Tíminn - 26.04.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 26. apríl 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guömundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur Gíslason
Skrifstofun Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
ogumbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Mánaöaráskrift kr. 1000,-, verð i lausasölu 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Áburðarverð
Ríkisstjómin heílir orðið að grípa til þess ráðs að
bera fram lagafrumvarp á Alþingi sem felur það í sér
að lögfesta skuli 12% hækkun á áburðarverði til
bænda í stað 18% hækkunar sem meirihluti stjómar
Aburðarverksmiðju ríkisins hafði ákveðið.
Meginástæðan til þess að ríkisstjómin telur nauð-
synlegt að taka fram fyrir hendumar á meirihluta
verksmiðjustjómar er sú að það var hluti af allsherj-
arsamkomulagi um lausn kjaramála í febrúar síðast-
liðnum að áburðarverðshækkun væri bundin við
ákveðna hundraðstölu, þ.e. tólf af hundraði í hæsta
lagi.
Engum blöðum er um það að fletta að stjómendum
Áburðarverksmiðju ríkisins var kunnugt um þetta
samkomulag. Þrátt fyrir það hafa tilteknir stjómar-
menn talið sér sæmandi að ganga í berhögg við þetta
mikilvæga atriði heildarsamkomulagsins um verð-
lagsþróun í landinu. Fyrir liggur að þessir menn
höfðu að engu rökstudd tilmæli landbúnaðarráðherra
um að stjóm verksmiðjunnar héldi verðákvörðun
sinni innan ramma allherjarsamkomulagsins. Er
ekki annað að sjá en að þeir hafi ekki aðeins lagt
metnað sinn í að ganga gegn tilmælum landbúnaðar-
ráðherra, heldur engu skeytt um vilja stéttarsamtaka
bænda um að ríki og ríkisfyrirtæki stæðu við sinn
hluta af heildarlausn kjaradeilna eins og hún var
ákveðin fyrir fáum mánuðum.
Engum getur dulist að ef verðákvörðun stjómar-
andstæðinga í stjóm Áburðarverksmiðjunnar væri
látin ná fram að ganga myndi það draga á eftir sér
slóðann. Næst liggur að gera ráð fyrir meiri búvöm-
verðshækkun 1. júní en annars á að verða, ellegar
þeim möguleika að þessi hækkun á áburðarverði
kæmi fram sem kjaraskerðing hjá bændastéttinni í
því formi að banna búvöruverðshækkun í samræmi
við hækkunaráform meirihluta verksmiðjustjómar.
Ríkisstjómin gerir því rétt að beita sér fyrir lögfest-
ingu áburðarverðs eins og framkomið frumvarp ber
með sér. Það er þeim mun meiri ástæða til þess að
ríkisstjómin og þingflokkar sem hana styðja taki
þama af skarið, að ákvörðun meirihluta verksmiðju-
stjómar er hentistefna stjómarandstæðinga, ódulbú-
in pólitísk aðgerð í andstöðu við stefnu ríkisstjómar-
innar og skuldbindingar hennar í sambandi við lausn
kjaramála.
Ríkisvaldið ber ábyrgð á rekstri Áburðarverksmiðj-
unnar og það er hluti af þessu máli að stjómvöld
munu gera sitt til þess að sjá rekstri og framkvæmd-
um verksmiðjunnar borgið án áburðarverðhækkunar
að þessu sinni. Málefni Áburðarverksmiðju ríkisins
em af öðmm orsökum nægilega snúin til þess að
ráðamenn hennar ættu síst að vekja athygli á sér með
pólitískum loddaraskap á borð við þá stífni að hafa
tilmæli ráðherra síns að engu og ganga í berhögg við
hagsmuni bændastéttarinnar. Alþingi og ríkisstjóm
hafa forsjá þessarar verksmiðju á sinni könnu og
eiga ekki að láta á sig ganga í því eíni. Lögfesting
áburðarverðs á fullan rétt á sér við þessar aðstæður.
AADDI T
uAKnl
‘68 KYNSLOÐIN
Undarlcgasta kynslóð sem lcitað
hcfur cftír völdura og áhrifum á
Vesturlöndum er án efa svoköiluð
‘68 kynsióð, kenud við það ár þótt
h««n bafi verið U1 híeói á undao og
cftir þvi ártali. Áhrlfa heitnar
gætir minna nú um tuttugu árum
síðar, og má segja að það fari effir
minnkandi sýrustigi tilverunnar.
Þéssi ‘68 kynsióð var aldrei um-
svifamikil hér á iandi, en eftir-
hermur voru nógar og birtust
einkuin í sunlbandi viö popptón-
lisf, myudbandagerð, auglýsingar
og íjöliniðiun. Þefta eftirhermu-
fólk er mi sem óðast að snúa sér að
pólitík, þar sem það leitar eftir að
sitja framariega á iistum með það
fyrir augum að komast í sveitar-
stjórnir eða á Aiþing. Eðlilegt er
að ‘68 kynslóðin telji sig nokkurs
inegnuga á vettvangi stjórnmál-
anna, því hún hcfur markvisst
byggt uin ímynd hinna úrrieöa-
góðu og snjÖHu i úfvarpi og sjón-
varpi og með hljóinplötuútgófu,
þar sem ta! og textar miða að þvi
að gera þefta fðik að hetjum, þðft
alit sé málið aumkunarverður til-
búningur og einskisnýtt. Þess
vegna hefur það gerst, oftar en
hitt, þar sem þetta fólk hefur
komist á framfæri í póiitik, að
ckkert líggur eftir það nema litt
grundaður málatilbúoaöur, þ.e.
sfeilingarnar einar, sem svo gam-
an er að bregða fy rlr sig í hetj uieg-
um sjónleikum fjöimiðlanna.
Úrsöngí
Þarf ekki annað en virða fyrir sér
myndbönd með poppurum tii að
sjá hvaðan fyrirmyndin kcmur.
Þar andskotast þcir i öryggi
myndversins við aö sigrast á ótrú-
legum erfiðieikuni og sýna af sér
bcijuskap með stökkum og líkain-
legum yfirburðum vfir einhvcrja
ónafngreinda bófa, og gera yfir-
lcítt alit uema sigra Iteiminn, af
því það er líkiega erfitt að sýna
það á myndbandi. Jafnframt er
öskraður einhver texti sem skilst
ekki, enda er það jafngott. En það
er líklega þcssi óskiljanlegi texti
sem vekur vonina um póiitískan
frama, þótt hann verði ekki skiij-
anlegri í ræðustói.
Þetfa kcmur ósjállrátt í hugann
þessa dagana, þegar verið er að
ákveöa framboð fU borgarsfjórn-
arkosninga í Reykjavík. Lengi
voru „öreigar alira landa“ i Al-
þýðubandalaginu m'igu víðsýnir
til að hafa skilning á ‘68 kynslóð-
inni, og þar fann hún sér heist
skjói fyrir næðingi raunveruleik-
ans. Málgagn bandaiagsins var
fika duglegt viö aó finna kynslóð-
inni stað innan lislanna, og lagðist
því ailf á eitt við að afla henni
virðingar ufan myndbandanna og
ijölmiðlanna, þar sem heilu stöðv-
arnar voru reistar til að hægt væri
að varpa menningaframiaginu út
á meðal almennings.
Ritstjóri af sama
sauöahúsi
En nú á Alþýðubandaiagið orðið
svo bágt i pólitik, að það geíur
ekki fóstrað ‘68 kvnsióðina lengur
eða sinnt metorðaþörf hennar «
heimi alvðrunnar. Eftir nokkurt
samrunatal tveggja ágætra
flokksforingja endaöi ‘68 kynsióð-
in feril sinn hjá Alþýðubandalag-
inu og ákvað sérframboð i
Reykjavík scm lenti í bland við Al-
þýðuflokkinn, þar sem ofuriiugi í
ritstjórastóli Alþýöubiaðsins býr
sig undir að hafa einskonar mynd-
bandaiega forystu fyrir framboðs-
iiðínu, sein hefur ákveóið að færa
poppstefnuna ót í borgarmálin.
Miðað við annað atferii ritstjóra
Aljjýðublaðsins verður mikið um
hetjulega tilburði undir dagskip-
uninni: Skrifið þið stutt. Sjálfur
tilheyrir ritstjórinn ‘68 kynslóð-
inni svp það á ekki að verða um
kynsióðabil að ræða niilli hans og
helstu fraiubjóðenda á ‘68 kyn-
slóðar listauum.
Líklega ó Alþýðuflokkurinn í
enn meiri erfiðleikum en Alþýðu-
bandaiagið með gamian trésmið í
fallhættu. Fyigisnienn Alþýðu-
flokksins yggia sig eflaust yfir
þeirri staðreynd að þurfa að þessu
sinni að kjósa iista með fuiitrúum
‘68 kynsióðarinnar. Hún hefur að
vísu látið klippa sig síðaii síðast eu
ekki er nnnað vilað en frambjóð*
andi í öðru sæfi Jistans grípi til gít*
arsins þegar vei liggur á honum,
svona tii að minna á hvaða rætur
hún á i pólitiskum hetjuskap. Rit-
stjóri Aiþýðblaðsins spiiar ekki á
gítar svo vitað sé, en hefur sést
grípa í annað hijóðfæri. Það verða
því ekki vandræði að gera mynd-
band með kosningamarsiiium,
þar sem ráðist verður með drun-
uro og fyrirgaitgi gegn andstæð-
ingunum. Efsto menn á Hstauum
vcrða þá væntanlega klæddír sem
Amasónnr, sem fara i heljarstökk-
um um frumskóginn, en ritstjóri
Alþýðublaðsins verður aftur á
móti í hlutverki iandkönnuðar í
leit að borginni týndu, sem fyrir
tilviijun heitir Rcykjavik.
Garri
Dýrmæt þjónusta
í nútíma upplýsingaþjóðfélagi er kapp
lagt á að sýna og sanna að þær atvinn-
ur sem beinlínis eru við framleiðslu séu
úreltiir og óhagkvæmar. Enda hjara
svoleiðis atvinnuvegir á styrkjum, nið-
urgreiðslum og eru upp á náð stjóm-
valda og peningastofnana komnir. Það
er þjónustan og upplýsingin sem gefur
eitthvað í aðra hönd enda stækka þeir
geirar ár ftá ári, en ífamleiðslugreinar
em afætur, eins og margsannað er,
jafnvel með tilvitnunum í erlcnda
ftæðimenn og þá dregur enginn í efa.
Byggðastefhan er öll að fara í vaskinn
vegna þess að það vantar þjónustu út á
landsbyggðina. Allir þurfa þjónustu
eða að fá atvinnu við þjónustu og unga
fólkið flytur suður af því að fyrir vest-
an, austan og norðan er engin þjónusta
og menntuð ungmenni sætta sig ekki
við vinnur nema við þjónustu, sem er
öll fyrir sunnan. Þess vegna elta allir
þjónustuna, sem bætir mannlíf og er
svo aröbær og framleiðsluatvinnuveg-
imir veslast upp og eiga sér formæl-
endurfáa.
Arðbærar nábjargir
Einhver arðbærasta þjónusta sem færi
em á í upplýsingaþjóðfélaginu em inn-
heimtur. Þótt allir aðrir tapi á gjaldþrot-
um fá innheimtumenn sitt og skipta-
ráðendur og biistjórar inna af hendi
dýrmæta þjónustu við að veita þrota-
búum og þrotamönnum nábjaigimar.
Innheimtuþjónustan kemur víða við
og er orðin svo tæknivædd að hún
rukkar sjálfkrafa bankaskuldir sem
hvorki þarf eða á að innheimta með
bægslagangi og stórum kostnaði.
Frá þessu var skýrt skilmerkilega í
Tímanum í gær, þar sem gerð var ofur-
lítil úttekt á þeirri þjónustu sem banka-
kerfið veitir við innheimtu lífeyris-
sjóðslána.
Lífeyrissjóðir opinberra forréttinda-
stétta em undanskildir þjónustu-
hremmingum bankakerfisins enda sjá
einkaeigendur opinberra sjóða og
handbendi þeirra vel um sig og sína og
þarf ekki fleiri orð um það að sinni.
Sá hluti lífeyrissjóða almúgans, sem
ríkissjóðir hafa ekki hirt til síns brúks,
er til ávöxtunar í bönkunum og em
gæslumenn sjóðanna ekki aðrir, enda
vondir spádómar uppi um aö aldrei
muni sjóðagrey þessi fter um að boiga
eigendum sínum lífeyri. Er þetta ein af
þeim staðreyndum sem upplýsinga-
þjóðfélagið fiæðir þegnana um ár og
síð.
Ávaxta sitt pund
Bankamir sjá um innheimtu á lánum
sem sjóðimir veita eigendum sínum
gegn vöxtum sem almennt em kenndir
við eitthvað allt annað en sæmilega
viðskiptahætti. Fyrir jjessa þjónustu
taka bankamir, að Landsbanka einum
undanskildum, 10% af upphæðinni
lyrir greiðann. Af öllum lífeyrissjóðs-
lánum í eigu almennings hirða banka-
stofhanir tíu af hundraði fyrir að senda
út rukkanir, sem þeim ber ekki að gera.
Verðlagið á þessari þjónustu hefiir
hækkað um 50% eða svo á hálfh öðm
ári. 50% hækkunin er umfram verð-
bólgu.
Hér er aðeins eitt dasmi af möigum
um mikilvægi þjónustunnar í þjóðar-
búskapnum. Þessi dýrkeypta þjónusta
stendur undir miklu bákni og tíman-
legri velferð íjölda manna og kvenna.
Bankamir hafa efhi á að byggja og
henda út innréttingum og láta smíða
nýjar, safha kúnstverkum, sumir bank-
ar safha bönkum, aðrir Qárfestinga-
stofnunum og tölvukerfin em endur-
nýjuð og stækkuð fra mánuði til
mánaðar og svo er sameinast og sundr-
ast og pappírstigrisdýrin klóra hvert
öðra í eignarhaldsfélögum og láta sjóði
í eigu þjóðarheildarinnar boiga gjald-
þrot sín og fá ekki annað en illseljan-
legan eldisfisk upp í glóruleysið.
Það era þjónustugreinamar sem
standa undir öllu þessu og ein af að-
ferðunum til að ná inn fjármunum í alla
jjessa óútskýrðu þjónustu er að taka að
sér að féfletta eigendur þeirra lífeyris-
sjóða, sem ekki starfa í bönkum eða hjá
opinberum stofhunum. Ekki nema von
að menn sjái púðrið í þjónustunni og
bindi allar sínar framtiðarvonir við
hana.
Hvað er svo að fiétta af 222 milljón
krónunum sem ríkið skuldar í lífeyris-
sjóð fyrrverandi bankastjóra Útvegs-
bankans og fjölskyldna þeirra?
Um skeið hefur ekkert ffést af þjón-
ustubrögðum sem almenningur á að
veita sínum bestu sonum, þeim sem
hafa fómað sér við að veita bankaþjón-
ustu.
OÓ