Tíminn - 30.09.1989, Blaðsíða 5

Laugardagur 30. september 1989
Tíminn 5
Verulegarvaxtahækkanireinkabankaog sparisjóöa komu seöiabankamönnum í opnaskjöldu í gær:
Verður níundu grein
beitt á vaxtahækkun?
Stjórn Seðlabankans, algerlega að óvöru, tilkynntu einka-
bankar og sparisjóðir um veruiega nafnvaxtahækkun í
gærdag. Ríkisbankarnir héldu hinsvegar að sér höndum og
hyggjasi ekki hækka vexti. Vaxtabreytingadagur er á mán-
udag og munu tilkynntar hækkanir bankastjórna bankanna
þá taka gildi. Um er að ræða hækkun nafnvaxta um 5
prósentustig á óverðtryggðar fjárskuldbindingai. eða sern
svarar til allt að 20% hækkunar.
Stjóm Seðlabankans fór fram á
það með formlegum hætti í gær að
bankarnir tækju hækkanir þessar til
endurskoðunar. Samkvæmt heimild-
um Tímans voru viðbrögð við þess-
ari beiðni frekar dræm. Boðaðir
hafa verið fundir í bankastjóm og
bankaráði Seðlabanka vegna þessa
máls. Bankastjórn kemur saman á
mánudag og bankaráð á þriðjudag.
„Að mínu viti getur komið til þess
að beita verði níundu grein Seðla-
bankalaganna," sagði Tómas Árna-
son seðlabankastjóri í samtali við
Tímann í gærkvöld. „Þaö er einn af
þeim kostum sem hægt er að grípa
til, en óvíst er að þess þurfi,“ sagði
Tómas
Níunda grein Seðlabankalaganna
heimilar ákvörðun hámarksvaxta á
hverjum tíma. Þessu ákvæði hefur
ekki verið beitt fyrr enda nýlega
komið inn í lögin, sem frægt er.
Komi til þess að níundu greininni
verði beitt, þarf Seðlabanki að afla
formlegs samþykkis viðskiptaráð-
herra og ber ráðherra að hafa náið
samráð við bankaráð Seðlabankans
um málið. Að þessum skilyrðum
uppfylltum getur bankinn auglýst
hámarksvexti í Lögbirtingarblaði.
Aðdragand þess að Seðlabanki
geti gripið inn vaxtahækkanir er
nokkrir dagar, eða þar til auglýsing
birtist. Þetta hafa ýmsir gagnrýnt,
t.d. Tómas Árnason. Hann hefur
bent á það opinberlega að bankan-
um sé ekki gert kleift að grípa inn í
með snöggum hætti eins og nú
þyrfti, að mati bankastjórnar Seðla-
banka. Tómas hefur bent á að til-
kynningar bankanna berist stuttu
fyrir vaxtabreytingardag og þá sé
erfitt að beita þeim vinnubrögðum
sem þurfi. Sér í lagi verði þetta erfitt
þegar helgi kemur inn í eins og nú,
og menn tvístraðir um allt.
„Við settum okkur í samband við
Jóhannes Nordal seðlabankastjóra
og Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra
vegna þessa máls og þeir voru sam-
mála um að vaxtahækkun ætti ekki
rétt á sér að svo komnu máli,“ sagði
Tómas. Að hans sögn telja Jóhannes
og Jón að rétt sé að bíða næstu
vísitölumælingar og kanna þá hvort
verðbólga hefur hækkað.
Talaðir þú sjálfur við Jóhannes
Nordal?
„Já,“ svaraði Tómas.
Sagði hann klárt nei við þeirri
hækkun sem fram er komin?
„Það má segja það.“
Afstaða Tómasar er sú sama og
Jóhannesar og viðskiptaráðherra.
Raunar segir Tómas að einhugur
ríki um þetta má! í bankastjórn
Seðlabanka. “Ég tel eðlilegt, eftir
atvikum, að halda vöxtum óbreytt-
um og sjá hvað gerist.“
Þær ástæður sem bankastjórnir
bankanna gáfu fyrir þessari óvæntu
vaxtahækkun, eru aðallega tvær. í
fyrsta lagi að sumir þessara banka
hafa verið með heldur lægri vexti en
ríkisbankarnir um nokkurt skeið,
sérstaklega hvað varðar víxla. Og nú
telja bankarnir sig þurfa að hækka
meira til að ná upp þeim mun.
Önnur ástæða sem tilgreind hefur
verið, er að verðbólga sé meiri en
menn áttu von á.
Svo dæmi sé tekið af vaxtahækkun
einkabankanna og sparisjóðanna má
nefna víxilvexti.
Alþýðubanki hækkar úr 24% í 29%,
Iðnaðarbanki hækkar úr 26% í 29%,
Samvinnubanki hækkar úr 26% í 29%,
sparisjóðir hækka úr 25,5% í 28,5%
Utvegsbanki hækkar úr 26% í 29%
og Verslunarbanki hækkar úr 24,5%
í 29%. -ES
Verður níundu grein Seðlabanka-
laga beitt, í fyrsta skipti, til að slá á
vaxtahækkun?
Um 50% stúdenta sem hefja nám í háskólanum Ijúka því ekki. Stúdentar frá
fjölbrautaskólunum hætta frekar námi en nemar frá menntaskólunum:
Er ekkert að marka
einkunnirfráFB?
Friðrik H. Jónsson, sem hefur
unnið könnun á námsgengi og frá-
hvarfi í Háskóla íslands, segir að í
Fjölbrautaskólanum í Breiðholti séu
gefnar óeðlilega háar einkunnir.
Þessu mótmælir Stefán Benedikts-
son aðstoðarskólameistari Fjöl-
brautaskólans í Breiðholti og bendir
á að einkunnir nemenda í háskólan-
um sýni annað. Stúdentar úr FB eru
með næstbestu meðaleinkunn í HÍ
af öllum framhaldsskólum landsins.
Kennslumálanefnd háskólaráðs
hefur sent frá sér könnun á náms-
gengi og fráhvarfi í Háskóla íslands.
Margt vekur þar athygli. Könnunin
er athugun á því hvað varð um alla
þá stúdenta sem innrituðust í Há-
skóla íslands árið 1982. Það ár
innrituðust 1177 nemendur í
skólann. Af þeim höfðu 47% horfið
frá námi sumarið 1988, 36% höfðu
lokið námi og 17% voru enn í námi
og líklegir til að ljúka því.
Skýrsluhöfundar segja að ekki sé
ástæða til að ætla að hlutfall þeirra
sem hverfa frá námi sem mikið
hærra í HÍ en í erlendum háskólum
sem sumir hverjir velja nemendur tii
sín. í HÍ geta allir sem vilja og hafa
lokið stúdentsprófi, hafið nám.
Einna mesta athygli í skýrslunni
vekur athugun á námsgengi eftir
framhaldsskólum. Fram kemur
merkjanlegur mismunur milli fjöl-
brautaskólanna og menntaskólanna.
Rétt um 50% nemenda í Mennta-
skólunum á Akureyri, Reykjavík og
Laugarvatni luku því námi sem þeir
hófu í HÍ haustið 1982. Hins vegar
luku námi innan við 30% stúdenta
sem komu frá Fjölbrautaskólanum í
Breiðholti, Fjölbrautaskólanum í
Ármúla og Flensborgarskóla. Verst
kom þó Menntaskólinn á ísafirði út
en aðeins 16,7% stúdenta luku námi
frá háskólanum. Vert er þó að taka
fram að aðeins 6 stúdentar hófu nám
í HÍ frá þeim skóla.
Tfminn náði tali af Hafsteini Stef-
ánssyni skólastjóra Fjölbrautaskól-
ans í Ármúla og spurði hann hvaða
skýringu hann hefði á útkomu sinna
nemenda í könnuninni.
Hafsteinn sagði að árið 1982, sem
er viðmiðunarár könnunarinnar,
hefði FÁ verið í nánum tengslum við
Kennaraháskóla íslands og að flestir
nemendur sem útskrifuðust úr FÁ
hafi þá farið í frekara nám í Kenn-
araháskólanum. Hafsteinn sagði að
þetta sjáist best á því að aðeins einn
nemandi sem útskrifaðist frá skólan-
um 1982 hafi innritað sig í háskólann
og að í könnuninni séu aðeins 19
nemendur frá FÁ. Nám í skólanum
hafi því alls ekki verið miðað við að
undirbúa nemendur undir nám í
háskólanum.
Hafsteinn benti hins vegar á að
allt nám í menntaskólunum sé miðað
við að nemendur haldi áfram námi í
háskólanum. Nám í fjölbrauta-
skólunum sé hins vegar miklu fjöl-
breyttara og miði að því að undirbúa
nemendur undir nám í hinum ólík-
ustu skólum. Einnig sé stór hluti
námsins miðaður við að nemendur
geti hafið störf úti í atvinnulífinu.
Nemendur frá fjölbrautaskólunum
væru því með mjög mismunandi
undirbúning undir háskólanám.
Ekki væri víst að sá undirbúningur
hentaði í öllum tilfellum undir nám
í HÍ þó að það hentaði mjög vel á
ýmsum öðrum sviðum.
Hafsteinn vildi einnig vekja sér-
staka athygli á því að þegar nemend-
urnir sem könnunin nær til voru við
nám í framhaldsskólunum, höfðu
margir þessara skóla nýlega hafið
starfsemi. Skólamir hafi verið í mót-
un og kennarar við skólana hafi í
sumum tilfellum verið að hefja
kennslu í framhaldsskólum. Það
væri því ekki óeðlilegt að þessir
nemendur hefðu eitthvað lakari
undirbúning en nemendur í skólum
sem eiga að baki margra áratuga
starfsemi.
Það vekur nokkra athygli að nem-
endur í Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti eru með næstbestu meðaleink-
unn af öllum skólunum en nemendur
úr skólanum endast samt ekkert
mjög vel við nám í háskólanum.
Friðrik H. Jónsson sem vann
könnunina sagðist telja að það væri
ekki að marka þessa meðaleinkunn
hjá FB og að kennarar þar gæfu
nemendum einkunn eftir öðrum
forsendum en ýmsir aðrir skólar
gerðu. í fréttatilkynningu frá
kennslumálanefnd segir: „Það kann
að mega lesa úr henni eitthvað í þá
veru að skólar gefi nemendum
stundum villandi vitnisburð eða hug-
myndir um sjálfa sig, sem verði
síðan til þess að þeir reyni fyrir sér í
háskólanámi sem þeir eiga ekkert
erindi í.“
Stefán Benediktsson aðstoðar-
skólameistari í Fjölbrautaskólanum
í Breiðholti sagði að í sínum skóla
hefði verið gefin einkunn í bókstöf-
um þegar könnunin var gerð. Höf-
undar skýrslunnar hefðu því orðið
að breyta þeim í tölustafi sem gæti
hafa skekkt niðurstöðuna. „Ég vil
hins vega vekja athygli á því að
stúdentar úr FB eru með mjög góðar
einkunnir eftir að þeir koma í há-
skólann. Það kemur mjög skýrt fram
í könnuninni að okkar nemendur
eru með einkunnir langt yfir meðal-
tali og er þar alveg sama hvort litið
er á þá sem ljúka námi eða hætta
námi. Við erum enn í öðru sæti eftir
að upp í háskóla kemur þannig að
þessi fullyrðing Friðriks stenst alls
ekki. Ef menn vilja endilega standa
í þessum samanburði milli skóla þá
má benda á að stúdenta úr FB eru
með allnokkru hærri einkunnir í HÍ
en nemendur úr Menntaskólanum í
Reykjavík. Hvað segir sá saman-
burður okkur?" spurði Stefán að
lokum. - EÓ
Breyting í
Seljahlíð
Fyrir borgarráði liggur nú
beiðni frá vistheimilinu Seljahlíð,
sem er vistheimili fyrir aldraða,
um að breyta heimilinu að hluta
í hjúkrunarheimili. Óskað ereftir
því að opnuð verði hjúkrunar-
deild með þrettán rúmum. - sá
Iðnrekendur
staurblankir
Borgarráð hafnaði á síðasta
fundi sínum beiðni frá Félagi
íslenskra iðnrekenda um að borg-
in veitti þeim styrk vegna íslensku
daganna sem iðnrekendur stóðu
fyrir í Miklagarði og Kaupstað í
Mjódd fyrir nokkrum vikum.
Iðnrekendur fóru fram á að
borgin felldi niður leigu á pöllum,
hljómflutningskerfi og ýmsum
búnaði sem þeir höfðu fengið
lánaðan hjá borginni þá daga sem
íslensku dagarnir stóðu yfir.
Borgarráðsmenn voru sam-
mála um að kynningarátakið
hefði verið hið þarfasta en undr-
uðust blankheit iðnrekenda og
óforsjáini og nær hefði þeim verið
að athuga að sækja um styrk til
kynningarátaksins áður en farið
var af stað með það.
Það mun vera föst vinnuregla
hjá borginni að innheimta jafnan
leigu fyrir hljóðkerfi, palla og
annan búnað sem hún á og leigir
út. Hins vegar er altítt að hún
veiti styrki til samtaka sem fá
þennan búnað leigðan, sé sótt um
hann fyrirfram. Styrkurinn nægir
þá gjarnan til þess að greiða leigu
fyrir græjumar. - sá