Tíminn - 23.11.1989, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 23. nóvember 1989
Fimmtudagur 23. nóvember 1989
Tíminn 11
---------------------------1
Útlit fyrir að met verði slegið í brunatjónum á þessu ári en í fyrra nam tjón af völdum bruna rúmum tveimur milljörðum:

LOG 0G REGLUGERDIR UM BRUNAMAL
í LAGIEN ENGINN

V:

Eftir Egil Ólafsson
Ríkisstjórninni hefur verið kynnt ný
skýrsla um stöðu brunamála á íslandi.
Segja má að í þessari skýrslu sé dregin
upp sótsvört mynd af skipulagi eldvarna-
og brunamála. Meðal þess sem nefndin
gagnrýnir er að lögum og reglugerðum er
ekki framfylgt, hús eru hönnuð án tillits
til brunavarna og eldvarnaeftirlit er í
mörgum tilfellum ábótavant.
Eftir Réttarhálsbrunann í janúar síðast
liðnum, skipaði Jóhanna Sigurðardóttir
nefnd til að gera heildarúttekt á stöðu
brunamála í landinu. í nefndinni áttu sæti
Magnús H. Magnússon fyrrverandi ráð-
herra, Ingi R. Helgason forstjóri Bruna-
bótafélags íslands og Hákon Ólafsson
forstöðumaður Rannsóknarsofnunar
byggingariðnaðarins. Auk þess starfaði
Þórhildur Líndal deildarstjóri í félags-
málaráðuneytinu með nefndinni.
Lögum og reglugerðum er ekki
fylgt varðandi hönnun húsa
í reglugerð nr. 269 frá 1978 eru skýr og
afdráttarlaus fyrirmæli um brunatækni-
lega hönnun húsa og mannvirkja. Þessi
ákvæði miða að því að tryggja svo sem
kostur er, að nýbyggingar í landinu séu í
samræmi við kröfur reglugerðarinnar um
raunhæfar eldvarnir. Mikið vantar á að
þessari reglugerð sé fylgt. Annars vegar
brjóta teikningar stundum í bága við
reglugerðarákvæðin og hins vegar er
teikningum ekki alltaf fylgt á byggingar-
tíma.
í skýrslunni er eftirlit á byggingartíma
harðlega gagnrýnt og sagt er að eftirlits-
leysi á byggingartíma sé veikasti hlekkur-
inn í eldvörnum á íslandi. Síðan segir:
„Breytingar eru oft gerðar á húsum
meðan á byggingu stendur, göt tekin í
brunaveggi og fleira gert sem skerðir
brunavarnir, án þess að fylgst sé með því
eða athugasemdir gerðar við það. Á
stundum er skipt um meistara á ýmsum
byggingarstigum og þeir gera sér ekki
margir hverjir grein fyrir ábyrgð sinni á
brunavörnum byggingarinnar. Lokaút-
tekt dregst oft mjög á langinn, oft svo
árum skiptir, eftir að byggingin er tekin í
notkun og þá er oftast búið að fela
brunatæknilega ágalla með innréttingum
eða klæðningum.“
Brunamálastofnun fær ekki
lögbundið fjárframlag
í skýrslunni er fjallað nokkuð um
Brunamálastofnun ríkisins. Bent er á að
stofnunin hafi búið við fjársvelti í mörg
ár. í lögum frá 1982 um brunavarnir og
brunamál er ákvæði um brunavarnargjald
sem tryggingafélög eiga að greiða stofn-
uninni sem tiltekið hlutfall af brunatrygg-
ingargjöldum. Upp úr 1985 snarlækkuðu
brunaiðgjöld í landinu að raungildi og
tekjur Brunamálastofnunar drógust því
saman. Stefndi í mikið óefni með alla
starfsemi stofnunarinnar. Að frumkvæði
félagsmálaráðherra var þessu breytt í
árslok 1987.
Nú eru húseigendur skattlagðir um
tiltekið brunabótagjald sem er reiknað af
brunabótamati. Á næsta ári ætti þetta
gjald að vera um 60-62 milljónir alls. í
fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir að
Brunamálastofnun fái aðeins rúmar 34
milljónir. Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra sagðist muni beita sér fyrir
því að Brunamálastofnun fái það fé sem
henni er ætlað samkvæmt lögum.
Samskiptaerfiöleikar eru
milli Brunamálastofnunar og
slökkviliðsstjóra
í skýrslunni er rætt nokkuð um sam-
skipti Brunamálastofnunar við sveitar-
stjórnir og slökkviliðsstjóra. Nefndin seg-
ir að milli þessara aðila séu og hafi verið
samskiptaerfiðleikar. Þessir erfiðleikar
felast m.a. í því að ágreiningur er um
verksvið hvers og eins. í lögum segir að
Brunamálastofnun skuli fara með dagleg-
an rekstur brunamála. Lög gera einnig
ráð fyrir því að sveitarfélög skuli halda
uppi brunavörnum, þar með talið eld-
varnaeftirliti. Brunamálastofnun og
slökkvilið virðast skilja þessi lög með
mismunandi hætti.
Nefndin reynir í skýrslunni að skil-
greina nánar verksvið þessara stofnanna.
Lögð er áhersla á að stofnanirnar verði
að eyða öllum ágreiningi og vinna saman
að brunamálum.
Samskiptaerfiðleikar hafa einnig verið
milli Eldvarnareftirlits Reykjavíkurborg-
ar og slökkviliðsstjórans í Reykjavík.
Starfsmenn Eldvarnareftirlitsins hafa t.d.
verið óánægðir með það fjármagn sem
hefur verið varið til brunavarna. Utgjöld
vegna brunavarna í Reykjavík hafa
minnkað um 40% frá 1979 til 1987.
Nýlega náðu þessir aðilar samkomulagi
um breytt vinnubrögð við eldvarnaeftir-
lit. Tillögur þar að lútandi voru lagðar
fram í borgarráði nú í vikunni. Þessar’
tillögur eru að mestu leyti samhljóða
þeim tillögum sem nefndin leggur til í
skýrslunni.
Brunatjón er mjög mikið
og fer vaxandi
Skýrslan hefur að geyma upplýsingar
um brunatjón á íslandi 1981-1988.
Tafla 1. Tjónabætur vátryggingarfélag-
anna (vegna bruna í fasteignum og lausa-
fé). * Frá slökkvistarfi þejj
Ár Á verðlagi í iúlí 1989 Hlutfall af landsframleiðslu Tafla 2. Heildartjói
1981 285,0 mkr. 0,126% Ár Á verðlagi
1982 253,7 - 0,122% í júlí 1989
1983 440,8 - 0,224% 1981 950,4 mkr,
1984 337,2 - 0,158% 1982 845,9 -
1985 327,9 - 0,142% 1983 1.469,3 -
1986 391,2 - 0,143% 1984 1.123,9 -
1987 641,9 - 0,213% 1985 1.092,9 -
1988 651,4 - 0,215% 1986 1987 1.303,9 - 2.139,6 -
Horfur að árið í ár muni slá öll met. Nú • 1988 2.171,3 -
þegar eru tjónabætur orðnar yfir 700
milljónir króna. Þar veldur mestu brun-
inn á Réttarhálsi í janúar. Beinar trygg-
ingarbætur eru ekki nema um 30% af
tjóni samfélagsins.
Fjöldi dauðs-
falla í bruna
4
2
5
0
2
5
2
Þessar töflur sína að tjón af völdum
bruna hefur vaxið mjög mikið síðustu tvö
ár og tjónið hefur enn vaxið á þessu ári.
Upplýsingar um bruna eru
ófullkomnar - skýrslur týnast
í skýrslunni kemur fram að upplýsingar
um bruna eru mjög ófullkomnar. Um
samræmda upplýsingaöflun er ekki að
ræða. Á blaðamannafundi þar sem skýrsl-
an var kynnt kom fram að nefndarmönn-
um gekk mjög illa að fá upplýsingar um
stærstu bruna á íslandi síðustu ár. Bruna-
skýrslur hafa týnst og m.a. þurfti nefndin
að notast við munnlegar upplýsingar.
Vegna þessa treysti nefndin sér ekki til að
athuga bruna fyrir árið 1981.
Af 80 stærstu brunum á íslandi á
árunum 1981-1988 voru orsakir brunans
ókunnar í 49% tilfella. í þeim tilfellum
þar sem orsakir eru kunnar var íkveikja
oftast orsök bruna eða í 42% tilfella og
óvarkárni eða gáleysi í 17% tilfella.
Rafmagn var talin orsök í 29% tilfella,
sjálfsíkveikja 7% og aðrar orsakir í 5%
tilfella.
Nefndin telur að framkvæmd eldvarn-
areftirlits sé almennt ófullnægjandi. Al-
gengt sé að athugasemdum eldvarnaeftir-
lits sé ekki fylgt eftir, með þeim afleiðing-
um að ófullnægjandi ástand húsa með
tillit til brunavarna sé þolað árum saman.
í skýrslunni segir orðrétt:
„Sérstaklega hefur það valdið nefnd-
inni vonbrigðum, þegar hún hefur rann-
sakað 10 stærstu bruna á síðustu árum,
sem samtals nema tæplega 45% greiddra
brunatjóna á þessu langa tímabili (1981-
1988), hversu gersamlega eldvarnaeftirlit
hefur brugðist í flestum þessara stór-
bruna.“
Þá telur nefndin að brýnt sé að Bruna-
málastofnun sinni því hlutverki sínu að
semja árlega skýrslur um orsakir og
afleiðingar eldsvoða ár hvert á þann hátt
að tryggt sé, að tölulegar upplýsingar séu
fyrir hendi, tæmandi og réttar.
Meðal þess sem nefndin leggur til að
gert verði til að bæta úr þeim misbrestum
sem þegar hefur verið gerð grein fyrir, er
að sett verði ný reglugerð um brunavarnir
og brunamál. í henni verði skýr ákvæði
um eldvarnaeftirlit og framkvæmd þess.
Einnig telur nefndin mikilvægt að ráðn-
ir verði tæknimenntaðir brunamálafull-
trúar í öllum sveitarfélögum, þar sem
tæknimenntaðir slökkviliðsstjórar eru
ekki fyrir í fullu starfi. Gert er ráð fyrir
að þessir fulltrúar hafi yfirumsjón með
eldvarnaeftirliti á sínu svæði, sjái um að
engin teikning hljóti samþykki bygginga-
nefnda nema hún sé í fullu samræmi við
brunamálareglugerð og sinni eftirliti á
byggingartíma. Auk þess eiga þeir að
vera hönnuðum til ráðgjafar um bruna-
tæknilega hönnun húsa. Lagt er til að
sveitarfélög sameinist um ráðningu
Tínianiynd: Ámi Bjama
brunamálafulltrúa.
Nefndin leggur til að vátryggingarfélög
ákveði iðgjöld sín í brunum með hliðsjón
af brunavörnum húsa, sérstaklega at-
vinnuhúsnæðis. Gert er ráð fyrir því að
vátryggingarfélög geti nýtt sér úttektir
eldvarnaeftirlits á viðkomandi húsum við
ákvörðun iðgjalda og setji álag á
grunngjald, ef og á meðan brunavarnir
eru óviðunandi, en gefi á hinn bóginn
afslátt frá grunngjaldi, ef húseigandi
gerir sérstakar ráðstafanir í öryggis- og
brunavarnarskyni.