Tíminn - 05.10.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Föstudagur 5. október 1990
ÁRNAÐ HEILLA
Sextugur:
Þráinn Jónsson
Af augljósri ástæðu hefði ég kosið
að taka hús á vini mínum Þráni í
dag. Á hinn bóginn stendur ekki
þann veg á fyrir mér, enda búast
menn austur þar rammlega um
vegna næstu alþingiskosninga. Ber
mér að vera þeim málatilbúnaði
sem fjarlægastur, þótt mér renni að
vísu blóðið til skyldunnar að veita
Agli fóstra mínum Jónssyni, en
hann mun reynast sjálfbjarga og
vel það. Fyrir því kýs ég kyrr að
sitja og senda Þráni örfá kveðjuorð.
Vinátta okkar Þráins hefir staðið í
meira en aldarfjórðung, og mun
svo verða meðan báðir lifa. Hjá
þeim hjónum, Ingveldi og Þráni,
átti ég ávallt skjól og athvarf og vís-
an stuðning til allra verka í tuttugu
og fimm ára herleiðingu minni
eystra.
Þráinn Jónsson fæddist í Gunn-
hildargerði í Hróarstungu 5. októ-
ber 1930. Alvörulausir strákar
höfðu á glaðri stundu uppi orðræð-
ur um að menn hefðu búist mynd-
arlega um fyrir stórafmælið 1930
og slegið undir í góðan árgang og
er Þráinn gott dæmi.
Hann er af kjarkmiklum ættum af
Héraði, enda verður efniviður í
slíkan héraðsstólpa ekki tíndur upp
af rekafjöru. Það var áreiðanlega
ekki mulið undir hann í æsku, enda
lærði hann ungur að bjarga sér og
hefur ræktað þann lærdóm betur
en flestir menn. Þótt hugur hans
stefndi til að taka við ættaróðalinu,
og hann gengi í búnaðarskóla þess
vegna, sá hann strax að gefa myndi
lítið í aðra hönd að hokra að kúm
og kindum. Viðskipti og þjónusta
ýmisleg fönguðu hug hans og gerð-
ist hann brátt umsvifamikill og
mikilvirkur á þeim sviðum eins og
allt hans æði stendur til. Ég hygg
að Þráinn hafi sett sér það í árdög-
um sínum að verða bjargálna - og
vel það. Hefir honum orðið að
ásetningi sínum.
Þess gerist raunar ekki þörf að lýsa
Þráni Jónssyni fyrir öðrum mönn-
um, svo þjóðþekktur sem hann er.
Þeir munu ekki margir, sem komn-
ir eru til vits og ára, sem ekki kann-
ast við Héraðshöfðingjann Þráin
Jónsson.
En jafnframt því að skara rösklega
elda að eigin kökum hefir Þráinn
reynst burðarás sveitar sinnar.
Hann hefir um árabil verið fremst-
ur í flokki jafningja sem fyrirsvars-
maður Fellahrepps og -bæjar sér-
staklega, sem risið hefir á skömm-
um tíma við sporð Lagarfljótsbrúar,
hreppstjóri og hreppsnefndarmað-
ur óumdeildur til fjölda ára. Að öll-
um öðrum ólöstuðum hefir hann
verið driffjöðrin í viðgangi fram-
faramálanna. Nægir í því sambandi
að minna á hinn nýja skóla í Fella-
bæ, sem gegnir fjölþættu hlutverki
í sveitarfélaginu. Skólahúsnæðið
reis svo hratt sem raun bar vitni
fyrir lagni og ágengni Þráins. Þegar
aðrir báðu grátandi um Ásmundar-
járn og snæri forgefins, þrýsti Þrá-
inn sínu fram með góðu og illu.
Þráinn er mikill félagsmálamaður
og hrókur alls fagnaðar, hvar sem
hann kemur, í bestu og víðtækustu
merkingu orðsins. Héraðsmönnum
þykir ekki nóg til þorrablóta koma
nema Þráinn sé þar nær, enda ræk-
ir hann blótin kappsamlega og hef-
ir náð sex á sömu vertíð.
Þráinn er mannskapsmaður í sjón
og raun, en ekkert er á hann hallað
þótt sagt sé að kona hans, Ingveld-
ur Pálsdóttir, sé hans betri helm-
ingur, enda Húnvetningur myndu
menn kannski vilja bæta við norður
þar. Þau eiga ágætu gengi og gæfu
að fagna saman. Börn þeirra upp-
komin sverja sig í ættir að mann-
taki og myndarskap.
Við Greta sendum þessum miklu
vinum okkar heilla- og hamingju-
óskir á heiðursdegi. Megi Héraðs-
höfðinginn lengi lifa og njóta vel
árangurs atorku sinnar og fram-
taks, og verða enn um langa hríð
máttarstólpi sveitar sinnar og sam-
ferðamönnum gleðigjafi.
Sverrir Hermannsson

Steingrímur Jóhann Haukur
Aðalfundur
Framsóknarfélags Kjósarsýslu
verður haldinn að Hlégarði sunnudaginn 14. október 1990 kl.
17.00.
Fundarefni:
Venjuleg aðalfundarstörf og þar með talið kjör fulltrúa á
kjördæmisþing framsóknarmanna á Reykjanesi, sem haldið
verður f Keflavik sunnudaginn 4. nóvember nk. og flokksþing í
nóvember.
Alþingiskosningar og önnur mál.
Að aðalfundi loknum verður gert hlé til skrafs og viðræðna til kl.
19.15, en þá hefst kvöldverður.
Gestir fúndaríns veröa:
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra og frú Edda
Guðmundsdóttir, Jóhann Einvarðsson alþingismaður og frú
Guðný Gunnarsdóttir, Haukur Níelsson fv. hreppsnefndarmaður
og frú Anna Steingrimsdóttir.
Fólki sem ekki hefur tök á að mæta til aðalfundar er bent á, að
það er velkomið með gesti sína i hlé eftir aðalfund og síðan til
kvöldverðarins.
Vinsamlegast hafið samband vegna kvöldverðarins við Gylfa
vinnusimi 985-20042, heimasimi 666442 og við Helga í
vinnusíma 82811, 985-21719, heimasimi 666911, hið fyrsta.
SQómin.
21. flokksþing
MPJ Framsóknarflokksins
21. flokksþing Framsóknarflokksins verður haldið á Hótel Sögu,
Reykjavík dagana 16.-18. nóvember 1990. Um rétt til setu á
flokksþingi segir í lögum flokksins eftirfarandi:
7. grein.
Á flokksþingi framsóknarmanna eiga sæti kjörnir fulltrúar
flokksfélaga. Hvert flokksþing hefur rétt til að senda einn fulltrúa
á flokksþing fyrir hverja byrjaða þrjá tugi félagsmanna. Fulltrúar
skulu þó aldrei vera færri en 1 fyrir hvert sveitarfélag á
félagssvæðinu. Jafnmargir varamenn skulu kjörnir.
8. grein.
Á flokksþinginu eiga einnig sæti miðstjórn, framkvæmdastjórn,
þingflokkur, formenn flokksfélaga og stjómir LFK, SUF og
kjördæmissambanda.
Dagskrá þingsins verður auglýst slöar.
Framsóknarflokkurínn.
Kópavogur- Bæjarmálaráð
Fundur verður haldinn laugardaginn 6. október kl. 11.00 að
Hamraborg 5. Mætum öll.
Stjómin.
Þorsteinn Matthíasson
kennari og rithöfundur frá Kaldrananesi
Fæddur 23. apríl 1908
Dáinn 28. september 1990
í dag verður til moldar borinn Þor-
steinn Matthfasson frá Kaldrana-
nesi, kennari og rithöfundur.
Hann fæddist að Bjarnarnesi í
Kaldrananeshreppi, Strandasýslu,
þann 23. aprfl 1908. Foreldrar hans
voru hjónin Matthías Helgason,
hreppstjóri á Kaldrananesi, og
Margrét Þorsteinsdóttir.
Átján ára gamall hóf hann nám í
Kennaraskóla íslands. Eftir þennan
eina vetur verður hlé á hans skóla-
göngu. Um það hefur hann sjálfur
skrifað: „Örlögin skipuðu málum
þannig að mörg næstu ár var ég
heima og fór hvergi í skóla. Sumar-
ið 1927 lést Halldór bróðir minn og
lengi eftir það áfall má kalla að
heimilið væri í sárum þó að ekki
væri hátt yfir Iátið. En um skóla-
göngu mína var ekki frekar rætt að
sinni. Ég fór að sinna búfé og öðru
því sem hefðbundin búskaparstörf á
hlunnindajörð útheimtu."
Haustið 1930 er Þorsteinn beðinn
um að taka að sér barnakennslu í
Kaldrananeshreppi. Því starfi
gegndi hann til 1935, ef undan er
skilinn veturinn 1933-34, sem hann
var í Kennaraskólanum. Kennara-
próf tók Þorsteinn vorið 1934 og
þar með var framtíðarstarf hans
ákveðið.
Kennslustörf stundaði Þorsteinn í
nærri 60 ár, þar af mörg sem skóla-
stjóri, m.a. á Hólmavík og Blöndu-
ósi.
Um fyrstu kynni sín af fræðslumál-
um, kennslu og prófum hefur hann
ritað skemmtilega grein í 22. árg.
Strandapóstsins. Þar kemur vel í
ljós skopskyn hans og mannlegur
skilningur.
Á síðari hluta ævi sinnar gerðist
Þorsteinn mikilvirkur rithöfundur.
Eftir hann liggja fjölmargar bækur,
flestar um þjóðlegan fróðleik, sem
mikill fengur er að.
Þorsteinn kvæntist árið 1937 Jó-
fríði Jónsdóttur frá Ljárskógum f
Dalasýslu. Hún lést 1971. Þau eign-
uðust þrjá syni, þeir eru: Matthías,
stud., Halldór, kennari og grafískur
hönnuður, og Jón, prestur á Mos-
felli.
Leiðir okkar Þorsteins lágu saman
í Átthagafélagi Strandamanna í
Reykjavík. Þar var hann forgöngu-
maður og starfaði af lífi og sál. For-
maður Átthagafélagsins var hann
fyrstu sex árin og á 25 ára afmæli fé-
lagsins var hann gerður að heiðurs-
félaga. í stofnfundargerð Átthagafé-
lagsins segir m.a.: „Þorsteinn Matt-
híasson frá Kaldrananesi flutti
ávarp og gerði grein fyrir aðdrag-
anda stofnfundarins og störfum
undirbúningsnefndar... Líkti ræðu-
maður félaginu við brú er tengdi
saman Strandamenn í Reykjavík og
sýslungana í átthögunum."
Átthagafélag Strandamanna f
Reykjavík hefur í öll þessi ár frá
stofnun 1953 haldið uppi fjölþættri
starfsemi. Síðan 1967 hefur félagið
gefið út ársritið Strandapóstinn.
Aðalhvatamaður að stofhun ritsins
var Þorsteinn Matthíasson og lengst
af hefur hann verið þar í ritnefnd.
í ávarpi sem Þorsteinn ritar í 1.
hefti Strandapóstsins segir hann:
„Þar sem barnsfingur struku um
blöðruþang, vorlangan dag og bár-
an hljóðláta kvað sitt fagnaðarlag -
þar eiga margir sitt óðal, þótt þá
hafi tekið út og borist að landi við
ókunnar strendur. Og það er þessi
dula kennd, sem er undirrót þess að
fólk frá hinum ýmsu byggðum
myndar með sér félög til að geta
komið saman og rifjað upp endur-
minningar þaðan, sem forðum var
þess heima.
Hin sama hugsun stendur að baki
útgáfu þessa ársrits, sem Átthagafé-
lag Strandamanna sendir nú frá sér
og hefur gefið nafnið Strandapóst-
urinn. Það er von þeirra, sem að rit-
inu standaa, að það geti orðið tengi-
liður milli fólksins heima og heim-
an. Brugðið upp svipmyndum horf-
inna tíma og líðandi stundar."
Þetta ávarp lýsir vel Þorsteini, til-
fmningum og hug hans til heima-
byggðarinnar. Hann var bundinn
átthögunum mjög sterkum bönd-
um.
Þorsteinn kenndi sig jafnan við
Kaldrananes í Bjarnarfirði á
Ströndum, þar sem hann átti sín
bernsku- og unglingsár, þó að
meirihluta ævinnar ætti hann
heima annars staðar.
Þegar Strandapóstinum er flett þá
rekumst við á margs konar efni eft-
ir Þorstein Matthíasson frá Kaldr-
ananesi, ritgerðir, viðtöl, ljóð og
síðast en ekki síst þjóðlegan fróð-
leik. Þegar ég heimsótti Þorstein
síðast um mánaðamótin ágúst/sept-
ember sl., þá var honum tíðrætt um
eyðibýlin á Ströndum. Hann sagði
að hin mörgu eyðibýli ættu hvert
sína sögu sem vert væri að varð-
veita. Við vorum sammála um að
það væri gott og þarft efni fyrir
Strandapóstinn. Eg fann að hann
hafði hug á að vinna það verk og ég
held hann hafi verið byrjaður, en því
miður entist honum ekki aldur til
að ljúka því. Sláttumaðurinn slyngi
kom of snemma.
Þorsteinn átti mjög létt með að
yrkja, þó að ekki hafi mikið birst eft-
ir hann af ljóðum. Þegar hann orti
þá var það með þjóðlegum hefð-
bundnum hætti, rím, stuðlar og
höfuðstafir voru sannarlega á sín-
um rétta stað. Á fundi ritnefndar
Strandapóstsins fyrir um þrem vik-
um sýndi hann okkur ljóð sem
hann var nýbúinn að yrkja. Kveikj-
an var aldarafmæli Hólmavíkur sem
verslunarstaðar. Þetta ljóð mun
birtast í næsta hefti Strandapósts-
ins. En mig langar til að birta hér
síðasta erindið, sem sýnir vel færni
hans á þessu sviði.
„Sá sem saman vefur vit og dáð
valið efni fékk í gæfuþráð.
Geti aeskan unnið afrekslík
er gndislegur staður - Hólmavík. “
Þorsteinn var sérlega orðhagur
maður. Hann átti mjög auðvelt með
að færa hugsanir sínar í búning og
hafði hann þá stundum viðhafnar-
mikinn, ef hann vildi svo við hafa,
hvort sem var í mæltu eða rituðu
máli.
Af því sem að framan er sagt er
ljóst, að við í Átthagafélagi Stranda-
manna eigum Þorsteini Matthías-
syni mikið að þakka.
Þorsteinn var glæsimenni, stór og
höfðinglegur, sem setti svip á um-
hverfi sitt. Reisn sinni hélt hann til
hinstu stundar. Hann var marg-
slunginn persónuleiki. Hann var
vissulega alvarlega þenkjandi, en
átti auðvelt með að blanda geði við
fólk og á samkomum og í ferðalög-
um lék hann við hvern sinn fingur
og var hrókur alls fagnaðar.
Við hjónin þökkúm Þorsteini fyrir
einlæga vináttu og hlýhug í okkar
garð.
Blessuð sé minning Þorsteins
Matthíassonar.
Sonum, öðrum aðstandendum og
vinum sendi ég samúðarkveðjur.
Þorsteinn Ólafsson