Tíminn - 27.09.1989, Blaðsíða 14

14 Tíminn.
Miðvikudagur 27. september 1989
ÚTLÖND
■■llllllllllllllillll
Músin byrstir sig:
Eining Júgóslavíu
á fallanda fæti?
Hinir róttæku leiðtogar kommúnistaflokksins í Slóveníu
virðast ákveðnir í að bjóða miðstýringu landsfeðranna í
Belgard byrginn. Þrátt fyrir eindregna andstöðu flokksleið-
toga ríkjasambandsins, segjast Slóvenar ætla að innleiða þær
breytingar á stjórnarskrá Slóveníu, á þingi nú í dag, að
lýðveldinu verði frjálst að segja sig úr lögum við hina hluta
Júgóslavíu, að undangengnum kosningum.
FRETTAYFIRLIT
JERÚSALEM Shamir,
forsætisráðherra ísraels og
leiðtogi Likud-bandalagsins,
hafnaði í gær tillögum Egypta
um beinar viðræður ísraelsm-
anna og þeirra Palestínuaraba
er tilnefndir yrðu af Egyptum.
Shamir sagði, að féllust ísra-
elsmenn á hugmyndir Egypta
yrði þaö hrein uppgjöf. Shamir
sagði ríka nauðsyn bera til að
ekki yrði hvikað frá hugmynd-
um um kosningar á hernumdu
svæðunum, þar sem kjörnir
yrðu fulltrúar Palestínumanna
til viðræðna. Rabin, varnar-
málaráðherra og leiðtogi
Verkamannaflokksins, lýsti sig
hins vegar hlynntan tillögum
Mubaraks Egyptalandsforseta
í síðustu viku og stefnir því í
stjórnarkreppu í ísrael. Þjóð-
legi trúarflokkurinn, er einnig á
sæti í stjórn Shamirs, hefur
sett fram málamiðlunartillögu
um að ísraelsmenn hafni hin-
um tíliða tillögum Mubaraks en
samþykki hins vegar að ræða
við þá Palestínumenn er Eg-
yptar tilnefni.
brussel”á undi sér-
fræðinga frá 24 ríkjum, er hald-
inn er til að skipuleggja vest-
ræna aðstoð við umbætur
eystra, mæltu fulltrúar Efna-
hagsbandalagsins í gær fyrir
rúmlega 300 milljóna dala
neyðarhjálp, Pólverjum og
Ungverjum til handa, er eink-
um skuli varið til uppbyggingar
í landbúnaði.til eflingar opnu
markaðskerfi og til mengunar-
varna. EBE hét á fulltrúa ann-
arra landa, er viðstaddir voru,
að sýna af sér sams konar
rausnarskap. Jacques Delors,
formaður Evrópunefndarinnar,
varaði þó við hjali um stórfellda
Marshall-aðstoð við Austur-
Evrópu er ekki væri grundvöll-
ur fyrir.
WASHINGTON Forsvar-
menn PLO-samtakanna hafa
undanfarið látið á sér skilja að
Arafat, leiðtogi samtakanna,
hygðist sækja um vegabréfs-
áritun til Bandaríkjanna til aö
ávarpa allsherjarþing S.Þ.
Sögusagnir þessar urðu til
þess að 68 öldungadeildar-
þingmenn af 100 hafa nú sent
Baker utanríksiráðherra bréf
og ráðið honum frá að veita
Arafat áritun til landsins. Segja
þingmennirnir Arafat hafa
gengið á bak orða sinna, frá
því í desember sl„ að viður-
kenna tilverurétt Israelsríkis og
fordæma hryðjuverkastarfs-
semi,
RÓM - ítalska lögreglan hef-
ur látið lausan Khalid Birawi
Thamer, 29 ára Jórdaníumann
er arunaður er um aðild að
hryðjuverkasamtökum Abu
Nidal, sökum skorts á sönnun-
um. Thamer var handtekinn í
•aðgerðum gegn Rauðu her-
deildunum ítölsku hinn 6. sept-
ember sl. Lögregluyfirvöld hafa
neitað frétt bresks dagblaðs,
er hélt því fram um helgina að
Thamer væri grunaður um að
hafa komið sprengju þeirri fyrir
er grandaði farþegaþotu Pan
Am yfir Skotlandi í desember.
NEWYORK 3ush Banda-
ríkjaforseti er með vinsælasta
móti meðal þegna sinna, ef
marka má könnun er stórblaðið
New York Times gekkst fyrir
nýverið, í samvinnu við CBS-
sjónvarpsstöðina. 69% að-
spurðra voru ánægð með
frammistöðu forsetans í em-
bætti, 8% lýstu sig óánægð.
Dan Quale varaforseti bar öllu
skarðari hlut frá borði. Aðeins
13 % voru honum hliðholl,
19% mótfaliin honum en 45 %
kváðust ekki þekkja nægjan-
lega til mannsins.
WASHINGÍÖN Marlin
Fitzwater, talsmaður Hvíta
Hússins, sagði í gær að Bush
forseti væri harla ánægður
með tilboö Sovétmanna um
algjöra eyðingu efnavopna.
Ummæli Shevardnadzes utan-
rikisráðherra sýndu að Wash-
ington og Moskva væru á
sömu bylgjulengd. „Svar Sov-
étmanna gefur góða von. Svo
virðist sem viö stefnum báðir
að sama marki, við verðum
aðeins að koma okkur saman
um leiðir og tímasetningu,"
sagði Fitzwater
Undanfarið hefur Jógóslavía siglt
mikinn andbyr í stjórnsýslu- og efna-
hagslegu tilliti. Lífskjör hinna 23
milljóna íbúa eru bág og verðbólgan
hefur ætt áfram, svo mjög að stappar
nú nærri900% ársgrundvelli. Landið
er ríkjasamband 6 lýðvelda, myndað
eftir heimstyrjöldina fyrri, og grunnt
á tortryggni og óvild , bræðraríkj-
anna í millum. Róstur hafa verið
algengar undanfarið, einkum þó
með albanska þjóðarbrotinu f Kos-
ovo í suðurhluta landsins. Ókyrrð
Slóveníu í ríkjasambandinu byggir
þó á gömlum merg, einkum áratuga-
löngum metingi við Serbíu, stærsta
lýðveldið í Júgóslavíu er telur 9
milljónir íbúa. Þykir Slóvenum sem
Serbar ætli sér helsti stóran hlut í
Auki arabaríkin ekki matvæla-
framleiðslu sína stórlega á næstu
árum, mun hungur sverfa að þriðj-
ungi íbúanna.
Þetta eru niðurstöður fundar, er
arabaríki og ýmis samtök stóðu að í
í Damaskus til að ræða framtíðar-
horfur í afkomu og þróun Mið-Aust-
urlanda. Fundurinn var haldinn und-
ir forsæti Abdel-Quader Qaddoura,
forseta sýrlenska þingsins, og lauk
honum í fyrradag.
Qaddoura tók hveitinotkun Mið-
Austurlanda sem dæmi og sagði
Sovétmenn láta ekki eiga lengi hjá
sér þessa dagana. í gærfærði Eduard
Shevardnadze, utanríkisráðherra
Gorbachevs, Bandaríkjamönnum
svar Sovétmanna við dagsgömlum
tillögum Bush um 80% niðurskurð
efnavopna, og kvað þá reiðubúna að
eyða öllum efnavopnabirgðum
sínum, ef Bandaríkjamenn gerðu
slíkt hið sama.
Svartillögur Sovétmanna, er birtar
voru í ræðu er Shevardnadze ætlar
Allsherjarþingi S.Þ., voru í nokkr-
um liðum og voru þessir helstir:
1. Allri framleiðslu efnavopna verði
hætt, svo sem Sovétmenn þykjast
þegar hafa gert.
2. Banna notkun slíkra vopna undir
sérhverjum kringumstæðum.
3. Koma á ströngu eftirliti með
framleiðslubanninu og eyðingu efna-
vopna.
Tillögur þessar ná einnig til eyð-
ingar og framleiðslubanns svo-
nefndra tvíþættra vopna, er samsett
eru úr tveimur efnum, er hvort um
sig er óskaðlegt, en verða hinir
mestu ógnvaldar er þeim er blandað
stjóm sambandsríkisins og gangi á
rétt Slóveníu, sem einna best þykir
standa í efnalegu tilliti og þykir því
sem hinir fátækari hlutar landsins
sjúgi sér blóð. Þá taldist Slóvenía til
keisaradæmis hins austurríska Franz
Jóseps, allt til 1918, og vestrænna
áhrifa gætir þar mjög, enda á lýð-
veldið landamæri að Austurríki og
Ítalíu. Það hefur verið stjóminni í
Belgrad mikill þyrnir í augum, að
aðrir flokkar hafa verið leyfðir í
Slóveníu, er hafa það helst að mark-
miði að bola Kommúnistum frá í
þingkosningum á næsta ári.
Mjög ólíklegt má telja að þær tvær
milljónir, erSlóveníu byggja, fengju
staðið undir sjálfstæðu ríki, enda
em Slóvenar háðir nágrönnum sín-
hana mundu nema 49 milljónum
tonna um næstu aldamót, en saman-
lögð framleiðsla sé áætluð 28 millj-
ónir tonna. Innflutningur mundi éta
upp dýrmætan gjaldeyrisforða og
hamla með því framförum og upp-
byggingu. Quaddoura sagði einu
lausnina þá, að arabaríkin legðust á
eitt og samhæfðu krafta sína í fram-
leiðslu- og markaðsmálum. Þjóðirn-
ar hafi allt til að bera; landrými,
mannafla og fjármuni. Búist er við
að íbúum Mið-Austurlanda fjölgi úr
200 milljónum upp í 300 milljónir
fram að næstu aldamótum.
saman.
Talið er að Bandaríkjantenn eigi
um 30.000 tonn efnavopna en Sovét-
menn segjast sjálfir eiga 50.000 tonn.
Frá mótmælum ■ Kosovo.
um um ýmis hráefni og lífskjör eru
lág á vestur-evrópska mælikvarða.
Hinir róttæku leiðtogar Slóvena hafa
enda lýst því yfir, að hin fyrirhugaða
Nokkrir vestrænir sérfræðingar leiða
þó getum að því að Rauði herinn
lumi á allt að 300.000 tonnum í
vopnabúri sínu.
stjómarskrárbreyting verði einvörð-
ungu varnagli og vörn gegn yfirgangi
annarra lýðvelda landsins.
Norðmenn
boða til
ráðstefnu
Norðmenn bollaleggja nú að
bjóða fulltrúum 34 ríkja til ráð-
stefnu um umhverfismengun er
haldin verður í Björgvin næsta
vor. Verður hún skipulögð í
samráði við Evrópudeild efna-
hagsnefndar Sameinuðu þjóð-
anna, með þátttöku fulltrúa
Austur- og Vestur-Evrópuríkja,
auk Bandaríkjamanna og Kan-
adabúa. Einnig verða áheyrnar-
fulltrúar frá löndum þriðja heims-
ins viðstaddir, er rædd verða
áhrif umhverfismengunar á þró-
unarríki og aukin aðstoð iðnríkja
til umhverfísverndar í fátækum
ríkjum. Þegarhefurveriðhaldinn
undirbúningsfundur þar sem
norskir fulltrúar ítrekuðu tillögur
sínar að stofnun alþjóðlegs sjóðs
til varnar loftmengun.
Markmið ráðstefnunnar verð-
ur að móta sameiginlega stefnu í
mengunarvörnum og marka slík-
um vörnum föst tímamörk.
Hungurvofan við
dyr arabaþjóða
Auschwitz enn:
Fornum rústum bylt
ísraelska útvarpið skýrði frá því
í gær, að öfgamenn úr hópi gyðinga
hefðu gert alvöru úr ítrekuðum
hótunum sínum og unnið skemmd-
arverk á fornum rústum rómversks
karmelítaklausturs í Haifa í ísrael.
Niðurrifsstarfsemi þessi virðist
hafa verið vel skipulögð og stendur
vart steinn yfir steini í rústum hins
forna klausturs. Formælandi karm-
elítareglunnar í Rómaborg harm-
aði atburðina í Haifa og sagði
hefndarráðstafanir gyðinga koma
niður þar sem síst skyldi. Reglan
hefði ávallt verið andsnúin veru
hinna sautján systra f Auschwitz
og hefði ítrekað farið þess á leit að
þær yfirgæfu klaustrið þar. Væri
því bakari hengdur fyrir smið ér
fornleifarannsóknum reglunnar í
Haifa væri hleypt upp með slíkum
hætti. Reglan ■ leyndi fréttum af
hermdarverkunum í rúman viku-
tíma til að þær spilltu ekki fyrir
samningaumleitunum, er staðið
hafa yfir til skamms tíma.
Ákveðið hefur verið að nunn-
urnar fái inni í samtrúarlegri bæna-
miðstöð er Vatikanið í Róm hyggst
fjármagna. Þær sitja þó sem fastast
í Auschwitz uns byggingunni er
lokið.
Shevardnaze svarar Bush:
Sovétmenn reiðubúnir að
eyða öllum ef navopnum!
Munu efnavopn senn heyra sögunni til?
Umhverfismál: