Tíminn - 14.09.1990, Qupperneq 6

6 Tíminn
Föstudagur 14. september 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
1945-1990
8. maí 1945 gáfust Þjóðverjar upp fyrir Banda-
mönnum og lauk þar með heimsstyrjöldinni síð-
ari. Til Bandamanna töldust Bandaríkin, Bretland,
Frakkland og Sovétríkin. Þessi ríki höfðu örlög
Þýskalands í hendi sér sem að sjálfsögðu setti svip
á þróun Þýskalandsmála næstu ár og áratugi.
Fjarri hefur þó farið því, að ljórveldin hafi verið
einhuga um Þýskalandsmál. Þar dró skjótt til
sundurlyndis milli Vesturveldanna og Sovétríkj-
anna.
Þróun Þýskalandsmála og saga Þjóðverja hefur
mótast af þessari sundurþykkju. Það var ekki ein-
asta að formlegir friðarsamningar drægjust á lang-
inn allt til siðustu daga, heldur klofnaði Þýskaland
í tvö ríki: Vestur-Þýskaland og Austur-Þýskaland
sem bæði urðu til árið 1949.
Þýsku ríkin tvö frá 1949 þróuðust hvort á sinn
hátt og óhætt er að fullyrða að fram á síðustu
misseri bjóst enginn við að neins konar stjóm-
lagasamband gæti tekist með þeim í náinni fram-
tíð. Hmn kommúnismans í Austur- og Mið-Evr-
ópu breytti hins vegar aðstæðum á svipstundu. Á
fáum mánuðum hefur þróunin gengið í þá átt stig
af stigi að þýsku ríkin sameinuðust. Sameining
Þýskalands fer formlega fram 3. október nk.
Þegar svo var komið töldu sigurvegaramir í
heimsstyrjöldinni loksins tímabært að undirrita
friðarsamning við Þjóðverja. Heimsstyrjöldinni
lauk því hátíðlega í fyrradag austur í Moskvu með
kampavínsdrykkju.
Þessi friðarsamningur á það e.t.v. ekki skilið að
vera kallaður innihaldslaust plagg, því að óneitan-
lega hefur hann táknrænt gildi, þótt sagan hafi
sjálf fyrir löngu skrifað efni hans á miklu raun-
vemlegri pappíra og þróun Þýskalandsmála farið
sínu fram eins og aðstæður leyfðu og vilji stóð til.
Við þessi formlegu endalok heimsstyrjaldarinnar
sem látin em gerast 45 ámm eftir að bardögum
lauk, er ekkert sem minnir á að Þýskaland hafi
beðið ósigur, að borgir þess lægju í rúst og þjóðin
í sámm. Þvert á móti em Þjóðverjar að sameinast
í voldugasta ríki álfunnar, auðugastir og valda-
mestir allra þjóða í Evrópu. Þótt gamli Bismarck
myndi tæplega vera ánægður með austurlanda-
mæri hins nýja Þýskalands, ef hann væri ofar
moldu, myndi hann af öðmm ástæðum gleðjast
yfír veldi þjóðar sinnar. Hann hafði að vísu ekki
trú á stjóminálaflokkum og þingræði meðan hann
var á dögum og reiddi sig meira á jám og blóð. En
hann mundi án efa unna þýskum stjómmálamönn-
um sannmælis fyrir frammistöðu sína í meira en
Qömtíu ár og lofa þjóð sína fyrir lýðræðisþróun-
ina í landinu engu síður en rómaðan dugnað og at-
hafnasemi, ef hann væri ekki jafnrækilega dauður
og hann er og eins og allt sem prússneskt er. Þótt
augljóst sé að Þjóðverjar halda áfram að vera ráð-
ríkir í Evrópu, mun þess ekki gæta í hervaldi,
heldur á sviði Qármála og viðskipta.
Að opna quidinn
Hdlbrigöisgeirlnn er svolítið
viðkvæmur fyrir sjáifum sér,
einkum á (iraa þegar heilbrigðis-
ráðuneytið bérst fyrir sparnaði
ba'ði innan heilbrigðisþjónust-
uuiiar og ínnan lyfsöiunnar. Lyf-
salar boða tap á rekstri sínuni
megi þeir ekki Jeggja iangt í
hundrað prósent á vöruna, og
læknar verða óánægðir ef inn í
atriði eins og heiidarkostnaður
og sjúkrarúinafjöidi. Öti þessi
mál eru tii umræðu. Ekki er það
vegna þess, að þcir miana sjúku
vilji vera með einhvern kvikind-
isbátt i garð þeirra sem meira
sjúkir em, eða vegua þess að lifs-
nauðsynlegt sé að svipta heit-
brigðisstéttirnar tekjum. Þeir
seni standa utan við þessi mál og
horfa inn, iinnst óþarfa við-
kvænmi blasa við, ncma út frá
því sé gengið að sjúkiingar og
sjúkdóraar tslendinga séu oróuir
einskonar stéttabarátta meðal
beiibrígðisstéttanna.
O9 af var fóturinn
Á krossferðatfmanum komnst
Evrópumenn að raun um, að þeir
vissu næsta títið um heillirigðis-
þjónustu. Miðað við Araba, sem
komnir voru roikiu lengra í
greininni, voru krossfararnir
hreinir slátrarar i meðferð á sár-
uiu mönnum. iliypi drep í fót
tóku krossfarar exi og bjuggu fót-
ion a(. Dæi sjúklingurlnn ekkí
mátti allt eins búast við að stúfur-
inn yrði honum með Bliu ónýtur.
Arabar kunnu hins vegar að
græða sár og unnu særðir kross-
farar sér það tii tífs að komast í
licndur óvinarins.
ílér á landi fór litíum sögum af
lækningura. Með þebu fyrstu sera
getið er á miðöldum var Jón
Magnússon, bróðir Árna Magn-
ússonar. Hann skar tíl sulls, og
bjargaðist það stundum cn
Stundum ekki án þess að heknir-
inn skildi bvað gæfumuninn
gerði. Hann opnaði guidinn eins
og skrifað var á sínum tíma, Værí
sullurinn ekki gróinn við magát-
inn var ekki að sökum að spyrja.
SJúkdómar í
sumarfríi
Enn eru heknar aö opna quidinn
á fólki og nú vetdnr bæði tækni
og þekkíng þvi, að engin hætta er
á ferðum út af aðgerðinni sjáifri.
Okkurhefur sem sagtfleygt fram
i iæbnisfræðinni, og atdrei meir
en síðustu áratugi. En þessi þró-
un, vifneskja og vísindi, hefur
kosfað mikið fé, scm voniegt er.
Víð höfum veríð fús t«l að greiða
af opinberu fé atlt sem kraflsf er
til að heilsa fólks getí veríð í lagi.
Og við raunum halda þvi áfram.
Spurningin er hins vegar hve
miklu á að eyða á hverjum tíma.
Ef við byggðum tvö eða þrjó
sjúkrahús i viðbót við þau þrjú
aðalsjúkrahús sem nú eru í
Revkjavik myndu þau fvllast af
sjúklingum á augabragðL Við
það cr átt þegar talað er uin að
sjúkdómar og fjárveítingar hald-
ist í hendur. Þegar Landspítalinn
var byggður 1930 dugði eift hús
fyrir sjúklinga. Horii meoo nú
yfir Landspitalalóðina og allar
þær stóru og myndarlegu bygg-
ingar, sem á henni eru, verða
mönnuni kannski ljósari en áður
tengslin milli Qármagns og sjúk-
dóma, eða sjúkrahússvistar. TH
viðbótar kemur svo á daginn, að
hægt er að loka heilum deildum á
sjúkrahúsum vegna starfs-
mannaekiu og sumarfría. Sjúk-
dómar virðast þvi svotítíð teygj-
anlcgt fyrirbæri.
Æsktíegast væri að hafa efni á
því að byggja ný sjúkrahós þang-
að tö allir þeir sem eru á biðlisí-
um yfir aðgerðir og sjúkrahúsvist
eru koinnir i hús. Það vseri
óskastaða að vera svo vet búin af
sjúkrahúsum. Jafnframt væri
gott að geta troðið það mikium
peningum upp á heilbrigðisstétt-
iruar, að þær segðu aldrei múkk
úí af iaunum sínum. Þá þyrfti
ekki að lofca deildum vegna
manneklu eða sumarfria, Sex
sjúkrabús værti fufl af fólki sem
þyrffl umönnunar vlð alla daga
og enginn þyrfti að kvarta, allra
síst vflr slæmum blaðamönnum,
sem láta sér detta « hug, að sam-
hcugi sé á railli fjármagns og
sjúkdóma. Lins og er hefur talið
boríst að sparnaði « heilbrigóis-
geíranum, Þá taka læknar upp
híðlistana sína, sem eru langjr og
SIHeysaniegir nilðað við núver-
andi aðstæður. Ekkert er verra
fyrir iækni en borfa frainan i
sjúkling og geta ekki boðið lion-
um annað en biðlisfa.
sé þörf i baráftu okkur við inein
og dauða, væru kannski tit cin-
fatdari tausnir en byggiog fleíri
að kotuiö verði upp öeiri lang-
leguheimilom, þar sem fótk getur
dvalið eins og á sjúkrahúsi og
undir eftiriifi lækna. Þau ættu að
þurfa minna umleikis og þar
mætti jafnvet styðjast f auknum
mæfi við fólk á borð við það sem
var á stórhcimiium i gamta daga
og kunni vel að hlúa að kröukum.
VITT OG BREITT
FJOLNOTA GULLNAMA
Nokkrir verkíræðingar og verktaka-
íyrirtæki hafa komið sér saman um að
halda heimsmeistarakeppni í hand-
boltaleik á íslandi árið 1995. Þetta er
sagður mikill heiður og upiphefð fyrir
þjóðina og sannarlega þess virði að
leggja háa skatta á sveitarfélög og rik-
issjóð til að boltaleikurinn geti farið
ftam hérlendis. Svia langaði lika til að
hafa keppnina hjá sér og til að tryggja
að íslenskt fámenni yrði ekki hlut-
skarpara læddu fulltrúar þeirra í
heimshandboltanefhdinni þvi inn
ákvæði um rétt til að halda keppnina
að til væri hús sem tekur átta þúsund
áhorfendur.
Svo fengu hinir riku Svíar keppnina
1992 en í sárabætur eiga íslendingar
að fá að halda hana seinna, það er
1995.
Svo fóru vericfiæðingar og verktakar
að knýja á um að byggja feiknastóra
handboltaliöll. Þær bollaleggingar
enduðu i Kópavogi.
Sérfræði
Aldrei hafa tveir menn orðið sammála
um handboltahöllina, stærð hennar,
lögun eða kostnað, allt síðan þeirri
þjóðamauðsyn var prakkað inn á það
opinbera að byggja hús og halda
keppni í handbolta.
Lungann af yfirstandandi ári hefur
verið rifist hátt og snjallt um hvort
teikningar ofan af Akranesi af hand-
boltahöll í Kópavogi væm sænskar
eða heimatilbúnar.
Aldrei kviknaði sú spuming hvort
þasr væm brúklegar.
Eftir japl og jaml og fuður var ákveð-
ið að reisa höllina í Kópavogi og
verður hún fjölnota.
Fyrir nokkrn mglaðist til landsins
helsti sérfræðingur heims í keppnis-
höllum handboltaleiks á heims-
meistarastigi.
Hann breikkaði og bólstraði sætin í
húsinu sem enn er ekki farið að
teikna, þótt deilur miklar hafi staðið
um teikningar af ferlíkinu. Svo þurfa
sætin að vera fleiri þvi heimssjón-
vörpin vilja ekki handbolta nema sast-
in séu mörg og bólstmð. Eða svo
sagði sérfiæðingurinn mikli í heims-
meistarahandbolta.
Bæjarstjóminni í Kópavogi er hætt
að lítast á blikuna, því ftamlag þeirra í
ævintýrið er að nálgast milljarð króna
en 300 milljóna ríkisframlag er auð-
vitað ekki talið til kostnaðar.
Á síðustu dögum hækkaði Kópa-
vogsframlagið um 90 milljónir og svo
er komið í ljós að eftir keppnina miklu
þarf að breyta húsinu aftur fyrir 90
milljónir af því að í Kópavogi er
heimsmeistarahöll íjölnota, en áður
var Reykjavíkuiyfirvaldið búið að
lýsa yfir að risi hún í höfiiðboiginni
yrði hún aðeins einnota.
En þótt búið sé að ákveða að bólstra
ekki færri en sjö þúsund sæti liggja
teikningar að höllinni ekki fyrir en tal-
ið er að hús sem búið er að teikna suð-
ur á Spáni henti einkar vel sem fjöl-
nota heimsmeistarahöll í Kópavogi.
Á fleiri íyrirmyndir er bent enda
hlýtur að vera nóg til af teikningum
sem má ljósrita, eins og sú sem send
var suður yfir Bugtina fiá Akranesi
hérífýrra.
Bæjarstjómin í Kópavogi er nú samt
ekki að leita að teikningu eða ein-
hveiju slíku. Samkvasmtblaðaftéttum
er hún að leita ódýrari leiða til að
halda handboltaleikinn, en fundist
hafa til þessa.
Sú leit ber áreiðanlega engan árang-
ur þvi við hvem nýjan útreikning og
hveija nýja álitsgerð sérfiæðinga rýk-
ur kostnaðurinn upp.
En handboltagæjamir ætla að halda
sína keppni og verktakaíýrirtækin láta
sitt ekki eftir liggja að svo geti oiðið.
Eitt öílugasta verktakafýrirtæki
landsins er mætt á lóðina sem maig-
nota heimsmeistarahöllin á að risa á
og em byggingaframkvæmdir hafiiar
þótt ekki liggi fýrir hvemig húsið á að
líta út eða hvað það á að kosta.
Hagvirki þarf ekld að vita annað en
hvert á að senda reikningana.
Á þessi fiamkvæmd eftir að verða
möigum gullnáma og er það aðalat-
riði málsins.
Ofhlæði og silkihúfur
Annað hús og aðrar deilur.
Svo sýnist að þeir sem skella vilja
skjaldarmerki lýðveldisins ftaman á
Alþingishúsið muni hafa betur í
ágreiningnum um það efhi.
En skyldi aldrei nokkur manneskja
sem um efnið fjallar hafa litið á bygg-
inguna?
Hinir sömu landvættir og prýða
skjaldarmerkið em allir fiaman á hús-
inu og hafa verið þar síðan það var
byggt fýrir 110 árum. Þar em þeir
upphleyptir og vel áberandi.
Þegar skjaldamieikið verður sett
ftaman á húsið hlýtur að teljast of-
hlæði að hafa þar tvö naut og tvo risa,
tvo emi og tvo dreka.
Því verður að slétta yfir þá landvætti
sem jiegar em á húsinu þegar skjald-
armerkið verður sett upp, eða reyna
að ná þeim í heilu lagi og setja
kannski innan í húsið. Eða þá á Þjóð-
minjasafiiið.
Annars er kannski yfirmáta þjóðlegt
að hafa allar figúrumar framan á og
fela svo kórónu Kristjáns IX ofan á
undir silkihúfum.
OÓ