Tíminn - 23.11.1989, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 23. nóvember 1989
FRÉTTAYFIRLIT
BEIRUT - Hinn nýi forseti
Líbanons, Rene Muawad, var
drepinn í gær í Beirut í öflugri
sprengingu. Forsetinn var í bíl
á leið úr móttöku sem haldin
var í Vestur-Beirút, umráða-
svæði múhameðstrúarmanna.
Talsmaður Arababandalags-
ins hjá Sameinuðu þjóðunum
sagði í gær eftir morðið á
Muawad að þing Líbanon yrði
að koma saman hið bráðasta
til að kjósa nýjan forseta.
George Bush forseti BNA
sagði í gær að morðið væri
andstyggilegt hryðjuverk og
bauð aðstoð Bandaríkja-
manna við að koma löqum yfir
ódæðismennina sem áo morð-
inu stóðu.
SAN SALVADOR - Tólf
hermenn úr úrvalssveitum
bandarfska landgönauliðsins,
Grænhúfunum, yíirgafu í gær
Sheratonhótelið f San Salva-
dor þar sem þeir hafa verið
innilokaðir af vinstri skærulið-
um þeim sem hertóku hótelið i
fyrradag. Bush forseti BNA
sagði i gær að hann hefði sent
sérstaka víkingasveit til El Sal-
vador til að rjúfa umsátur
skæruliðanna um hótelið.
PRAG - Alexander Dubcek
sem hrakinn var frá völdum í
Tékkóslóvakíu í innrás Var-
sjárbandalagsrikjanna árið
1968 hefur krafist þess að
kommúnistastjórnin í landinu
segi af sér. Hann hefur jafn-
framt heitið þvi að ávarpa þús-
undir manna á götum Prag
sem nú hafa uppi andóf gegn
stjórninni. Um 250 þúsund
manns söfnuðust í gær saman
á Wenceslastorgi ( gær og
hylltu rithöfundinn Vaclav Ha-
vel sem hefur verið tékknesku
kommúnistastjórninni erfiður
liár i búfu s.l. tvo áratugi.
Sósfaldemókrataflokkur
Tékkóslóvakfu hefur boðað
miðstjórnarfund á morgun.
AUSTUR-BERLÍN
Kommúnistaflokkur A-Þýska-
lands hefur boðað til ráðstefnu
með stjórnarandstöðuhópum
sem rjúfa vilja einræði komm-
únista. Á ráðstefnunni á að
ræða pólitfska framtíð ríkisins.
MOSKVA - Egon Krenz
forsætisráðherra A-Þýska-
lands sagði í viðtali við sovéskt
blað sem birtist í gær, að
hugsanlegt væri að einhverjir
fyrri leiðtoga landsins yrðu inn-
an skamms dregnir fyrir rétt
eða yrðu að svara til saka hjá
aganefnd kommúnistaflokks-
ins vegna stjórnarhátta sinna.
INDLAND - I það minnsta
22 létu lífið oq fjöldi særðist í
Hyderabad í oeirðum við upp-
haf indversku þingkosning-
anna hófust f gær. Þetta var
haft eftir einum umsjónar-
manna kosninganna í Hyder-
abad sem sjálfur missti hönd í
óeirðunum.
ZAIRE - Óttast er að um 100
manns hafi drukknað er flióta-
bátur með heilu fótboltaliði og
stuðningsmönnum þess
hvolfdi í grennd við Kinshasa.
LONDON - Nýlegar niður-
stöður hollenskrar athugunar
á gróðurhúsaáhrifum og auk-
ins hita á jörðinni benda til að
setja verði viðmiðunarmörk um
bruna á lífrænum efnum og
hversu mikill koltvfsýringur
megi berast út f andrúmsloftið.
Mælt er með að hvert land setji
slík mörk.
aðutan
Hver yrði skattheimta á íslandi ef 60.000 manns væru á atvinnuleysis- og lífeyrisbótum?
Er atvinnuleysi í raun
um 17-18% í Danmörku?
Hátt í 700 þús. Danir á starfsaldri eru án atvinnu, um helmingurinn
á beinum eða óbeinum atvinnuleysisbótum, en hinn helmingurinn á
annars konar bótum, að stórum hluta vegna dulins atvinnuleysis.
Miðað við mannfjölda svarar þetta til þess að atvinnulausir
íslendingar væru um 15.000 (í stað 2.000) og aðrir bótaþegar (á
starfsaldri) um 16-17.000, eða samtals 31-32 þús. manns. Þar við
bætast svo að eUilífeyrisþegar eru hlutfallslega um 60% fleiri í
Danmörku en hér, um 730.000 manns (samsvarar 36.000 hér) á móti
innan við 22.000 hér á landi.
Kvi udv Á nders wlflts i arba) A*kaa dslss «er hsd I %
ut> Spec arbe ial- dere
25
20 I / wvindf krbejd iligt lerfb.
•f i 15 — / •X Bm nsfor iorg
10 J / — S : r '
Jcade Komi arbeji Tiiker nunal Jara i
Sygi pisjei ’skar
o - 2 fl I3 8 4 S 5 I —I—I—I K 87 88 Kiidt: DanmaHu 8t !-►
Þannig sýnir LO-blaðið þann gífurlega mun sem er á skráðu atvinnuleysi
kvenna milli starfsgreina 1988, en síðan hefur það enn aukist nokkuð.
Atvinnuleysi meðal kvenna er nú um 11% (7,5% hjá körlum). Af sérhæfðum
starfsmönnum var hlutfallið um 32-33% í fyrra og sömuleiðis voru um 20%
verkakvenna án starfa. Af þeim sem vinna við bamaummönnun era 14% án
vinnu og um 12% af verslunar og skrifstofukonum. Háskólamenntun er ekki
trygging fyrir starfi, 10% þeirra era á atvinnuleysisskrá. Bæjarstarfsmenn era
talsvet betur settir. „En maður ætti að vera hjúkrunarkona,“ segir blaðið,
þvi eins og sjá má er atvinnuleysi nær óþekkt meðal þeirra í áraraðir.
Óvenjulega mikið hefur verið
fjallað um „atvinnuleysisdrauginn"
hér á landi undanfarna mánuði og
jafnframt borið á ótta um að við
horfum fram á aukið atvinnuleysi.
Þótt mörgum þyki þannig meira en
nóg um íslenskar atvinnuleysistölur
verða þær þó nánast „hégómi" í
samanburði við fjölda atvinnulausra
í nágrannalöndum okkar, sem ís-
lendingar eru þó sagðir flýja til
undan atvinnuleysi hér.
Allt að þriðjungur
verkakvenna...
Atvinnuleysi í Danmörku er tekið
til ítarlegrar umfjöllunar í LO-blað-
inu (málgagni verkalýðshreyfingar-
innar). Af þeim tölum sem þar koma
fram má ráða að raunverulegt at-
vinnuleysi í landinu sé jafnvel tvöfalt
meira heldur en hinar beinu tölur
um 9-10% atvinnuleysi sýna. Af
tölunum má ráða í ástand sem
a.m.k. yngri kynslóðir fslendinga
hafa (blessunarlega) aldrei þurft að
kynnast af eigin raun og gætu líklega
tæpast ímyndað sér að búa við.
Kemur m.a. fram að 20-30% verka-
kvenna eru á atvinnuleysisskrám.
Enda er atvinnuleysi talið með allra
stærstu vandamálum sem Danir hafa
við að glíma og menn virðast þar á
ofan vonlitlir um að það ástand batni
á næstunni. Ekki síst þykir áhyggju-
efni að atvinnuleysi skuli nú vera að
aukast í Danmörku á sama tíma og
heldur hefur verið að draga úr því í
mörgum öðrum löndum Evrópu.
Aðeins hálf sagan...
Lo-blaðið bendir á, og rökstyður,
að skráðar atvinnuleysistölur - um
9-10% mannafla á vinnumarkaði -
sé aðeins yfirborðið og langt frá því
að gefa rétta mynd af vandamálinu.
Dulið atvinnuleysi sé jafnvel annað
eins.
Til að lesendur eigi betra með að
átta sig á eftirfarandi tölum er innan
sviga sýnt hvað þær mundu þýða í
sömu hlutföllum hér á landi. Dan-
mörk er um 20 sinnum fjölmennari
en fsland, en fólk á starfsaldri er þar
um 22 sinnum fleira, vegna þess hve
böm eru fá í Danmörku.
Ef 32.000 íslendingar
væru án vinnu?
Skráðir atvinnulausir í Danmörku
í viku hverri era nú í kringum um
270.000 manns (mundi samsvara
12.400 hér). Hins vegar segir blaðið
að 705.000 Danir muni í raun verða
fyrir barðinu á atvinnuleysinu ein-
hvem hluta úr árinu (32.400). Þar
kemur m.a. við sögu, að hjá um
200.000 manns er málum þannig
háttað að þeir hafa vinnu á ákveðn-
um vinnustað um 8 mánuði ársins,
en fá svo heimsenda dagpeninga
hinn hluta ársins, án þess þó að vera
á atvinnuleysisskrá.
Þá er bent á að atvinnuleysistölur
ná ekki til um 27.000 manns sem
vegna langvarandi atvinnuleysis hef-
ur verið komið í önnur tímabundin
störf um þessar mundir. Heldur ekki
um 20.000 manns sem era í launuðu
starfsnámi eða þjálfun.
„Þar nieð er fjöldi þeirra sem era
utan „raunverulegrar" atvinnu kom-
inn í 327.100 manns“, segir blaðið
(mundi svara til um 15.000 manns
hér á landi).
... og 3.600 fjðlskyldur
á bænum?
„Enn er þó ekki öll sagan sögð,“
segir blaðið.
Utan við allar atvinnuleysistölur
finnist margir sem lifa á „sósjalnum“
(bistandshjælp), sem af ýmsum
ástæðum séu ekki á atvinnuleysis-
skrám, þar sem fólk sé hins vegar
alla jafna skrá fyrstu níu atvinnuleys-
ismánuðina. Á 2. ársfjórðungi 1989
hafi um 71.600 fjölskyldur (3.600)
lifað á „sósjalnum" í meira en 9
mánuði. Mikill meirihluti þeirra sé
fólk undir 40 ára aldri.
Þar með sé tala atvinnulausra í
raun komin í um 400.000 manns.
Öryrkjar 155% fleiri en hér
Margfalt umfangsmeira dulið at-
vinnuleysi sé þó að finna í hópi
235.000 öryrkja („fortidspension-
ista“). Hluti þeirra sé vissulega ófær
til vinnu vegna líkamlegrar fötlunar
eða sjúkdóma. En þarna sé líka
stöðugt fleira og fleira ungt fólk
„sem hefur verið afskrifað - ungt
fólk sem hefur tapað lífskraftinum
og situr úti um stræti og torg sullandi
í bjór, pillum eðafíkniefnum-e.t.v.
vegna þess að það var aldrei rúm
fyrir það á vinnumarkaðnum", eins
og það er orðað. Fjöldinn svarar til
þess að samsvarandi hópur væri hér
um 11.000 manns. Það era t.d.
hlutfallslega 155% fleiri en allir þeir
er sem nutu örorkulífeyris Trygg-
ingastofnunar ríkisins (4.230) á síð-
asta ári. Séu Danir ekki í raun til
muna heilsulausari en íslendingar
gæti atvinnuleysi verið ástæða örork-
unnar hjá um helmingi hópsins eða
meira.
Og enn nefnir blaðið töluvert
dulið atvinnuleysi meðal um 100.000
eftirlaunaþega í landinu. í þeim
hópi séu sjálfsagt margir sem við 59
ára aldur hafi fremur valið að fara á
eftirlaun heldur en að ganga atvinnu-
lausir áram saman í lítilli von um
starf.
Að síðast nefnda hópnum undan-
skildum hafa framangreindar tölur
einungis náð til fólks á starfsaldri.
Danir yfir 67 ára era um 730.000,
sem mundi svara til um 32.000
manns hér á landi. Islenskir ellilíf-
eyrisþegar á sama aldri voru hins
vegar um 21.600 á s.l. ári, samkvæmt
tölum Tryggingastofnunar.
Um 35% Dana á
bótum/lífeyri
Fjöldi Dana á starfsaldri sem lifir
á atvinnuleysisbótum, örorkubót-
um, sósjalhjálp og öðram opinber-
um greiðslum er um 700.000 manns.
Að viðbættum ellilífeyrisþegum
virðast því um 1.410 þús. manns
hafa framfæri af einhverskonar-opin-
beram lífeyri um þessar mundir, eða
um 35% af alls um 4 milljónum
Dana 20 ára og eldri - sem mundi
svara til um 59.000 manns á sama
aldri hér á landi. Aðrir Danir á
starfsaldri era um 2,6 milljónir (um
helmingur þjóðarinnar). Samkvæmt
því er fólk í starfi tæplega tvöfalt
fleira en fólk á atvinnuleysisbótum,
örorkulífeyri, ellilífeyri og öðram
opinberam lífeyrisbótum. Undir
tvítugu era svo tæplega 22% Dana,
borið saman við meira en 33%
fslendinga.
Þá kemur fram að atvinnuleysis-
prósenta meðal kvenna hefur í mörg
ár legið um 2-3% yfir sama hlutfalli
hjá körlum, og hefur það bil verið
að breikka. Atvinnuleysi meðal
kvenna er hins vegar gífurlega mis-
munandi eftir starfsgreinum. Lang-
samlega mest er það meðal ófag-
lærðra sem hafa starfsþjálfun til
sérstakra starfa. Af þeim er þriðja
hver atvinnulaus. í LO-blaðinu er
t.d. viðtal við fertuga konu sem
lokið hefur 14 starfsþjálfunamám-
skeiðum án þess að það hafi dugað
henni til að komast í starf. Eina
starfsgreinin sem sleppur era hjúkr-
unarfræðingar, þeir era vart sýnileg-
ir á atvinnuleyisisskrám.
Tíminn greindi nýlega frá að upp-
hæð lífeyristrygginga Trygginga-
stofnunar hefur hækkað um 50% að
raunvirði á nokkram áram, aðallega
vegna hlutfallslega mikillar fjölgun-
ar aldraðra og öryrkja umfram fjölg-
un landsmanna í heild. Væri forvitni-
legt að vita hvert skattprósentumar
okkar (staðgreiðslu og virðisauka)
kæmust með álíka hlutfall lands-
manna á opinberam bótum og í
Danmörku. -HEI