Tíminn - 20.07.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 20. júlí 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason
Skrifstofur. Lyngháls 9, 110 Reykjavik. Sfmi: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöidsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaöaráskrift kr. 1000,-, verð í lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- urri
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Smekklaust dýrahald
Einn elsti félagsskapur á íslandi er dýravemdun-
arsamtökin. Sú var tíðin að Dýravemdunarfélag
Islands átti atkvæðamikla fyrirsvarsmenn og
áhrifaríka stuðningsmenn á borð við Tryggva
Gunnarsson bankastjóra og Þorstein Erlingsson
skáld og á síðari áratugum Guðmund Gíslason
Hagalín rithöfund og fleiri mikilhæfa menn.
Dýravemdunarsamtökin em enn starfandi og
eiga áhugasömum félagsmönnum á að skipa.
Samt virðist eins og boðskapur dýravemdunarfé-
laganna eigi ekki greiðan gang að stjómvöldum
ríkis og bæja og finni ekki hljómgmnn hjá al-
menningi. Einn af forsvarsmönnum Samtaka
dýravemdunarfélaga segir í viðtali við Tímann í
gær, að það sé yfirleitt ekki venjan að borgaryfir-
völd í Reykjavík taki tillit til ábendinga dýra-
vemdunarmanna í sambandi við rekstur dýra-
garða.
Hér er athyglinni beint að borgarráði í Reykjavík
af því tilefhi að stofnaður hefur verið svokallaður
Húsdýragarður í Laugardal þar í borg. Þetta fyrir-
tæki hefur verið auglýst sem menningarstofnun
og útivistarsvæði með þarfír bama fyrir augum
sérstaklega.
Þótt nafn útivistarsvæðisins bendi til þess að
þama sé aðeins að finna húsdýr í þeirri merkingu
sem íslensk málvitund leggur í það orð, kemur á
daginn að þama er safnað saman í búr og girðing-
ar villtum dýram og þau sýnd bömum og öðmm
gestum í gersamlega annarlegu umhverfi.
Af þessu tilefni hefur stjóm Samtaka dýravemd-
unarfélaga sent borgarráði Reykjavíkur mótmæli
og bent á, að það stríði gegn náttúrlegu eðli villtra
dýra að þrengja upp á þau slíkri innilokun. í máli
talsmanna dýravemdunarfélaga kemur jafnvel
fram bein ásökun á borgarstjóm Reykjavíkur og
stjómendur útivistarsvæðisins í Laugardal um að
opinberar reglur um dýrasýningar og dýragarða
séu ekki haldnar í samþandi við þessa starfsemi.
Nú er það að vísu rétt að Dýravemdunarfélag Is-
lands hefur ekki vald til að segja borgarstjómm
og ráðhermm og öðmm stjómvöldum fyrir verk-
um. En það er lágmarkið að stjómvöld taki tillit
til gagnrýni gamalla og gróinna menningarfélaga,
sem ekki em þekkt fyrir annað en að styðja mál
sitt góðum rökum og koma áliti sínu á framfæri
með hófsömum aðferðum.
Tíminn er sammála Samtökum dýravemdunar-
félaga um það að stofnað var til húsdýragarðsins
í Laugardal á hæpnum forsendum ef ekki röngum
viðmiðunum að því er varðar uppeldisgildi svona
starfsemi. Dýragarðar í borgum em í rauninni úr-
elt fyrirbæri. Þeir em leifar frá barbarískum
smekk aftan úr grárri fomeskju. Fmmstætt dýra-
hald af þessu tagi á allra síst rétt á sér á Islandi.
11111 GARRI
Ekki cr hægt að segja, að mikið
fari fyrír fréttum frá næsta ná-
grannaJandi okkar, Eærcyjum, í
íslcnskum Qölmiðium. Kannski
cr það gagnkvæmt, því að ckkí
munu fereysku biöðin full af ís-
iensku fréttaefni. Ekki getur
þetta talisf eðlilegf þvi að íslend-
ingar og Færeyingar eru ekki að-
cins nágrannar og frændþjóðir,
hcidur er margt likt í þjóðlifi og
þjóðarbúskap þcirra.
Gjaldþrot 09
samdráttur
Nýtt fölublað af því fróðlega
blaði „Fiskifréttum“ bæffr nokk-
uð ór þessu fréttaleysi frá Fær-
eyjum með itarlegn viðtaii við
formann Föroya Reiðaraféiags,
Útgerðarmannafélags Færeyja,
Ásmund Jústiniusson, sem cr
stórútgcrðarmaður sjálfur og
fryStihuseigandi og manna kunn-
ugastur færeyskum sjávarútvegi.
Ilann uppiýsir islenska lesendur
um hversu gífnriegur vandi herj-
ar á þessa grundvaliaratvinnu-
grein landsmanna, sem stendur
undir svo að segja ðlium útflutn-
ingstekjum Færeyinga og hiut-
faiislega enn meira en geríst á Is-
iandi Þessi vandi er i flesiu eðlis-
skyldnr þeim sem íslendingar
eiga við aö gtíma. FiskiskipastóU-
inu er ailt ðf stór miðað við afla-
möguieika. Fjárfesting í skipum
hefur verið allt of mikii og veiði
hefnr brngðist á fiskistofnum
sem Færeyingar höfðn ástæðu til
að vona að gæfu vel af sér. Það á
sérstakiega vtð um kolmunna-
vviðarnar.
Ojaldþrot hafa riöið yfír fær-
cyska útgerð og landssjóður Fær-
eyja befur tapað mifljörðum (á is-
ienskan mælikvarða)
ábyrgða á skuidum útgerðarínn-
ar. Heimamið Færeyinga gefa
mjög takmarkað af sér áf botn-
lægum Jiski og segir forrauður
sælustu togarar Færeyinga geti
aldrei vænst þess að veiða meira
en 2500 lestir af botnlægum teg-
undum og obhinn af aflanum sé
ufsi, sem gefi minna í aðra hönd
en þorskur.
Lœra af reynslunni
Ijóst er af máii Ásmundar Jfúst-
iníussonar að færeyskur sjávar-
útvegnr og þjóðarbúskapur
ganga í gegnum mikla eldraun.
Það skin auðvitað í gegn aö þjóð-
in hefur reist sér hurðarás um ftxl
í útþensiu skipastóísins miöað við
það sem sjórinn rcyndist gefa af
sér þegar til kastanna kom. Fær-
eyingár eru áreiðaniega reynsl-
unni ríkari eítir þessí erfiðu sam-
ðráttarár sem koralð hafa í kjöl-
far tnikiilar fjárfestingar í sjáv-
arútvegi.
Hins vegar kemur það líka fram
hjá formanni færeyska útgeröar-:
mannafélagsins, að forráðamcnn
sjávarútvegsins hafa dregið lær-
dóm af áioilunum. Þeir eru
ákveðnir í að rcisa sjávarútvég-
inn við og sníða honum þann
stakk sem honum hentar.
Sjálfsbjargarhvötin
Eití það fróðiegasta í viðtalinn i
Fiskifréttum er að heyra frásögn-
ina af því hvcrnig Færeyingar
hafa bjargað fiskveiðimáium sín-
um með samningum úti um allan
beim um að fá að veiða í fiskvciði-
lögsögu annarra landa. Þar skii-
ur mjög á milii um úrræði í fær-
eyskum og íslenskum sjávarút-
vegi. Þetta framtak færeyskra út-
gerðarmanna og Sjómanna hefur
skilað miklum árangri og fram-
kvæmt af útsjón og dugnaði sem
ekJd verðwr sagt um ísleuskar tU-
raonir á þvi sviöi.
Þótt því fari fjarri aó nokkurt
vit sé í þvi að fordæma þá sjálfs-
bjargarviðleitni sem Færeyingar
sýna í þvi eftii að gera fiskveiði-
samninga við önnur iönd. þ. á m.
lönd í fjarlægum heimsálfum, er
hitt jafnvíst að fyrr eða síðar
kann að verða skoríð á þennan
lifsbjargarmöguieika þeirra, ein-
faldlega vegna þess að ýrosar þær
þjóðir sem leigt hafa ntlending-
uro fiskimlð sín eða þolað fisk-
veiðar útiendinga á hafsvæðum
undan ströndnm sinum, tnunu
breyta um stefnu í því efni. Þetía
á ekki síst við um Namibíu í suð-
vesturhluta Afriku, þar sem Fœr-
eyingar hafa stundaö talsverða
ntgerð. Namibía er nú nýtt og
frjáist ríkí sem hefur íekið sér
200 mflna fiskveiðilögsögu.
Stjörnvöld þar eru meft áætlanir
um að efla inniendar fiskveiðar
og hafa þegar stðövaö veiðar út-
lendinga við landið. Þessar áæti-
anir Namibiumanna sncrta ís-
iendiuga að því leytí, að unnið er
aó því að Þróunarsamvinnustofn-
un íslands eigi hlut að fisklrann-
sóknum á vegum Namibíustjórn-
Hugleiðingar nm Jitla frétt firá
Færeyjum verða ósjálfrátt tii
fiskimiðin ern tslendingum og
hversu eftirsóttur hver blettur og
bleyða er þar sem físk er að fá,
hvar seru er í heiminum.
VITT OG BREITT
Verðbólga ærð upp
Þjóðarsáttin er í hættu og rauðu
strikin ógna og allir eru svaka
spenntir hvort kaup þarf að hækka
um brot úr prósentu, því ef svo fer
mun verðbólgan æða upp úr öllu
valdi og efnahagslífið fer allt í
steik. Svona athugasemdir standa
upp úr stólpum athafnalífsins og
stjómarandstöðunni og er ríkis-
stjóminni einni kennt um allt sam-
an.
Verðbréfabraskarar lokka til sín
viðskiptavini með því að bjóða
hærri raunvexti og þar með ríku-
legri ávöxtun af því fé sem þeir taka
að sér að láta renta sig á vinsælan
hátt. Með einhveijum dularfullum
hætti á sú gjöfula ávöxtun ekki að
hafa nein áhrif á dýrtíð og verð-
bólgu.
Sömu aðilar gefa út vísbendingu
um að ríkisvaldið sé að kynda und-
ir verðbólgunni sem muni ná nýjum
hæðum á næsta ári.
Þá verður nú aldeilis munur fyrir
þá sem eiga aura að láta ávöxtunar-
fyrirtækin sjá um að þeir haldi
verðgildi sínu, hvemig sem annars
árar á öðmm peningamarkaði.
Vísbendingin er augljós.
Forsendur
Kjararannsóknameínd hefur átt í
nokkru stímabraki með að sanna að
hún kunni að reikna rétt og jafnvel
kenna Tímanum um ótrúlegar út-
komur sínar. En Tíminn heíur ekki
annað til saka unnið en að taka und-
ir gagnrýni t.d. fyrrum nefhdar-
manns uip að forsendur útreikninga
séu rangar og útkoman því vara-
söm.
En það er of eintold röksemd að
þegar reiknað er út ffá vitlausri for-
IVerðbólgan í flandri
......
flottheitum og óreglu
sendu verður útkoman röng til að
vera tekin gild. Sjálf reikniaðferðin
getur verið hárrétt fyrir því, og
þama stendur hnífurinn í kiínni og
ásakanir um flaustursleg vinnu-
brögð ganga á víxl og verður svo
lengi sem ekki er viðurkennt að vit-
laust sé gefið.
Satt best að segja er fjári erfitt að
átta sig á út á hvað allar framtíðar-
spámar um efhahagsþróun ganga
og hvemig er að þeim unnið, og er
engu líkara en að óskhyggjan sé
einn aðalþátturinn sem spádóma-
þráðurinn er unnin úr.
Hlutverk ríkisvaldsins í framvindu
efhahagsmála er mikið. Athafna-
menn, braskarar og stjómarand-
staðan segja afskiptasemi ríkisins
bera alla sök á verðhækkunum og
annarri óáran og valdhafamir sýna
og sanna að aðgerðir þeirra haldi
dýrtíðinni í skefjum og almúginn
trúir á þjóðarsátt.
Hverjir hækka?
Þegar betur er að gáð kemur í ljós
að allar hinar æðisgengnu hækkan-
ir, sem ríkið á að standa fyrir sam-
kvæmt vísbendingum, em undir
launahækkunum, en dýrtíðin stafar
fyrst og síðast af hækkunum vöru
og þjónustu sem einkaaðjlar selja
og veita.
Verð á ferðalögum, hótelum,
skemmtanastöðum, fatnaði, skart-
gripum og mörgu fleiru þammlíku
hefur hækkað margfalt á við alla þá
liði sem er á valdi ríkis og stofnana
þess að verðleggja. Vísast til sam-
antektar Tímans um efnið, sem birt-
ist í blaðinu í gær, þar sem sýnt er
og sannað, að það er ljúfa lífið og
uppáhaldsvamingur neysluþjóðfé-
lagsins sem hvergi sparar við sig
hækkanir en nauðþurftir hækka
undir því lága verðbólgustigi sem
efhahagslífið býr við þrátt fyrir allt.
Sú viðbára er sífellt uppi að rikis-
umsvif og hækkanir á kostnaðarlið-
um rikisreksturs sé eini og sanni
bölvaldur efhahagslífsins og allt
muni falla í ljúfa löð í fjármálunum
ef aðeins ríkið dragi úr afskiptum
sínum. Því á ríkið að gefa efhuðum
einkaaðilum stofnanir sínar og auð-
lindir þjóðarinnar og þá komist
efhahagurinn fyrst í eðlilegt lag.
En það er sama þótt einkarekstur-
inn sprengi upp dýrtíð, hækki sína
álagningu og kostnaðarliði langt
fram úr öllu velsæmi. Það er rikið
eitt sem á að draga saman og spara
og hætta að leggja á sína þjónustu.
Á meðan nærist verðbólgan á
flandri, flottheitum og óreglu og
vísbendingar verðbréfabraskara
leggja sitt af mörkum til að æra upp
vaxtagræðgi þeirra sem aurana
eiga.
OÓ