Tíminn - 25.08.1989, Qupperneq 13

Föstudagur 25. ágúst 1989
Tíminn 13
lllllil MINNING : .................................................................................................................................................................................. ................................................................................... ................................................Illllll........................ ..................................................................... .................................................................................................. ................................................. . .i;;iilllllllllllliiil!llllllllllllllll!ll:
Sveinn Tryggvason
fyrrverandi framkvæmdastjóri Framleiðsluráðs landbúnaðarins
Fæddur 12. ágúst 1916
Dáinn 16. ágúst 1989
Sveinn Tryggvason, fyrrverandi
framkvæmdastjóri andaðist 16. þ.m.
nýorðinn 73 ára. Sveinn fæddist á
Akranesi, 12. ágúst 1916. Foreldrar
hans voru hjónin Tryggvi Benónýs-
son, sjómaður ættaður úr Skorradal
og Sveinsína Sveinsdóttir. Þau
bjuggu og störfuðu á Akranesi alla
tíð.
Sveinn ólst upp með foreldrum
sínum við heldur knöpp kjör eins og
flestir bjuggu við í þorpum á íslandi
í lok fyrri heimsstyrjaldarinnar og
fram yfir kreppuárin. En það kom
Sveini ekki að sök. Hann varð stór
maður og karlmannlegur. Góðum
gáfum var hann gæddur og kappsam-
ur til vinnu.
Hann stundaði gagnfræðanám í
Reykjavík 1932-1933 og iðnnám á
Akureyri 1933-1934. Ungurfórhann
í sumarvinnu að Hvanneyri til Hall-
dórs Vilhjálmssonar skólastjóra.
Halldór var næmur á að finna góð
mannsefni og hvetja þau til dáða.
Hann hvatti Svein til að fara í
landbúnaðarnám. Um þessar mund-
ir var Sigurður Guðbrandsson ný-
tekinn við forstöðu mjólkursamlags-
ins í Borgarnesi, þá nýkominn úr
mjólkurfræðinámi í Noregi. Hann
bar með sér nýjar hugmyndir um
framleiðslu, meðferð og vinnslu
mjólkur frá Noregi og var brautryðj-
andi í ýmsu er laut að mjólkur-
vinnslu.
Það réðist svo að Sveinn fór í
mjólkurfræðinám og starf til Sigurð-
ar Guðbrandssonar. Eftir tveggja
ára starf í mjólkursamlaginu í Borg-
arnesi og á Akureyri fór Sveinn svo
fyrir hvatningu Sigurðar og þó enn
meir Halldórs skólastjóra á Hvann-
eyri til framhaldsnáms í mjólkur-
fræði í Noregi. Hann réðst til inn-
göngu í Statens Meieriskole í Þránd-
heimi árið 1935 og lauk þaðan mjólk-
urfræðinámi árið 1937.
Eftir heimkomuna tók hann til að
vinna í mjólkuriðnaðinum sam-
kvæmt menntun sinni. Fyrst réðist
hann til Mjólkurstöðvarinnar í
Reykjavík og var stöðvarstjóri þar í
eitt ár. Þá réðist hann til Mjólkur-
stöðvar Hafnarfjarðar. Þar vann
hann í fjögur ár frá 1938 til 1942.
Síðan réðist hann norður á Sauðár-
krók og var mjólkurbússtjóri þar í
eitt ár.
Á þessum árum voru miklar breyt-
ingar að gerjast í íslenskum landbún-
aði. Ný tækni hélt innreið sína í
landbúnaðinn. Á stríðsárunum flutti
fólk úr sveitum í stríðum straumum
til þéttbýlisins. Færri hendur voru til
að vinna verkin og vélar urðu að
koma til, svo að búskapurinn gæti
gengið. Mæðiveiki herjaði á sauð-
fjárstofn landsmanna og bændur
snéru sér meira að mjólkurfram-
leiðslu til sölu en áður hafði verið.
Þéttbýlisfólkið hafði um aldirnar
orðið sjálft að bjarga sér með mjólk
eða vera án hennar ella. En nú jókst
framleiðsla á mjólk og vinnsla á
smjöri og ostum og fleiri vörum. Sú
vinnsla var verksmiðjuvinnsla og í
stærri stíl en áður hafði verið. Þessar
miklu atvinnuháttabreytingar og
þjóðlífsbreytingar sem af þeim
leiddu kröfðust nýrrar þekkingar og
aukinnar leiðbeiningastarfsemi.
Búnaðarfélag íslands jók stórlega
ráðunautastarfsemi sína á stríðsár-
unum og í lok stríðsins til að mæta
þessum nýju viðhorfum og nýjum
kröfum landbúnaðarins.
Ákveðið var að stofna embætti
ráðunauts í mjólkurfræðum hjá
Búnaðarfélagi íslands og Sveinn
Tryggvason var valinn til að gegna
því starfi. Hann var ráðunautur hjá
B.í. í mjólkurfræðum frá 1942 til
1947. Hann ferðaðist á þessum árum
um landið til að leiðbeina um bætta
meðferð mjólkur og að aðstoða
bændur og félagssamtök þeirra við
að stofna ný mjólkursamlög, þar
sem þeirra var talin þörf og endur-
skipuleggja önnur.
Mjólkurmatur hafði verið gerður
á heimilum landsmanna allt frá land-
námsöld. En nú voru kröfur gerðar
um aukna fjölbreytni í vörufram-
boði, miklar og auknar kröfur voru
gerðar um hreinlæti og ný geymslu-
tækni var tekin upp, enda um verk-
smiðjuframleiðslu að ræða í úr-
vinnslu mjólkurinnar. Sveinn skrif-
aði margar ritgerðir um mjólkurmál
og fleiri landbúnaðarmál í blöð og
tímarit. Hann var lengi formaður í
prófnefnd í mjólkurfræðum, sem
kennd voru í mjólkurbúum landsins.
Sveini þótti takast vel og farsællega
að leysa þessi störf og hann vann sér
traust þeirra manna, sem hann vann
með.
Þegar Framleiðsluráð landbúnað-
arins var stofnað með lögum er tóku
gildi 1. júlí 1947, varð nokkur um-
ræða um hvaða maður væri líklegast-
ur til að vera framkvæmdastjóri
þess.
Menn í Framleiðsluráði urðu strax
sammála um að leita til Sveins um
að taka starfið að sér og svo varð.
Sveinn var framkvæmdastjóri Fram-
leiðsluráðs frá stofnun þess og til
loka ársins 1979 eða í alls þrjátíu og
tvö og hálft ár.
Það kom í hlut hans að móta að
miklu leyti starfsemi ráðsins og fórst
honum það mjög farsællega. En
jafnframt hélt hann áfram að vera
ráðgjafi um byggingu nýrra mjólk-
ursamlaga víðsvegar um landið og
sameiningu annarra þar sem það átti
við. Hann átti stóran þátt í umbótum
og framförum mjólkuriðnaðarins í
landinu um langt árabil.
Hann var einn af frumkvöðlum
þess að landbúnaðarsýning var hald-
in árið 1947, og annar framkvæmda-
stjóri hennar. Sú sýning var mikil
lyftistöng fyrir landbúnaðinn og olli
straumhvörfum um framtíð hans.
Síðar beitti hann sér fyrir öðrum
hliðstæðum sýningum. Hann var
fulltrúi Stéttarsambands bænda í
stjórn útflutningssjóðs 1957-1960.
Hann var formaður stjórnar Fram-
leiðnisjóðs landbúnaðarins árin
1972-1980 og hann átti lengi sæti í
Sexmannanefnd, sem einn þriggja
fulltrúa framleiðenda í nefndinni.
Einnig var hann ritari nefndarinnar
í mörg ár og sat jafnframt í þriggja
manna yfirnefnd í nokkur skipti.
Sveinn gekkst fyrir stofnun fs-
landsdeildar norrænu bændasamtak-
anna árin 1949/1950. Hann var lengi
formaður deildarinnar. Hann sótti
fjölda funda til Norðurlandanna fyr-
ir íslands hönd og átti stóran þátt í
að koma á nánari og betri verslunar-
samböndum á milli fslands og ann-
arra Norðurlanda. Hann átti sérstak-
lega stóran hlut að því að ná samn-
ingum við norsk stjórnvöld um mikla
og hagstæða sölu á íslensku dilka-
kjöti til Noregs um og eftir 1970.
Sveinn var ritstjóri Árbókar land-
búnaðarins árin 1964 til 1980.
Hann átti sæti í mörgum stjórn-
skipuðum nefndum á starfsævi sinni.
M.a. var hann formaður í nefnd til
að gera tillögur um endurskipulagn-
ingu sláturhúsa í landinu.
Hann átti lengi sæti í miðstjórn
Framsóknarflokksins og var fulltrúi
í framkvæmdanefnd hans í fimmtán
ár. Hann var einn helsti ráðgjafi
stjórnvalda um mótun stefnu í land-
búnaðarmálum á meðan hann var
framkvæmdastj óri Framleiðsluráðs.
Sveinn var mjög glöggur á aðal-
atriði mála. Hann var öfgalaus í
skoðunum og setti þær fram skýrt og
skilmerkilega í tiltölulega fáum
orðum. Hann þekkti vel til landbún-
aðarmála meðal nágrannaþjóða
okkar og átti auðvelt með að miðla
af þeirri þekkingu til annarra manna.
Hann var mjög afkastamikill og
farsæll í störfum.
Það var ánægjulegur tími, þegar
fáir menn byggðu upp öflugt starf
Stéttarsambands bænda og Fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins. Sá hóp-
ur var samhentur og vann vel. Is-
lenski landbúnaðurinn blómgaðist
og efldist mjög mikið á þremur
áratugum eftir stríðslokin, á þeim
tíma þegar Sveinn hafði mest áhrif á
mótun landbúnaðarstefnunnar.
Mikil eftirsjá er að slíkum mönnum,
þegar þeir hverfa af starfsvettvangi.
Innan við sextugt kenndi Sveinn
sjúkdóms sem ekki varð læknaður
og eyddi starfsorku hans á fáum
árum. Það var raun fyrir þann mikla
starfsmann að missa vinnuorku sína
á þann veg. Af þessari ástæðu lét
hann fyrr af starfi sínu en ella hefði
verið.
Kona Sveins er Gerður Þórarins-
dóttir. Þau hafa lengi átt fallegt
heimili að Brekkugerði 18 hér í
borg. Þau eignuðust tvö börn. Þau
eru Þórarinn Egill, mjólkurbússtjóri
á Akureyri og Auður, landslagsarki-
tekt.
Vinir og samstarfsmenn Sveins
þakka honum að leiðarlokum gott
samstarf og mikla vinnu að málefn-
um landbúnaðarins.
Ég og kona mín vottum Gerði,
börnum hennar og öðrum vanda-
mönnum innilega samúð.
Gunnar Guðbjartsson.
Þann 16. þ.m. lést Sveinn
Tryggvason, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri, sjötíu og þriggja ára
að aldri.
Sveinn var fæddur í Reykjavík 12.
ágúst 1916, foreldrar hans voru
Tryggvi Benónýsson vélamaður á
Akranesi og síðar í Reykjavík og
kona hans Sveinsína Sveinsdóttir.
Sveinn hóf nám í Gagnfræðaskóla
Reykjavíkur, en að því loknu fór
hann í Iðnskólann á Akureyri, og
síðar í verklegt nám hjá Mjólkurbú-
inu í Borgarnesi og á Akureyri. Árið
1937 brautskráðist hann frá Statens
Meieriskole í Þrándheimi.
Að námi loknu gerðist Sveinn
mjólkurbússtjóri, fyrst í Reykjavík,
þá Hafnarfirði, og ennfremur um
skeið hjá Mjólkurbúi Skagfirðinga á
Sauðárkróki. Hann vann á vegum
Búnaðarfélags íslands að stofnun
mjólkurbúa, víðsvegar um land, og
einnig að uppbyggingu og endurbót-
um sláturhúsa. Fleiri skyld verkefni
lagði Sveinn gjörva hönd á, bæði
hérlendis og erlendis. Hann var
framkvæmdastjóri Framleiðsluráðs
landbúnaðarins frá 1947-1979. Hann
sat í framkvæmdastjórn Framsókn-
arflokksins frá 1950-1965.
Sveinn var kappsfullur vinnumað-
ur, hygginn vel og fljótur að átta sig
á aðalatriðum. Ég kynntist honum
vel, er við störfuðum að stofnun
Stéttarfélags bænda, og meðan við
unnum báðir að landbúnaðarmál-
um. Hann var einn þeirra manna,
sem ánægjulegt var að kynnast og
vinna með að erfiðum og vandasöm-
um málum. Það var því erfitt, ekki
aðeins fyrir fjölskyldu hans, heldur
fyrir okkur líka, sem treystu honum
til að ljúka góðum og vandasömum
verkum, þegar heilsa hans bilaði
langt um aldur fram. Veikindastríð
hans er búið að vera langt og erfitt.
Sveinn giftist Gerði Þórarinsdótt-
ur 1. júní 1943. Hún hefur reynst
honum eins vel og nokkur tök voru
á í hans erfiðu veikindum. Börn
Sveins og Gerðar eru Auður arkitekt
og Þórarinn Egill mjólkurbússtjóri á
Akureyri.
Ég minnist Sveins með sérstöku
þakklæti og virðingu. Við Margrét
færum frú Gerði og börnum þeirra
Auði og Þórarni innilegar samúðar-
kveðjur.
Halldór E. Sigurðsson.
Sveinn Tryggvason, frv. fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs land-
búnaðarins er látinn. Löngu veik-
indastríði hans er nú lokið. Sveinn
var húsbóndi minn og samstarfsmað-
ur í þrjátíu og tvö ár. Mig langar að
minnast hans með nokkrum orðum.
Hann fæddist í Reykjavík þann
12. ágúst 1916, en ólst upp á Akra-
nesi, sonur hjónanna Tryggva Ben-
ónýssonar og eiginkonu hans Sveins-
ínu Sveinsdóttur. Hann átti eina'
systur, Ásu sem látin er fyrir all-
mörgum árum. Var mjög kært með
þeim systkinunum og í minnum haft
hve Sveinn var henni góður bróðir.
Sveinn hóf ungur nám í mjólkur-
fræði, fyrst í Borgamesi, svo á
Akureyri, en fór síðan utan til
framhaldsnáms í Statens Mejeri-
skole í Þrándheimi í Noregi og lauk
þaðan prófi árið 1937 eftir tveggja
ára veru þar. Eftir heimkomuna
gegndi hann ýmsum trúnaðarstörf-
um á sínu sérsviði. Hann var stöðv-
arstjóri í eitt ár í Mjólkurstöðinni í
Reykjavík og mjólkurbússtjóri í
Hafnarfirði í fjögur ár. Á Sauðár-
króki var hann um tíma, til þess
ráðinn að koma rekstri samlagsins í
betra horf en verið hafði. Ráðunaut-
ur Búnaðarfélags íslands var hann
frá 1942 til 1947, en frá 1. júlí 1947
að telja var hann ráðinn fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs land-
búnaðarins, þá aðeins þrjátíu og
eins árs að aldri. Gegndi hann því
starfi samfellt í þrjátíu og tvö ár, er
hann lét af störfum sökum heilsu-
brests.
Sveinn kvæntist eftirlifandi eigin-
konu sinni Gerði S. Þórarinsdóttur
árið 1943 og eignuðust þau tvö börn,
Auði, landslagsarkitekt, en sam-
býlismaður hennar er Einar Valur
Ingimundarson og eiga þau tvö börn,
og Þórarin Egil, mjólkursamlags-
stjóra á Akureyri, sem kvæntur er
Ingu Einarsdóttur og eiga þau þrjú
börn. Sveinn var mjög góður fjöl-
skyldufaðir. Eiginkona hans og börn
voru honum afar kær. Má með sanni
segja að hann hafi fyrst og fremst
helgað líf sitt atvinnu sinni og fjöl-
skyldu. Hann var stoltur af börnum
sínum og mátti líka vera það.
Fyrstu kynni mín af Sveini voru er
ég réðst til Framleiðsluráðsins í
desember 1947. Voru starfsmenn
ráðsins þá aðeins þrír, Sveinn, Jón-
mundur Ólafsson og ég. Ég hafði
ekki hugsað mér að festa mig í þessu
starfi til frambúðar, en margt fer
öðruvísi en ætlað er, og árin urðu að
lokum fjörutíu talsins. Segir það
meira en mörg orð hvemig mér
líkaði vistin með þeim mönnum sem
þar störfuðu.
Mér varð fljótt ljóst hve traustur
maður Sveinn var. Bar fas hans allt
vott um festu og einbeitni. Hann var
mjög reglusamur maður og nákvæm-
ur í öllu sem hann fékkst við.
Dugnaður hans og ósérhlífni ein-
kenndu störf hans öðru fremur. Var
með ólíkindum hverju hann kom í
verk á stuttum tíma þegar mikið lá
við. Vai þá ekki verið að hugsa um
hvort venjulegur vinnudagur væri
liðinn Hann var afar reikningsglöggur
og mótaði hann m.a. þær reglur sem
notaðar voru við útreikninga á verð-
rihðlun úr Verðmiðlunarsjóði mjólk-
ur til mjólkursamlaganna. Annaðist
hann sjálfur framkvæmdina mörg
fyrstu árin, en það var bæði mikið
verk og vandasamt. Við sem með
honum unnum fundum mæta vel hve
hann mat mikils þegar vel og sam-
viskusamlega var unnið, og hann
kunni þá list að efla menn til dáða
með því að sýna þeim traust, sem
öllum er svo mikils virði.
Ég held líka að Sveinn hafi upp-
skorið eins og til var sáð. Með sínu
dugmikla starfi fyrir íslenskan land-
búnað, sem hann vann af fullum
heilindum, leyfi ég mér að segja að
hann hafi áunnið sér og Framleiðslu-
ráði landbúnaðarins mikið traust hjá
þeim fjölmörgu fyrirtækjum og
stofnunum um land allt, sem sam-
skipti þurftu að hafa við ráðið. Ekki
má heldur gleyma þeim ágætu for-
ustumönnum bændasamtakanna
sem þá voru í stjórn Framleiðsluráðs
og Stéttarsambands bænda, og unnu
með Sveini að lausn hinna fjölmörgu
vandamála sem þá var við að glíma
í íslenskum landbúnaði. Þá má og
geta þess að ýmis nefndar- og trún-
aðarstörf voru Sveini falin er snerta
landbúnaðinn, og skrifa mætti um
langt mál.
Má því með sanni segja að Sveinn
hafi unnið íslenskum landbúnaði allt
er hann mátti og staðið þar í fylking-
arbrjósti í meira en þrjá áratugi.
Fyrir það á hann þakklæti og heiður
skilið. Nú þegar hann er allur og
leiðir skilja, þakka ég honum sam-
fylgdina og langt og gott samstarf.
Eiginkonu og börnum hans, og öðr-
um aðstandendum votta ég og fjöl-
skylda mín innilega samúð.
Gunnlaugur Lárusson.
Á fyrsta fundi Framleiðsluráðs
landbúnaðarins hinn 29. júní 1947
var Sveinn Tryggvason ráðinn fram-
kvæmdastjóri jress og gegndi hann
því starfi til ársloka 1979 er hann lét
af störfum af heilsufarsástæðum.
Það féll í hlut Sveins að byggja upp
og móta starfsemi Framleiðsluráðs
því að ekki var um troðnar slóðir
að fara og mikilvægt fyrir bænda-
stéttina, sölusamtökin og stjórnvöld
að vel tækist til. Svo vel fórst Sveini
þetta verk úr hendi að Framleiðslu-
ráð naut mjög snemma fyllsta trausts
þeirra aðila sem það vann fyrir.
Starfstímabil SveinsTryggvasonar
hjá Framleiðsluráði landbúnaðarins
var jafnframt mesta breytingaskeið
sem íslenska þjóðin hefur lifað.
Breytingarnar urðu á öllum sviðum
þjóðlífsins, ekki sfst í landbúnaðin-
um. Samfara tiltölulega örri fólks-
fjölgun fækkaði mjög fólki sem vann
við landbúnaðarstörf. En á sama
tíma hvarf skortur á búvörum og í
staðinn kom allsnægtaframleiðsla ís-
lenskra landbúnaðarafurða eins og
við þekkjum núna. Þar við bættist
svo að öll meðferð og vinnsla bús-
afurða var á sama tíma felld að
ströngustu kröfum um heilbrigðis-
eftirlit og hollustuhætti en jafnframt
tryggð fjölbreytni í vöruúrvali svo
að nálgast það sem gerist hjá tug-
milljónaþjóðum.
Ekki getur farið hjá því að nokkuð
gusti um þá sem sitja í forsvari á
slíkum breytingatímum en Sveinn
var farsæll í starfi sínu og tókst með
aðgætni og festu að samræma ólík
sjónarmið þegar á þurfti að halda.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
og þeir aöilar sem það vinnur fyrir
standa í mikilli þakkarskuld við
Svein fyrir störf hans.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
vottar Sveini Tryggvasyni, fyrrver-
andi framkvæmdastjóra virðingu
sína og þökk og aðstandendum hans
eru færðar samúðarkveðjur.
Framleiðsluráð landbúnaðarins.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma
Þóra Magnúsdóttir
fyrrum húsmóðlr,
Miðbæ, Hrísey
andaðist þann 22. ágúst að Dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri
Börn, tengdabörn, ömmubörn og langömmubörn