Tíminn - 08.09.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminm
Föstudagur 8. september 1989
Ttminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aöstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: >
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð (lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Umræðurnar út af sölu á Samvinubankanum
að undanförnu hafa tekið á sig undarlegar
myndir. Einn bankaráðsmanna Landsbank-
ans, Lúðvík Jósepsson, hefur fundið þessari
sölu flest til foráttu og hefur það þótt lítt
skiljanleg afstaða. Það verður ekki fyrr en á
sunnudag, sem bankaráð Landsbankans kem-
ur saman til að ákvarða kaupin fyrir sitt leyti.
Fram að þessu hefur bankaráðið fylgst með
þróun mála þegar það hefur setið á fundum,
sem og eðlilegt er. Síðast voru kaupin rædd á
óformlegum fundi bankaráðs á fimmtudaginn
í síðustu viku, en þá var Lúðvík víðs fjarri og
annar bankaráðsmaður til.
Lúðvík hefur tækifæri til að koma sínum
sjónarmiðum fram á bankaráðsfundi á sunnu-
dag, verði hann á annað borð í bænum, og þarf
því ekki að heyja einhverja óskiljanlega bar-
áttu í fjölmiðlum út af kaupum Landsbankans
á Samvinnubankanum. En það fer eflaust
minna fyrir fréttum af Lúðvík á þeim fundi.
Annars verður þetta upphlaup Lúðvíks ekki
skilið með neinu móti. Hann er fulltrúi
Alþýðubandalagsins, sem telur sig hafa hags-
muna að gæta í Kron og lætur sem því sé annt
um vöxt og viðgang Samvinnuhreyfingarinnar.
Þegar svo Sambandið þarf að selja hlut sinn í
bankanum vegna langvarandi erfiðleika, þá er
helst á Lúðvík að skilja að hann sé óánægður
af því Samvinnubankinn fór ekki á útsölu-
verði.
Öðru máli gegnir með bankamálaráðherr-
ann. Skiljanlegt er að honum finnist nærri sér
höggvið með þessari sameiningu banka. Hann
hefur að vísu verið hlynntur sameiningu, en
því aðeins að bankar séu seldir á útsöluverði.
Þannig stóð hann að sölu á Útvegsbankanum
langt undir raunvirði.
Salan á Útvegsbankanum þýðir ekki að með
henni sé fundið eitthvert viðmiðunarverð
handa Lúðvík Jósepssyni. Sannvirði fyrir
banka hlýtur að mótast af öðru. Þess vegna
mún verðið fyrir Samvinnubankann hafa verið
ákvarðað á milli viðskiptaaðila út frá allt
öðrum forsendum en verðið fyrir Útvegsbank-
ann, og er vonandi að báðir aðilar séu ánægðir
með þau málalok.
Samvinnumenn horfa ekki með glöðu geði
á eftir Samvinnubankanum í hendur annarra.
En með sölu hlutabréfanna fannst lausn á
bráðum vanda Sambandsins, en sá vandi þýddi
náttúrlega ekki, að Samvinnubankinn væri á
útsöluverði, eins og fullrúar A-flokkanna í
bankaráði og ríkisstjórn virðast hafa ætlast til.
l
I
IIIIIIIIHIIIllllllllll GARRI .. ■:::r:i!!IHHHHHHIiiiilii' ..IHHHII.. ..... . ..I.....
„Hvað um þá þessa?“
Það er samdráttur í efnahagslífi
þjóðarinnar. Varla sá dagur líður
að ekki fréttist um nýtt gjaldþrot
atvinnufyrirtækja, sem mörg leita
opinberrar aðstoðar. Þar með
sprettur upp gamalkunnug um-
ræða um vel eða illa rekin fyrir-
tæki, og við segjum sem svo að
auðvitað sé best að lofa þeim illa
reknu að fara „á hausinn“ en
greiða götu hinna sem eru vel
rekin. En fyrirtækin í fjárþrönginni
(hvort sem þau hafa nú verið vel
eða illa rekin) hafa tromp í bak-
hendinni, sem þau geta slengt á
borðið, þegar allt annað þrýtur.
Þau benda oft á fjölmennt starfslið
og spyrja - og vissulega með réttu:
„Hvað um þá þessa?“ Starfsfólkið
er oft góðir og gegnir þegnar síns
fyrirtækis og leggur því lið eftir
mætti - efnir kannske til fjölda-
funda við þinghúsið, eða sendir
harðorðar ályktanir. Það á enda
flest ekki svo lítið í húfi, þar sem
atvinna þess er annars vegar. Og
stjórnvöldum vefst tunga um tönn
gagnvart slíkum rökum, og það er
byrjað að kanna málin og róta í
ótölulegum sjóðum kerfisins,
skattatekjum hérna og þarna og
útvega himinhá lán eftir krákustig-
um, sem ekki nema englum og
útvöldum er geflð að þekkja. Og
oftar en ekki flnnst einhver úr-
lausn, að minnsta kosti nógu góð
til þess að slá illu á frest. En um
þessar mundir er því líkast sem
ekki sé fyrr búið að sníða einn haus
af drekanum en honum vaxa tveir
í staðinn - eða þó heldur níu, eins
og þegar það eru heilu byggðirnar
sem farnar eru að riða til falls.
Ekki skyldi þó ræða af léttúð um
þessa viðleitni hins opinbera, því
hvað sem öðru líður er þó verið að
leitast við að bægja frá vofu at-
vinnuleysisins, en atvinna handa
öllum er því ver ekki sjálfgefln
gæði nú um stundir.
í öllum grannlöndum okkar er
atvinnuleysi afskaplegt og skiptir
milljónum meðal margra þjóða,
enda viðurkennt hagstjórnartæki,
svo sem í Bretlandi. Við íslending-
ar verðum þess vegna að horfast í
augu við þau óþægilegu sannindi
að næg atvinna, eins og hér hefur
verið, er undantekning frá regl-
unni, sé horft til annarra landa.
Fyrir svo sem tveimur áratugum
varð íslenskur langförull var við
sitthvað nýstárlegt í lífi og háttum
annarra þjóða, kæmi hann á er-
lenda grund. Nú er aftur á móti svo
komið að sáralítið er að finna í
þjóðlífi landa, sem við oftast heim-
sækjum, sem við þekkjum ekki
fullvel héðan að heiman. Á sama
hátt gætir efnahagslegra hræringa
erlcndis sífellt meir hér á Fróni: við
færumst smátt og smátt nær því að
verða útangi af einni viðskiptalegri
og fjármálalegri heild. Þannig er
rík ástæða til að óttast að atvinnu-
leysið kunni einn daginn að bætast
við sem sá pennadráttur er full-
komnar líkinguna með öðrum,
m'egi svo að orði komast.
Sem betur fer er þó ekki svo
komið enn, og vonandi verður þess
langt að bíða, og auðvitað óskum
við að þetta verði aldrei. Nógu
slæm eru þau áhrif sem hin sífellda
og lýjandi umræða um fjárþröng
fyrirtækja, atvinnugreina og
byggða hefur á almenning á þessari
fjölmiðlaöld. Þótt þetta snerti ein-
staklingana flesta hverja ekki per-
sónulega, eru slfk tíðindi fjarri því
að vera uppörvandi. Þess heldur
sem mjög margir eiga fullt í fangi
með sín eigin fjármál og verða að
gæta samhaldssemi og aðgæslu í
neyslu allri. Enginn vafi er á að
erfiður fjárhagur margra á sinn
þátt í uppgjöf fyrir aðstæðunum,
sem þar með eykur ásókn í áfengi
og hverskonar lyf og verkar sem
vatn á myllu fíkniefnasala. Þetta
staðfesti Landlæknisembættið í
fyrra með sérstakri aðvörun til
stjórnvalda og almennings. Þar
kom fram að þótt hverskyns vistun-
arstofnanir séu hér meiri að flatar-
máli miðað við höfðatölu en annars
staðar, bentu áhrif rýrnandi kjara
til að sá dagur gæti komið að þær
hrykkju ekki til. Þetta er uggvæn-
leg spá og leiðir hugann að umræðu
um hinn mikla kostnað heilbrigðis-
þjónustunnar, sem af þessum sök-
um mundi enn fara vaxandi.
Þetta er þó sem ekkert að reikna
á móti aukningu slíks vanda, sem
verða mundi ef til alvöru atvinnu-
leysis kæmi. Reynsla annarra
þjóða, ekki síst Breta, sýnir að það
er æskulýðnum, sem kemur úr
skólunum og engir starfsmöguleik-
ar bíða, sem helst er hætt. Þess
vegna vonum við að hér megi sem
lengst vera við stjórnvölinn þau
stjórnmálaöfl, sem allra bragða
neyta, áður en svo þungbrýnum
lækni sem draug atvinnuleysisins
er boðið í bæinn að stinga á
meinum fjármálalífsins. Garri
11111111111111111111111111 VÍTTOG BREITT íilllllllllllllllllllllllllllllllll
Barist við vindmyllur
Fjölmiðlar heimsins tóku kipp
þegar Bandaríkjaforseti dinglaði
eiturpoka framan í þá og sagði að
geðslegheitin hafi verið gerð upp-
tæk hjá sölumanni rétt hinum meg-
in við girðinguna kringum Hvíta
húsið. Þar með sagði valdsmaður-
inn eiturframleiðendum og sölu-
mönnum stríð á hendur í bók-
staflegri merkingu.
Bush lofaði eða hótaði, nema
hvorutveggja sé, að senda banda-
rískan herafla með tól sín og tæki
fín að herja á eiturlyfjafram-
leiðendur og dreifingaraðila í lönd-
um suður af hans og guðseigin-
landi.
Ráðamenn, að minnsta kosti að
nafninu til, í eiturframleiðsluríkj-
unum hafa látið sér fátt um finnast
að fá bandaríska hernaðaraðstoð
til að lemja á eigin þegnum, kóka-
ínbændum, eiturmöllurum og
margfrægum heildsölum sem eru
stórtækir útflytjendur eiturefna til
velmegunarríkja Norður-Ameríku
og Evrópu.
Eftir því sem fjölmiðlagaura-
gangurinn og heitstrengingar
stjórnmálamanna um eiturefnin
magnast hækkar verðið á fíkniefn-
unum, sölumenn verða ríkari og
glæpir aukast þegar fíklar þurfa að
auka tekjur sínar til að standa
straum af neyslunni.
Máttleysi
Þegar svo verkast að aðeins
dregur úr útflutningi frá Róm-
önsku Ameríku á kókaíni, mariju-
ana og öðru ágæti sem mikil eftir-
spurn er eftir í upplýstum iðnríkj-
um Norðurálfu, sækja útflytjendur
í Asíu í sig veðrið og eiturstraum-
urinn heldur áfram á markaði fíkn-
arinnar, sem hvorki er fjár vant né
að nokkur sýnilegur árangur sé af
máttvana tilraunum til að stemma
stigu við viðbjóðnum.
Bandaríkjaforseti, aðrir stjórn-
málamenn og fjölmiðlaveldi fyrsta
heimsins og nú að viðbættu her-
veldi USA, er gjörsamlega mátt-
laust gegn síaukinni eiturefna-
neyslu á heimaslóðum.
Þessir aðilar halda nefnilega að
það séu eiturefnaframleiðendur og
vondir smyglarar sem séu orsök
vandans, en neita að skilja að
úrkynjun og siðferðilegt niðurbrot
fyrsta heimsins er vandamálið sem
viðeraðfást. Það erfjandanssama
hve marga eiturefnabaróna Bush
og hans liði tekst að fá framselda
og hve marga kókaínbændur tekst
að sprengja í loft upp eða flæma af
jörðum sínum, á meðan ríkir
Ameríkanar og Evrópuntenn sem
allt herma eftir þeim, eru tilbúnir
að greiða hundruð milljarða doll-
ara eða punda eða franka og marka
fyrir eituróþverrann verður ekkert
lát á framboðinu.
Fíklar og hálfguðir
Vandamálið eru eiturlyfjaneyt-
endurnir sjálfir. Það eru fíklarnir
sem leggja eigur sínar og líf að veði
fyrir vímuna sem þarf að snúa sér
að og kenna betri siði. Hvernig
sem nú á að fara að því.
Á sama tíma og eiturlyfjasmygl-
arar og salar eru úthrópaðir glæpa-
menn og þeim kenndar allar
vammir og skammir sem yfir ræfla
fyrsta heimsins dynja, eru áköfustu
auglýsendur eiturfíknarinnar hafn-
ir til skýjanna og gerðir nánast að
hálfguðum.
Blómabörn, leikaralið og popp-
araskríll og diskókóngar og drottn-
ingar eru fyrirmyndir, sem ekki
hafa farið dult með eiturfíkn sína
og hæla sér af fremur en hitt. Að
reykja hass er nánast barnameð-
færi úrkynjunarinnaren fína fólkið
í USA, ekki aðeins það sem sleikir
uppi listir svokallaðar, heldur ekki
síður viðskiptajöfrar á uppleið,
heldur sér við á kókaíni og heróín
er dundur þeirra efnuðustu.
Eiturfíklarnir í USA, Evrópu,
þar með á íslandi eru ekki skítugir
og vesældarlegir krakkar, sem ekk-
ert eiga og ekkert hafa að selja,
nema ef til vill eitur, heldur mis-
jafnlega vel stæðir góðborgarar,
sem halda við hundruð milljarða
veltu í eiturefnabransanum. Án
þeirra vesalinga væru engir kókaín-
barónar til.
Það er sama þótt Bandaríkja-
forseti etji öllum herafla sínum á
eiturefnaframleiðendur í Róm-
önsku Amríku og brenni öllum
fjárlögum upp í baráttunni við
eitursmyglara, ef ekki er hægt að
koma í veg fyrir eftirspurnina og
sívaxandi fíkn villuráfandi fyrsta
heims þegna, munu eiturbarónar
vinna öll stríð.
Og svo er ósköp þægilegt að
gleyma því að alkóhól er útbreidd-
asti og hættulegasti vímugjafinn.
Hjá okkur er ríkið hinn eini og
sanni fíknibarón og þarf hvorki að
smygla né svara til saka. OÓ