hefur frá upphafi verið eitt af
stefnumálum þessa blaðs að stuðla að eflingu
þjóðkirkjunnar og halda uppi merki hennar sem
elstu þjóðmenningarstofnunar landsins.
Á prestastefnu flutti Halldór Ásgrímsson kirkju-
málaráðherra athyglisverða ræðu þar sem hann
lagði áherslu á mikilvægi kirkjunnar sem samein-
ingarafl í íslensku þjóðlífi og minnti á stöðu hennar
samkvæmt stjórnarská. í stjórnarskránni segir að
hin evangeliska lútherska kirkja skuli vera þjóð-
kirkja á íslandi. Þar segir einnig að ríkisvaldið
skuli styðja hana og vernda að því leyti sem þetta
meginákvæði krefst. Þetta breytir engu um það að
trúfrelsi er á íslandi, eins og stjórnarskráin kveður
skýrt á um.
Kirkjumálaráðherra fjallaði einnig um það, að
stjórnarskrárákvæðið um stöðu þjóðkirkjunnar
gerði það nauðsynlegt að leiða hugann að sam-
skiptum ríkis og kirkju. Ráðherrann gat þess að
hér á landi hefðu ekki farið fram jafn ítarlegar
umræður um það efni eins og orðið hafa í ýmsum
öðrum löndum, þar sem kirkjan býr við svipað
fyrirkomulag. Sagði ráðherra að það gæfi tilefni til
að ætla að hér séu menn sáttari við núverandi stöðu
mála og það samskiptaform ríkis og kirkju sem er,
þótt margt hafi verið gagnrýnt.
Ráðherra lýsti þeirri skoðun sinni að hann teldi
ekki ástæðu til að raska í meginatriðum þeim
samskiptaháttum sem mótast hafa milli ríkis og
kirkju á undanförnum árum og áratugum. Hins
vegar mætti hugsa sér einhverjar breytingar á
skipan mála. í því sambandi hreyfði hann þeirri
hugmynd að auka sjálfstæði kirkjunnar og benti á
að auknu sjálfstæði hennar hlyti að fylgja að hún
yrði fjárhagslega óháðari ríkinu en hún er nú.
Fjárhagslegt sjálfstæði kirkjunnar má auka með
því að hækka eigin tekjustofna hennar og draga úr
j ríkisframlögum, sagði ráðherrann.
Halldór Ásgrímsson lagði áherslu á að þjóðfé-
lagið í heild nyti kirkjulegs starfs og með það að
leiðarljósi ætti enginn að þurfa að efast um
mikilvægi öflugrar og sjálfstæðrar kirkju. - Undir
þau orð ráðherra er vert að taka.
GARRI
BLAÞOK
Nú er komið sumar, heyskapur
haflnn víða um land, og jafnframt
er þá upp runninn sá árstími þegar
menn fara að huga að því að
endumýja málningu á húsum
sínum. Núna auglýsa málningar-
verksmiðjur framieiðslu sína
grimmt, enda vertíð hjá þeim. Þeir
era víst býsna margir, húseigend-
urnir um allt land, sem þessar
vikumar era að huga að því hvort
ekki sé orðið tímabært að endur-
nýja málninguna á húsinu að hluta
til, nú eða þá að mála það allt upp
að nýju.
Þar á meðal þurfa menn þá að
gera sér grein fyrir því hveraig þeir
vilji hafa hús sín á litinn. Og þar er
að mörgu að hyggja. Hér er á
markaðnum geysilegt úrval af Iit-
um til að setja utan á hús. Jafnt á
veggi sem þök. Ekld aðeins helstu
grunnlitir eins og hvítt, rautt og
grænt. Heldur er hægt að fá hinar
ótrúlegustu litablöndur og af-
brigði, þannig að úrvalið er
kannski til þess helst fallið að rugla
fólk gjörsamlega í ríminu. Og svo
er líka hægt að mála húsin blá.
Ljótur litur
En hafa menn annars veitt því
athygli hvað blátt á húsum fer
einstaklega Ula í ísiensku landslagi?
Sérstaklega þó ef því er klesst ofan
áþök?
Garri trúir því varla að hann sé
einn um þessa skoðun. En sann-
lcikurínn er sá að varla er hægt að
finna nokkurn lit sem fellur eins
illa inn í íslenskt landslag og ís-
lenska náttúru og þann bláa. Það
getur varla verið annað en að fleiri
hafl veitt þessu athygli. Það bein-
iínis æpir á móti manni þar sem
það mætir augunum.
Þetta er sérstaklega áberandi í
sveitum. Blá þök á bæjum eða
útihúsum eru beinlínis afspyrau
Ijót. Þau stinga nokkurn veginn
eins illa ■ stúf við allt umhverfið og
frekast er hægt að hugsa sér. Þau
eru hreint út sagt verulega ófögur
sjón.
Þetta á ekki síst við að sumarlagi
þegar allt stendur í blóma. Einkan-
lega þegar heyskapur stendur sem
hæst, búpeningur gengur frjáls um
haga og allt ólgar af lífi. Þá kemur
blái liturinn eins og skrattinn úr
sauðarleggnum.
í bæjum og þéttbýli gildir þetta
líka. í seinni tíð eru Ijósir litir
orðnir áberandi á útveggjum húsa
og fara prýðilega. Á þökum era
grænir og rauðir litir einnig einna
algengastir, og fara sömuleiðis
ágætlega. En svo kemur eitt og eitt
blátt þak inn á milli og stingur í stúf
á sama hátt og úti í sveitum.
Ekki verða því hér gerðir skómir
að ástæða þessa sé pólitísk. Blái
liturinn hefur, eins og menn vita,
verið kenndur við Sjálfstæðisflokk-
inn. Varla era það eintómir sjálf-
stæðismenn sem mála þök sín blá.
Hér hlýtur bara venjulegt og al-
mennt smekkleysi að ráða ferðinni.
Grænt er betra
Trúlega er ástæðan fyrir óbeit
manna á bláa litnum sú hvað hann
er í rauninni kaldur. Hér á landi
minnir hann fólk fyrst og fremst a
ís og kulda vetrarins. Af slíku fær
fólk nóg á útmánuðunum og vill
frið fyrir því yflr sumarið.
Aftur á móti era grænt, brúnt og
ýmis afbrigði af þeim litum einna
mest áberandi í náttúrufari
landsins. Þetta á sérstaklega við
um grænt sem frá fomu fari er hér
tákn grósku, gróanda og vaknandi
lífs.
Yfir sumarið er ákaflega illa til
fundið að vera að minna okkur
með bláa iitnum á frost og kulda
vetrarins. Og yfir veturinn höfum
við víst nóg af hvorutveggju þó að
ekki sé verið að auka á það. Þá er
nú ólíkt hlýlegra að sjá græn og
gróðurleg þök stinga sér upp úr
snjósköflunum. Þau minna mann
þó, hvað sem öðru líður, á það að
einhvem tíma hlýnar aftur og allur
gróður kemst í blóma.
Það er þannig talsvert mikil
sálarfræði á bak við það hveraig
best er að velja liti á húsaþök á
íslandi. Þar þurfa menn að hafa í
huga að þeir eru miklu fremur að
mála fyrir nágrannana heldur en
sjálfa sig. Þeir þurfa að hafa litinn
fyrir augunum, meðan tiltölulega
sjaldgæft er að menn sjái litinn á
eigin þökum út um stofugluggana.
Aftur blasa þök nágrannanna
gjaraan við frá slíkum stöðum.
Blái liturinn getur svo sem verið
ágætur þar sem hann á við. Til
dæmis getur hann farið aldeilis
prýðilega á bókum og blöðum
hvers konar, þar sem góður smekk-
ur ræður ferðinni. Líka getur hann
farið vel í fatnaði hvers konar,
raunar nokkuð jafnt á körlum sem
konum.
En á húsþökum á hann ekki
heima. Ekki í sveitum, innan um
gras, trjágróður, mela og börð
íslenskrar sumarnáttúru. Og ekki
heldur í þéttbýli, þar sem gróður-
inn er jafnan svo skammt undan að
sömu lögmál gilda. Þá er betur við
hæfi að minna fólk frekar á grósku
og vaknandi líf. Þá er græni liturinn
betri. Garri.
VÍTT OG BREITT
Urelt sjálfstæði
Reykjavíkurbréf Morgunblaðs-
ins hefur eftir breska tímaritinu
Economist, að efnahagslegt sjálf-
stæði þjóða sé úrelt hugtak. Einnig
er haft eftir norskum áhugamanni
um vestræna vamarsamvinnu, að
hugtakið sjálfstæði í umræðum um
ríki sé einnig úrelt.
Bréfritari vitnar í ráðstefnu
nokkurra Vesturálfuríkja um þró-
un öryggis- og stjómmála á
Norðurlöndum, sem hann sýnist
hafa setið og öðlast aukinn skilning
á eðli vestrænnar samvinnu. M.a.
kom þar fram sú staðhæfing að
eftir tvo áratugi væri ísland komið
í Evrópubandalagið og búið að
koma sér upp heimavamariiði.
Annars var lítið talað um ísland
á ráðstefnunni. Skýring bréfritara
er sú, að ríkt hafi „þekkingarleysi
og upplýsingaskortur" um land og
þjóð, og kemur ekki öllum á óvart.
Þetta tal um afsal fullveldis og
tilvitnanir um að efnahagslegt sjálf-
stæði og sjálfstæði ríkja yfirleitt sé
úrelt er auðvitað undirbúningur að
því að ísland sæki um inngöngu í
Evrópubandalagið, þar sem við-
skiptin og peningarnir em.
Talandi um úrelt sjálfstæði efna-
hags og ríkja. Er ekki Sjálfstæði-
sflokkurinn orðinn úreltari en ailt
sem úrelt er? Moggi getur velt því
fyrir sér næst þegar þar verður velt
upp að sjálfstæði sé gamaldags og
púkó.
Marklaus efnahagur
Annars er það umhugsunarefni
hvers vegna það þykir sjálfsagt að
t.d. Eystrasaltsríkin hljóti sjálf-
stæði, efnahagslega og stjómar-
farslega, frá ríkjasambandi, ef rétt
er að sjálfstæði sé orðið úrelt
hugtak.
Efnahagslegt sjálfstæði þjóða er
sjálfsagt úrelt vegna margháttaðra
og síaukinna milliríkjaviðskipta og
ruglings á reitum alþjóðlegra auð-
„Alverstaðhérupp-
velítust þjóðeraisdraugar og
„patentlausnarmenn““
Jói, BaMvin Hanaitalsaön utan rfV.i»riðh*!rra
' viðtaJi Vid MurguT.fe!«ðiíU' dag v<4;ur hannvií! !í»ro«>n«9kB
f riðherranefnd EPIA
hringa og fjármálafyrirtækja, að
viti þeirra sem vit hafa á úrelding-
unni.
Ef efnahagslegt sjálfstæði þjóða
er orðið úrelt er líklega allt í lagi
með efnahag Argentínu eða Nicar-
agua, eða annarra þeirra ríkja þar
sem efnahagslífið er ein rjúkandi
rúst, erlendar skuldir yfirþyrm-
andi, lánstraustið farið fjandans
til, verðbólga mæld í tugum þús-
unda prósenta og algjört stjóm-
málaöngþveiti ríkir þótt svo eigi að
heita að einhverjir haldi um stjóm-
artauma, en ráða í raun ekki yfir
öðm en her og áróðurstækjum.
En leiða má hugann að því að
sjálfstæði og fullveldi ríkja er
kannski ekki alveg það sama af
sjónarhóli fjölmennra og auðugra
ríkja, sem eiga fé er stendur víða
fótum, og fámennra jaðarþjóða
sem hvergi eiga ítök nema í eigin
auðlindum og framtaki.
Þjóðernisdraugasögur
Jón Baldvin Hannibalsson, utan-
ríkisráðherra, viðraði fjölbreyttar
skoðanir sínar á ábúðarmiklum
breiðsíðum Mogga og Alþýðu-
blaðs um helgina. Kenndi þar
margra grasa, enda maðurinn hug-
myndafrjór og mælskur og það svo
að stundum er álitamál hvort er
hraðvirkara hugurinn eða tungan.
Meðal þess sem utanríkisráð-
herra fjallaði um í viðtölum, vom
hugmyndir um afstöðuna til Evr-
ópubandalagsins. Hann sagði með
mörgu fleiru að þjóðir væm unn-
vörpum að skerða fullveldi sitt f
öllu alþjóðlegu samstarfi.
Hann segir hvergi bemm orðum
að stefna beri að sameiningu fs-
lands og annarra Evrópuríkja í
ríkjaheild en slær hvern vamagl-
ann af öðmm hvað varðar afdrif
eyþjóðarinnar ef hún ætlar að
standa utan við hið nýja stórveldi.
„Eitt það alversta sem gæti gerst
væri að nú uppvektust þjóðemis-
draugar, sem eygja hættu í hverju
homi - einangmnarsinnar sem
byggja fyrst og fremst á einhverri
útlendingafælni.“
Ekki banginn, pilturinn, með
250 þúsund manna stórveldi að
baki sér, sem skuldar meira en
nokkur önnur þjóð miðað við
höfðatölu.
Vannýttir orkugjafar og ein
gjöfulustu fiskimið í veröldinni
eiga ekki að freista nokkurs manns
í hinu nýja stórveldi Evrópu. Eða
hvað?
Frjálsum búferlaflutningum á að
mæta með kröfu um að atvinnu-
leyfi og búseturétti fylgi íslensku-
kunnátta. Það á að duga til að
íslenska þjóðin og það sem henni
heyrir til núna hverfi ekki í 300
milljóna manna stórveldi.
Ef sjálfur utanríkisráðherra ís-
lands hefur uppi fúkyrði um þjóð-
erniskennd eybyggja, en telur samt
að tunga þeirra dugi til varðveislu
auðlinda og menningar, er varla
nema von að aðrir telji þær sömu
aðlindir auðtekna bráð.
Heilög einfeldni ræður stefnunni
til afsals fullveldis og sjálfstæðis.
OÓ