Tíminn - 23.05.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 23. maí 1990
Tíminn 5
íslendingar eiga stöðugt minna og minna í íbúðarhúsunum sínum:
Húsnæðisstofnun á veð
f 25% allra íbúðarhúsa
Hreinar (skuldlausar) eignir íslendinga (íbúðarhúsum minnkuðu
á sfðasta ári. Lán til bygginga og kaupa á íbúðarhúsnæði vom á
síðasta árí, í fyrsta sinn, hærrí upphæð heldur en nam öllum ný-
framkvæmdum í íbúðarhúsabyggingum sama ár. Þrátt fyrir að
hálft annað þúsund nýrra íbúða bættíst við á árínu, áttí þjóðin því
í raun minni skuldlausar eignir f húsum sínum f árslok heldur en í
ársbyrjun. Það sérkenni í húsnæðismálum á íslandi, að stór hluti
þjóðarínnar eigi fbúðir sfnar skufdlrtiarílausar, vinðist brátt heyra
sögunni til ef þróunin verður áfram svipuð og á sfðasta áratug.
Lán fyrfr 105% nýbygginga síðasta árí, eða nær 700 milljónum
Fjárfestingar í íbúðarhúsnæði króna hærri upphæð en nam heild-
voru um 12.450 miUjónir króna á arfjárfestingum.
siðasta ári, samkvæmt svari félags- Þetta var iyrsta árið á áratugnum -
málaráðherra við fyrirspurn á Al- og Uldega frá upphaii vega - sem Ián
þingi. Á sama ári námu útlán Hús- úr þessum tveim „uppsprettum"
næðisstofnunar um 10.430 miUjón- fyrir langtímaián til einstaklinga
um króna (þ.e. 84% af heUdaríjár- voru bærri fjárhæð en varið var tU
festingum). Þar tU viðbótar er allra framkvæmda í íbúðabygging-
áætlað að lifeyrissjóðirnir hafi lán- um á ári.
að sjóðfélögum sínum um 2.700
miUjónir króna. ísiendingar hafa Steifisteyptum eignum
því sett íbúðir sínar að veði lyrir bfeýtt f...?
13.130 mUljónum króna lánsfé á Hér er ekki verið að halda fram að
aUar nýbyggingar hafi verið fjár-
magnaðar meira en 100% með lán-
um. Hins vegar virðist Ijóst að
margir, sem seldu íbúðir á síðasta
ári, hafa notað peningana tU ein-
hvers annars en tíl kaupa annarrar
íbúðar í staðinn. Hrein eign þjóðar-
innar (umfram skuldir) í ibúðar-
húsnæði sínu einu og sér minnkaði
á árinu í stað þess að aukast. Sjálf-
sagt eru Uka dæntí um að lifeyris-
sjóðsián fari í fleira en ibúðakaup.
Eigi að síður eru þau jafnan veitt út
á veð í íbuðum og verða því að telj-
ast tíl ibúðalána.
Húsnæöisstofnun á
25% allra íbúöa
Á „gömlu góðu“ verðbólguárun-
um fyrir upphaf verðtrygginga var
algengt að fólk ættí íbúðir sinar
skuldlitlar og jafnvel skuldlausar
fáum árum eftír byggingu eða
íbúðakaup. Slikt virðist nú fara að
heyra sögunni tíl.
Þótt lán frá Húsnæðisstofnun og
lífeyrissjóðum hafi ekki fyrr farið
fram úr heildarfjárfestíngum i
íbúðarhúsnæði hefur skuidsetning
á íbúðura vaxið hröðum skrefum
allan síðasta áratug.
Árið 1981 námu öll útístandandi
lán Húsnæðisstofnunar t.d. aðeins
8,6% þeirra verðmæta sem íslend-
ingar áttu í íbúðarhúsnæði sínu
(samkvæmt þjððarauðsmati). Þetta
skuldahlutfall þrefaldaðist síðan á
aðeins átta árum. Á síðasta ári stóð
rúmlega fjórðungur (25%) „íbúða-
auðsins'1 i veði fyrir lánum hjá Hús-
næðisstofnun.
í skýrslum Seðlabankans var
heildarverðmætí íbúðarhúsa í land-
inu metíð á um 256 milljarða króna
í fyrra (rúm cin milljón á mann i
landinu). Þá áttí Ilúsnæðisstofnun
útístandandi um 65 miUjarða króna
lán með veði í þessu húsnæði.
Helmingur húsnæöis
brátt í skuld?
Útistandandi lán lífeyrissjóðanna
hjá sjóðfélögum hafa tvöfaldast að
raungUdi á áratugnum. Þau námu
um 10% af þjóðarauðsmati allra
íbúðarhúsa á síðasta ári. Að
greiðslubyrði af íbúðalánum aukist
er ckki undarlegt þegar „eígn“
þessara tveggja stóru langlánakerfa
1 ibúðarhúsnæði landsmanna hefiir
vaxið úr 15% upp i 35% á innan við
áratug. Með sama áframhaldi virð-
ist Ijóst að meira en helmingur aUs
„íbúöaauðs“ landsmanna verður
veðsettur hjá Húsnæðisstofnun og
lífeyríssjóðunum fyrir lok þessa
áratugar.
HeUdarmat þjóðarauðs í íbúðar-
húsnæði var á síðasta ári ekki ósvlp-
að heildarmati Fasteignamats ríkis-
ins á þvi sania húsnæði.
-HEI
Tveggja flokka hlut-
leysi í Ríkisútvarpi?
„Við birtingu frétta af deilum eða
víðtækum ágreiningsmálum skal
leita upplýsinga frá báðum eða öll-
um aðilum og leitast við að kynna
sjónarmið þeirra sem jafríast"
Þetta er grein úr fréttareglum sem
fréttastofa útvarps vinnur eftír. f út-
varpslögum segir einnig að gæta
skuli óhlutdrægni í viðkvæmum
deilumálum. Mikið vantaði á að
þessum reglum væri fylgt við um-
ræður um dagvistunarmál í dægur-
málaútvarpi Rásar tvö í gær.
Aðeins tveir frambjóðendur í Reykja-
vík voru fengnir til að ræða um dag-
vistunarmál í borginni. Þetta voru þær
Anna K. Jónsdóttir frá Sjálfstæðis-
flokki og Ólína Þorvarðardóttir frá
Nýjum vettvangi. Fulltrúum annarra
flokka var ekki gefinn kostur á að
koma sínum sjónarmiðum að, þó að
vitað sé að allir listar í borginni hafi
stefhu og skoðanir i þessum mikilvæga
málaflokki.
Inga Jóna Þórðardóttir, formaður út-
varpsráðs, sagði í samtali við Tímann
að starfsmönnum útvarpsins bæri að
sjálfsögðu að fylgja þeim reglum sem
gilda um stofhunina. Hún sagði að eng-
in regla væri til um að sjónarmið allra
aðila þyrftu að koma fram á sama tima.
Nægilegt væri að þau kæmu ftam dag-
inn eftir svo dæmi sé tekið. Inga Jóna
vildi að öðm leyti ekki tjá sig um þetta
einstaka mál. Stefán Jón Hafstein, for-
stöðumaður dægurmálaútvarpsins
sagði í umræðum í Þjóðarsálinni eftir
viðræður þeirra Önnu og Ólínu að ekki
væri áformað að leita sjónarmiða ann-
arra flokka í þessu máli.
Dægurmáladeild ríkisútvarps virðist
ekki eina deild stofhunarinnar sem hef-
ur ákveðið að aðeins tveir flokkar séu í
framboði í Reykjavík. Fréttastofa sjón-
varps eyddi í síðustu viku miklum tíma
í að tíunda orðaskak milli fulitrúa Sjálf-
stæðisflokks og Nýs Vettvangs um ein-
faldar tölur um dagvistunarpláss i
borginni, en fréttastofan virtist ekkert
gera til að afla sér þessara tölulegu upp-
lýsinga sjálf. -EO
Frá vinstri: Óskar Guðmundsson frá menntamálaráðuneytinu, Gúnter Langenberg ffá þýska sendiráðinu, Svav-
ar Gestsson menntamálaráðherra og Stefán Ólafur Jónsson deildarstjóri. Timamynd Ámi Bjama
Þýskt verknám kynnt á íslandi
Sýning frá Goethestofhuninni í
Þýskalandi verður opnuð í Rafiðnað-
arskólanum Skeifunni 11 B í Reykja-
vik, föstudaginn 25. maí kl. 16.00, þar
sem skipulag starfsmenntunar í Þýska-
landi verður kynnt. Sýningin verður
opin daglega milli kl. 14-18 til 1. júni.
Sýning þessi er farandsýning og er ís-
land fyrsta landið sem fær hana, en
hún mun síðar verða sett upp á sjö
stöðum í Austurlöndum fjær, þar á eft-
ir á a.m.k. átta stöðum í Norður- og
Suður-Ameriku.
Gert er ráð fýrir að hvert land kynni
einnig þætti í verkmenntun sinni. Þess
vegna kynna nokkrir íslenskir aðilar
fræðslustarfsemi sína, skipulag og
námsffamboð á sýningunni.
Markmið sýningarinnar er að veita
forystumönnum í atvinnulífi og
menntakerfmu innsýn í þýska verk-
menntunarkerfið. Á sýningunni verður
almennt skipulag starfsmenntunar í
Þýskalandi kynnt og það skýrt með
myndum og sýningargripum úr ein-
stökum iðngreinum. Má þar til nefna
iðnvélasmíði, vélsmíði, bifvélavirkjun
og rafeindavirkjun.
Ráðstefna í tengslum við sýninguna
verður haldin í Borgartúni 6, dagana
30. og 31. maí. Þar verður skipst á
skoðunum um kosti og galla þýska
kerfisins og skýrt á hvem hátt sé unnt
að virkja þá miklu kennslugetu sem til
er í öllum greinum atvinnulífsins.
Tveir þýskir fyrirlesarar koma og
halda erindi á ráðstefhunni 30. maí.
Þeir eru: Gerhard Ketzler, ffá Iðnráð-
inu í Miinchen, sem fjalla mun um
reynslu smærri fyrirtækja af því að
annast starfsmenntun, og Wolf- Diet-
rich Siebert ffá Iðnaðar- og verslunar-
ráðinu í Freiburg sem ræða mun um
menntun og endurmenntun kennara og
leiðbeinenda í fyrirtækjum. Þá mun
Stefán Ólafúr Jónsson, deildarstjóri,
gera grein fyrir skipulagi starfsmennt-
unar á íslandi.
Allur texti á sýningunni er á ensku og
sömuleiðis munu þýsku fyrirlesaramir
flytja mál sitt á ensku.
Á þessu ári eru 40 ár liðin síðan Sveinn Bjömsson, listmálari, hóf sinn feril.
Sjálfur er Sveinn 65 ára í ár og í tilefni af þessum tímamótum var opnuð af-
mælissýning í Hafnarborg, menningar- og listastofnun Hafnarfjarðar á dög-
unum.
Á sýningunni em sýndar gamlar og nýjar myndir, sem gefa ágæta yfirsýn
yfir málaraferil Sveins. Elsta myndin er frá því hann lauk námi í Kaupmanna-
höfn árið 1957, en yngsta frá 1985. Alls em þetta 61 mynd, flestar málaðar
í olíu, en einnig 10 klippimyndir sem aldrei hafa verið sýndar áður.
Sveinn fæddist á Skálum á Langanesi 1925. Hann stundaði nám ( Det
Kongelige Akademi í Kaupmannahöfn, einnig i Róm, Flórens og París.
Sveinn hefur haldið fjölda einka- og samsýningar, bæði hér heima og er-
lendis. Sveinn sagðist, er Tíminn hitti hann að máli, vera mjög ánægður með
sína vinnu er hann liti til baka. „Ég hef alitaf þurft að vinna tvöfalda vinnu
með þessu. Mér hefurfundist gott að vinna óskyld störf með málarastörfum,
sem í dag þykir ekki fínt,“ sagði Sveinn.
Sýningin stendur til 27. maí. -hs.
Notkun litarefna bönnuð:
Flestir telja
að litarefni
séu í áleggi
Meiríhluti íslendinga á aldrínum
15 tíl 70 ára telur að litarefni séu
notuð í áleggspylsur hér á landi.
Þetta kemur m.a. frain í skoóana-
könnun sem Gallup á íslandi gerði
fyrir íslenskt kjötíðnaðarfyrirtæki.
Litarefni hafa hins vegar ekki verið
notuð hérlendis síðan regiugerð um
notkun aukaefna tók giidi árið
1988, en hún bannar alla notkun lit-
arefna í kjötvörum.
Úrtak könnunarinnar var 1000
manns af landinu öllu. Markmið
hennar var að fá fram viðhorf neyt-
enda tQ kjötíðnaðarins ogþekkingu
þeirra á ýmsum máluni sem snerta
unnar kjötvörur. Samkvæmt könn-
uninni telja neytendur að góðar
upplýsingar, ferskleiki vörunnar og
bragðgæði skipti mun raeira máli
en geymsluþo]. Þá kemur firam að
neytendur bera mikið traust *’•'
framieiðenda, en 81% aðspurðr
segjast treysta þeim upplýsingum
semfrarakomaáumbúðum.I ðer
; ’ ætt fyT'- frainleiðendur, þv.
„ cir liala lagt mikla áherslu á upp-
íýsingar á umbúðum, sem hafa auk-
ist mikið síðan reglugerð um um-
búðamerkingar tók gUdi 1988. -L