Tíminn - 28.10.1989, Qupperneq 2

2 Tíminn
Laugardagur 28: október 1989
Bótaþegum almannatrygginga fjöigar þrefalt hraðar en landsmönnum:
Um 20% landsmanna fá
almannatrygginaabætur
Nær fímmti hver íslendingur (49.400) naut tryggingabóta
almannatrygginga 1988. Á árinu fjölgaði þeim um 1.730
manns (33 á viku). Bótaþegum hefur nú ár eftir ár fjölgað
hlutfallslega nær þrefalt hraðar en þjóðinni í heild. Frá 1984
hefur landsmönnum fjölgað um tæp 5% (11.600 manns), en
bótaþegum almannatrygginga um 13% eða um 4.810 manns.
Alls greiddi lífeyristryggingadeild Tryggingastofnunar 9.129
millj.kr.í bætur á s.l.ári, eða að meðaltali um 185 þús.kr. á
hvern bótaþega. Á fjórum árum hefur upphæð þessar bóta
hækkað um 3.174 millj.kr. að raungildi, þ.e. um 53% umfram
lánskjaravísitölu.
Reikningar Tryggingastofnunar
eru því m.a. ljóst dæmi þess hve
erfitt það er að uppfylla „þjóðar-
vilja“; annars vegar um auknar bæt-
ur til þeirra sem minna mega sín og
hins vegar skattalækkanir og að
draga úr „útþenslu báknsins". Til
viðbótar greiddu ríkissjóður og
nokkur bæjarfélög 1.215 millj.kr. í
uppbætur á lífeyri 4.700 lífeyrisþega
í sex lífeyrissjóðum sem Trygginga-
stofnun rekur (um 258.500 að meðal-
tali á mann). Heildarútgjöld vegna
lifeyristrygginga voru því 10.344
m.kr. - þ.e. um 57.000 kr.á hvern
skattgreiðanda í landinu.
Öryrkjum f jölgað
um þriðjung
Athygli vekur að örorkulífeyris-
þegum hefur fjölgað um 34% s.l.
fimm ár. Örorkulífeyri fá þeir sem
eru 75% öryrkjar og undir 67 ára
aldri. Þeir voru 4.220 á síðasta ári
(3.155 árið 1983) og hefur því fjölgað
um meira en fjóra á viku hverri í 5
ár. Flestir nutu þeir einnig tekju-
tryggingar og hafði þeim hóp fjölgað
um 41% sömu ár. Enn eru þá ótaldir
2.300 manns sem fá örorkustyrk,
þ.e. þeir sem eru með undir 75%
örorkumat.
Stærsti hluti tryggingabótanna
(um 2/3) fór til greiðslu ellilífeyris.
Ellilífeyrisþegar voru 21.600 á síð-
asta ári, um 10,4% fleiri en fyrir
fimm árum. Þar af nutu um 15.900
einnig tekjutryggingar og hafði tvö-
falt meira á sama árabili. Ellilífeyris-
þegum sem einnig njóta einhverra
einhverra uppbóta hefur þó fjölgað
mest, eða um rúmlega helming á
þessum fimm árum.
... og börnum einstæðra
foreldra 48%
í fáum hópum hefur þó fjölgað
meira en einstæðum mæðrum og
feðrum og börnum þeirra. Einstæð-
um foreldrum hefur fjölgað um 43%
eða 2.200 manns (þar af 311 árið
1988), sem svarar til 8-9 á viku hverri
s.l. fimm ár. Alls nutu 7.350 mæðra/
feðraiauna á s.l. ári, hvar af aðeins
um 2.000 bjuggu utan suðvestur-
horns landsins.
Á framfæri þessara foreldra voru
um 10.600 börn, sem var nær helm-
ings (3.430) fjölgun á aðeins fimm
ára tímabili. Þar af fjölgaði þeim um
630 á s.l. ári (nær 2 dag hvern).
Þessi mikla fjölgun er ekki hvað
síst athygliverð í ljósi þess, að börn
voru ekkert fleiri á íslandi í fyrra
heldur en fyrir fimm árum. Það
þýðir að börnum sem búa hjá báðum
foreldrum sínum hefur fækkað álíka
og börnum einstæðra foreldra hefur
fjölgað.
Meðlag með
15.200 börnum
Alls voru það 15.200 börn sem
Tryggingastofnun borgaði barnalíf-
eyri með eða hafði milligöngu unt
meðlag með (frá feðrum) á árinu.
Fjölgun alls hópsins er miklu minni
heldur en barna einstæðra foreldra
einna og sér. Virðist það geta bent
til þess að þeim foreldrum fækki
hlutfallslega sem færa með sér börn
í bú, þ.e. í hjúskap eða sambúð með
öðrum heldur en kynforeldrum
barnanna, heldur en áður.
Þá hefur fjöldi þroskaheftra sem
Tryggingastofnun borgar fram-
færslukostnað fyrir sjöfaldast, úr 54
í 378 s.l. fimm ár. 1 krónum hefur
þessi liður hækkað úr 7 upp í 97
milljónir á tímabilinu.
Eini hópur lífeyrisþega sem held-
ur hefur fækkað á tímabilinu eru
ekkjur/ekklar, en um 1.580 þeirra
nutu bóta almannatrygginga í fyrra.
Börn jafn mörg
1983 og 1988
Sem áður segir virðist 3.430 barna
fjölgun einstæðra foreldra sem njóta
bóta almannatrygginga m.a. athygli-
verð í ljósi þess, að börnum og
unglingum hefur heldur fækkað á
síðustu fimm árum, samkvæmt töl-
um Hagstofunnar.
í skýrslum Hagstofunnar eru börn
aðeins talin fram að 16 ára afmælinu.
Eftir það eru bæði þau og einstæðir
foreldrar þeirra talin til einhleyp-
inga. Það þýðir að einstæðir foreldr-
ar eru í raun fleiri heldur en í fram
kemur í tölum Hagstofu um kjarna-
fjölskyldur.
Samkvæmt þeim voru fjölskyldur
hjóna og sambúðarfólks með börn
nánast jafn margar árið 1983 og 1988
- um 30.800 hvort ár - en börnum
(undir 16 ára) í þeim fjölskyldum
hefur fækkað um nær 1.300 á sama
tíma.
Fjölskyldum einstæðra foreldra
með börn fjölgaði aftur á móti um
1.200 á sama tímabili. Sú fjölgun var
nær öll í Reykjavík og Reykjanesi.
Þessar eins foreldris fjölskyldur töld-
ust 7.430 í fyrra, með 10.100 börn
(undir 16 ára) á framfæri sínu, sem
þýðir fimmta hver barnafjölskylda í
landinu. Athyglivert er að aðeins
rúmlega fjórðungur þessara fjöl-
skyldna (27%) býr utan Reykjavíkur
og Reykjaness.
Börnum 15 ára og yngri á framfæri
einstæðra foreldra fjölgaði um 22%
síðustu fimm árin í skýrslum Hag-
stofunnar á sama tíma og börnum í
umsjá beggja foreldra fækkaði þar á
móti.
Hjónum ekkert fjölgað
Í5ár
Að prestum skuli þykja ástæða til
að taka hjónabandsmálin til nánari
athugunar er kannski skiljanlegt í
ljósi þess, að hinum hefðbundnu
kjarnafjölskyldum - þ.e. hjónum
með börn - hefur fækkað um 1.600
s.l. fimm ár og eru nú um 25 þús., af
alls 60.600 kjarnafjölskyldum í land-
inu samkvæmt flokkun Hagstofunn-
ar. Á móti kemur að barnlausum
hjónum fjölgaði álíka mikið, svo
álíka margir eru í hjónabandi (alls
um 45.500 hjón) og 1983.
Á þessu tímabili hefur lands-
mönnum þó fjölgað um nær 14.000
manns. Og þar sem börn eru nú jafn
mörg og 1983, hefur fólksfjölgunin
öll orðið í þeim hópi sem kominn er
á „giftingaraldur“.
Svo gæti að vísu virst, að það sé
hjónabandið sjálft fremur en sam-
veran, sem fólk forðast. Því „ógift-
um hjónum" (í sambúð) hefur fjölg-
að úr um 5.000 í 7.700.á þessum
árum. Meirihluti þeirra eru barna-
fjölskyldur.
Þá hefur skráðum einhleypingum
(öllum 16 ára og eldri utan sambúð-
ar) fjölgaði um 5.700 manns á sama
tíma. Taldi sá hópur um 70.600
manns, eða 38% allra landsmanna
sem náð höfðu 16 ára aldri í fyrra.
Yfir 40% allra kvenna í Reykjavík
eru t.d. skráðar einhleypar, borið
saman við 27-34% í öðrum lands-
hlutum. -HEI
Jóla hvað?
í gær var þessum jólasveinum
stillt upp í glugga verslunarinnar
íslenskur heimilisiðnaður í Hafnar-
stræti. Börnin kætast yfir þessum
fyrirboða jólanna en vafalaust finnst
fullorðna fólkinu þetta heldur
snemmt, þar sem enn eru 58 dagar
til jóla. SSH/Tímaniynd Pjetur
VERSLUNARDEILD
HOLTAGORÐUM SlMI 601266
Í
KAUPFÉLAGINU
OG
SPORTVÖRUVERSLUNUM
HEFUR ÞÚ
KYNNTÞÉR
HAMAX
SNJÓÞOTUR
FYRIR HÁDEGI:
„Við viljum aukinn kaupmátt og lægri
vexti!!!"
EFTIR HÁDEGI:
„ Við verðum að gæta hagsmuna sparifj-
áreigenda. “