Tíminn - 26.10.1989, Qupperneq 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 26. október 1989
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vaxtamál
í stefnuræðu sinni á Alþingi sl. mánudag lagði
forsætisráðherra mikla áherslu á nauðsyn þess að
lækka enn fjármagnskostnað, draga úr vaxtakostn-
aði, sem hefur íþyngt íslenskum atvinnurekstri
undanfarin ár og komið niður á heimilum í landinu.
Forsætisráðherra greindi frá því að á árinu 1988
hefðu meðalvextir útlána í bönkum og sparisjóðum
verið 10,3% umfram verðtryggingu og væri það
meira en tvöföldun frá 1986. Heildarútlánsfé í
landinu var í árslok 1988 360 milljarðar króna, og
nam innlendur hluti útlánanna 220 milljörðum. Að
teknu tilliti til lægri vaxta á einstökum lánaflokk-
um, t.d. húsnæðislánum, var arður þessara útlána
u.þ.b. 20 milljarðar króna umfram verðtryggingu.
Þess ber reyndar að geta, að á fastgengistímanum
1987-88 fengu útflutnings- og samkeppnisgreinarn-
ar ekki verðtrygginguna bætta nema að hluta og
báru því í raun hærri vexti af innlendum lánum.
Forsætisráðherra minnti á það í framhaldi af
þessum upplýsingum um fjármagnskostnaðinn á
árinu 1988, meðan enn gætti áhrifa frá Sjálfstæðis-
flokknum á stjórn landsins, að hin nýja ríkisstjórn,
sem tók við völdum fyrir rúmu ári, hefði talið
nauðsynlegt að beitast fyrir lækkun á vaxtakostn-
aði, fyrst og fremst raunvöxtum.
Ákvörðun ríkisstjórnarinnar í þessu efni leiddi
til þess að vextir af spariskírteinum ríkissjóðs voru
lækkaðir í 6%. Seðlabankanum var falið að koma
raunvöxtum í bönkum og sparisjóðum niður í 7%.
Við þetta hefur Seðlabankinn ekki staðið, því að
raunvextir í bankakerfinu eru um 8%.
Pess ber að geta að grunnur lánskjaravísitölunn-
ar var lagfærður í byrjun þessa árs til samræmis við
breytingar á verðlagi og launum. Forsætisráðherra
telur að þessi leiðrétting á grunni lánskjaravísitölu
leiði til lækkunar á fjármagnskostnaði sem svari til
4% raunvaxtalækkunar á ári miðað við núverandi
aðstæður. Þrátt fyrir það hafa raunvextir óverð-
tryggðra lána sveiflast mjög mikið og oft verið
óhóflega háir á undanförnum mánuðum, eins og
forsætisráðherra benti réttilega á.
Af þessu má ljóst vera að ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar hefur beitt sér fyrir vaxtalækkun-
um á því rúma ári sem hún hefur setið. Hér hefur
þó ekki verið nóg að gert. íslenska bankavaldið
tregðast við að framfylgja pólitískum vilja um
réttláta lækkun raunvaxta á verðtryggðum skuld-
um og sýnir tilhneigingu til að vera alltaf í hærri
kantinum með vexti af óverðtryggðum útlánum.
Bankarnir hafa í orði haldið á lofti þeirri megin-
reglu að vextir eigi að vera í samræmi við
verðbólgu. Á borði hafa þeir ekki sýnt mikla
nákvæmni í að virða þá reglu. Þessi afstaða
bankanna kann að eiga þátt í því að þeirri skoðun
vex fylgi að rétt sé að koma á aðhaldi að innlendum
peningastofnunum með erlendri samkeppni.
Nú ku þeir á Stöð tvö vera farnir
að sýna klámmyndir á nóttunni.
Garrí hefur frétt að margur bölvi í
hljóði yfir því að vera ekki búinn
að fá sér afruglara. Þeir segja sem
horft hafa á þessar myndir, að
þetta sé hin besta skemmtan og
góð tilbreyting í gráma hversdags-
ins. Sjálfsagt eru þeir á Stöð tvö
ánægðir með að einhver nennir að
glápa á myndir hjá þeim fram eftir
nóttu og áhorfendur eru líka
ánægðir þannig að væntanlega eru
allir glaðir og graðir með tiltækið.
Garri hefur reyndar frétt að
eitthvert fólk úti í bæ hafi veríð að
skammast út í að það værí veríð að
sýna svona myndir í sjónvarpi. En
það er nú bara svona með sumt
fólk að það getur aldrei verið
ánægt, sama hvað fyrir það er gert.
Það er alltaf til fólk sem hefur
gaman að því að skammast út í allt
og alla og vafalaust er sýning
þessara klámmynda þessu fólki
kærkomin ástæða til að fá þessari
þörf sinni fullnægt.
Garri er nú svo óheppinn að
hafa ekki aðgang að Stöð tvö. Það
hefur komið fyrír að þegar Garri
hefur haft hug á að sjá einhverja
ruglaða mynd á Stöð tvö að hann
hefur heimsótt einhvern kunningja
sinn sem á afruglara og horft þar á
myndina. Maður kann nú samt
einhvern veginn ekki við að vera
allt í einu að fara að heimsækja
fólk sem maður hefur trassað alltof
lengi að hitta, bara til að fá að
glápa á einhverja sóðalega mynd
hjá því. Garri hefur því orðið að
láta þessa skemmtan fram hjá sér
fara. Maður verður bara að sætta
sig við það. Maður er jú alltaf að
tapa af einhverju skemmtilegu.
Þegar Garrí var að alast upp
voru öðru hverju sýndar sóðalegar
myndir í bíóhúsum borgarínnar.
Nú er engar slíkar myndir að finna
þar ef frá eru skyldar þær myndir
sem slæðast hingað á svonefndar
kvikmyndahátiðir, en þar ku jafn-
an vera sýndar þær myndir sem
listrænastar þykja í heiminum.
Garri hefur það fyrir satt að þessar
myndir fái jafnan góða aðsókn
enda láta íslendingar ekki góða list
framhjá sér fara.
Eftir að myndbönd unnu hug og
hjörtu íslendinga hurfu allar klám-
myndir úr bíóhúsum. Nóg mun
hins vegar vera af slíkum myndum
á flestum myndbandaleigum.
Kynhvötin og skynsemin
Kynhvötin er sterkt afl og líklega
má útskýra margt sem afiaga fer
hjá mannskepnunni með henni.
Það er nefnilega margt til í því sem
Freud gamli sagði um kynlífið. Að
visu var hann orðinn hálfruglaður
kallinn á því að velta sér endalaust
upp úr kynórum sínum og sjúklinga
sinna. Garri telur fráleitt að segja
eins og fræðingar á sviði sálarlífs
segja í dag, 50 árum eftir að Freud
gamli geispaði golunni, að það sé
ekkert að marka kenningar hans
um kynlífið. Kynhvötin hefur án
efa mikil áhrif á alla hegðun
mannsins. Menn og konur geta
bara litið í sinn eigin barm til að fá
staðfestingu á þessu.
Einn kunningi Garra sagði við
hann fyrir nokkrum árum síðan að
hann vildi helst vera laus við kyn-
hvötina. Garri innti hann eftir
ástæðu þessarar óskar. „Jú, sjáðu
til. Kynhvötin tekur svo milda
orku og mikinn tíma fra mér.
Hugsaðu þér alla þá orku sem
maður sóar í að eltast við og hugsa
um kvenfólk. Maður gæti notað
þessa orku í miklu þarfari og
skynsamlegri hluti. Þrátt fyrir að
skynsemin segi manni að sóa ekki
tímanum í að hugsa um og eltast
við kvenfólk, þá segir kynhvötin
manni annað. Kynhvötin er jú
sterkari en skynsemin eins og þú
veist.“
Garri gat auðvitað ekki annað
en samsinnt þessu en benti þó á að
kynlífið veitti manni ánægju og
gleði og það væri nú ekki of mikið
af henni í þessum volaða heimi.
„Suss, ég hlusta nú ekki á svona
kjaftæði,“ sagði kunningi Garra
og byrsti sig. „Kynlíf er bæði
þreytandi og sóðalegt.“
Hér felldum við niður tal okkar.
Það er auðvitað sannleiksbroddur
í þessari síðustu fuiiyrðingu kunn-
ingja Garra en því verður samt
ekki neitað að kynlífið og þar með
kynhvötin, er sannur gleðigjafi.
Því er það að Garri gleðst yfir því
framtaki Jóns Óttars og hans
manna að sýna landsmönnum
klámmyndir fyrir háttinn. Garri
telur fullvíst að þetta framtak hafi
veitt meiri gleði inn á heimili
landsmanna en flest annað sem
gert hefur til að gleðja landsmenn
á þessum síðustu og verstu tímum.
Garri
VÍTT OG BREITT
T ogstreita ráðuneyta
Upp er komin óheppileg tog-
streita milli menntamálaráðherra
og félagsmálaráðherra um yfir-
stjóm dagvistarmála, hvort yfir-
stjórnin eigi að vera í menntamála-
ráðuneytinu eða félagsmálaráðu-
neytinu.
Hver eru „félagsmálin“?
Svo hefur verið alla tíð, að þessi
mál hafa verið verkefni mennta-
málaráðuneytis, enda út frá því
gengið að dagvistarmál séu uppeld-
is- og skólamál í eðli sínu og ekki
félagsmál að öðru leyti en því sem
öll slík mál eru „félagsleg“ í víðri
merkingu þess orðs.
Ef nú þykir ástæða til að flytja
dagvistarmál frá menntamálaráðu-
neytinu, þá er stutt í það að skóla-
og fræðslumálin í heild verði talin
til þeirra viðfangsefna sem ættu að
heyra undir félagsmálaráðuneytið,
því að auðvitað eru menntunar-
málin öll „félagsleg" í almennum
pólitískum skilningi á því hvað
varðar stuðning við manneskjulegt
lýðræðisþjóðfélag og viðhald þess.
Heilbrigðis- og tryggingamál heyra
einnig til „félagslegum" viðfangs-
efnum í víðustu merkingu þess
hugtaks og gætu þess vegna heyrt
undir félagsmálaráðuneytið. Þann-
ig mætti teygja verkefnasvið félags-
málaráðuneytisins út í það óendan-
lega.
Aftan að siðunum
Það hefur komið fram í þessu
tali, að félagsmálaráðherra hefur
látið semja frumvarp um það sem
kallað er „félagsþjónusta sveitar-
félaga“. Slík félagsþjónusta er vaf-
alaust mjög víðtækt verkefnasvið
og hlýtur að snerta fleira en rekstur
dagvistarstofnana. Það er undar-
legt að ekki skuli vera hægt að
koma saman lagafrumvarpi um svo
yfirgripsmikið mál án þess að frum-
varpshöfundar krefjist þess að upp-
eldismálaverkefni af því tagi sem
dagvistarmál eru sé tekið undan
því ráðuneyti sem fer með uppeld-
is- og kennslumál. Þarna er verið
að fara aftan að siðunum.
Þeir sem krefjast þess að dagvist-
armál flytjist yfir til félagsmálaráð-
uneytisins munu bera það fyrir sig
að þannig sé það í öðrum löndum.
Ekki skal því mótmælt að svo sé.
Þar með er ekki sagt að sú skipan
sé til fyrirmyndar, enda fjarri því
að einhugur ríki um það fyrir-
komulag þar sem það er fyrir
hendi. Þvert á móti hafa skóla-
menn og uppeldisfræðingar talið
að þessu ætti að breyta, sem sé að
flytja dagvistarmálin frá félags-
málaráðuneytum til kennslumála-
ráðuneyta.
Að skilgreina málaf lokka
Endurskipulagning ráðuneyta er
eitt þeirra mála sem ríkisstjórnin
vinnur að, enda margt sem styður
það markmið hennar. Verkaskipt-
ing milli ráðuneyta mætti f mörgu
vera önnur en hún er. Það er
jafnvel hægt að hugsa sér margs
konar lausnir á ágöllum núverandi
skipulags stjórnarráðsins. Meðal
annars þess vegna er slík endur-
skipulagning ekkert áhlaupaverk
sem vinnst einu sinni fyrir allt.
Þó hlýtur það meginsjónarmið
að ráða að samkynja mál og mála-
flokkar heyri undir sama ráðu-
neyti. Þegar málum er skipt milli
ráðuneyta er nauðsynlegt að fyrir
liggi skilgreining á eðli þeirra mála-
flokka sem til skipta eru og það því
fremur ef ágreiningur er um skil-
greiningu þeirra eins og virðist
vera í togstreitu félagsmálaráð-
herra og menntamálaráðherra um
dagvistarmál. Þessa deilu verður
að leysa fagmannlega. I.G.