Tíminn - 16.10.1990, Blaðsíða 2

2 Tíminn
■ Mánudagur 16. október 1990
Umhverfisráðherra telur að vothreinsibúnaður sé ekki aðal-
atriði í nýju álveri en ströng skilyrði verði sett fyrir starfsleyfi:
Hvergi minni flúor og
hvergi meira eftirlit
Júlíus Sólnes umhverfísráðherra kynnti í ríkisstjóm í gær áfanga-
skýrslu sérstakrar sérfræðinganefndar, sem unnið hefur tillögur
um mengunarvamir í tengslum við veitingu starfsleyfis fyrir nýtt
200 þúsund tonna álver á Keilisnesi. í þessum tillögum er ekki gert
ráð fyrir að álverið notist við vothreinsibúnað, a.m.k. til að bytja
með. Einnig væri búist við að fiúormengun af álverínu gæti orðið
sú langminnsta sem þekkist í heiminum í dag.
Þetta kom fram í ræðu umhverfis-
ráðherra í utandagskrárumræðum
um álmálið á alþingi í gær. Hann
sagði að þó engar ákvarðanir hafi
verið teknar um hvaða skilyrði yrðu
sett fyrir því að nýtt álver fengi
starfsleyfi, hafi línur nokkuð skýrst
varðandi það hvaða stefnu þau mál
tækju, að fengnum frumniðurstöð-
um nefndar sérfræðinga undir for-
mennsku Eggerts Steinsens.
Júlíus upplýsti að fyrir skömmu
hafi náðst samkomulag um það við
Atlantsál-fyrirtækin, að verði nýtt
álver reist á Keihsnesi færu þar fram
„sívirkar rhælingar" á öllum meng-
unarvaldandi útblæstri og úrgangi
og yrðu það umfangsmestu mæling-
ar sem gerðar yrðu að staðaldri við
álver í heiminum. Ráðherrann sagði
að þetta samkomulag eitt sér væri
gríðarlegur áfangi í mengunarvörn-
um og ætti að geta tryggt eins full-
komið eftirlit og völ væri á, en slíkt
eftirlit væri einmitt forsenda árang-
ursríkra mengunarvarna.
Umhverfisráðherra tilgreindi ekki
frekar í hverju þessar mælingar fæl-
ust. Hins vegar gerði hann bæði flú-
ormengun í og brennisteinstvíildis-
mengun í útblæstri að umtalsefni.
Júlíus benti á, að í aðildarríkjum
OECD væri víðast miðað við að flúor
í útblæstri álvera mætti ekki vera yf-
ir 0,8 kg, miðað við hvert framleitt
tonn af áli. Hins vegar hafi hann
kynnst því á ferð sinni í Svíþjóð ný-
lega, að þar hafi tekist að minnka
flúormagn í útblæstri niður í 0,5 kg
á hvert framleitt tonn af áli. Flúor-
mengunin í álveri á Keilisnesi gæti
hins vegar farið enn neðar en þetta,
að sögn umhverfisráðherra, og
kvaðst hann hafa fyrir því rök að hér
gæti hún orðið um 0,3 kg á hvert
tonn sem framleitt er af áli. Síðan
sagði ráðherrann:
„Hins vegar er eitt sem hinir er-
lendu samstarfsaðilar benda á, sem
við hljótum af sanngirnisástæðum
að taka tillit til. Það er, að jafnvel
fullkomnasti hreinsibúnaður, sem
völ er á í heiminum í dag til að aftra
flúormengun, leysir ekki einn sér
nema kannski helminginn af dæm-
inu. Það eru starfsmennirnir sjálfir
Alyktanir fra stjórn og trúnaðarráði Dagsbrúnar:
Dagsbrún krefst
lækkunar raunvaxta
f ályktun, sem stjóm og trúnaðar-
ráð Dagsbrúnar hefur sent frá sér,
segir að Dagsbrún Iýsi undrun
sinni á þeirri tregðu sem átt hefur
sér stað hjá lánastofnunum til
lækkunar raunvaxta, en jafnframt
sífelldri hækkun á öllum þjónustu-
gjöldum.
Þá segir að meðalvextir á verð-
tryggðum skuldabréfum hafi hækk-
að úr 7.9% í 8.2% á samningstíma-
bilinu og sé það ólíðandi. Dagsbrún
telur þetta ganga þvert á anda „þjóð-
arsáttar" og krefst þess að raunvext-
ir verði lækkaðir. Dagsbrún vill
einnig minna á að lífeyrissjóðirnir
lækkuðu vexti sína að ósk samn-
inganefnda úr 7.9% í 7%, en bank-
arnir stefna í þveröfuga átt.
í annarri ályktun, sem stjórn og
trúnaðarráð Dagsbrúnar hefur látið
frá sér fara, segir: „Viðgengist hefur
árum saman að ýmsir aðilar í þjóðfé-
laginu leiki sér að því að velta skuld-
bindingum sínum yfir á almenning
með því að gera fyrirtæki sín gjald-
þrota. Ríkisábyrgð tekur þá við
launaskuldum fyrirtækisins. Síðan
stofna sömu aðilar annað fyrirtæki
undir öðru nafni og halda jafnvel
áfram og stofna fleiri fyrirtæki, allt í
skjóli hlutafélagsformsins. Engin
haldgóð ákvæði virðast vera í lögum
sem hindra þetta svívirðilega brask,
sem að verulegu leyti fer fram á
kostnað ríkisins, almennings, starfs-
manna og viðskiptamanna þessara
svikafyrirtækja."
Dagsbrún skorar á Alþingi að setja
lög sem koma í veg fyrir að framhald
verði á þessum gjörningum.
Dagsbrún telur einnig að nauðsyn-
legt sé að renna styrkari stoðum
undir atvinnulífið á Islandi og virð-
ist Dagsbrúnarmönnum enginn
kostur vera vænlegri en bygging nýs
álvers eða annarrar stóriðju. Bæði
virkjanaframkvæmdir og bygging
nýs álvers eru mannaflafrekar og
mundu um Ieið og framkvæmdir
hefjast gjörbreyta atvinnuástandi í
landinu, segir í frétt frá Dagsbrún.
Dagsbrún leggur engan dóm á stað-
arval álversins eða blandar sér í deil-
ur þar um, en telur að í því sam-
bandi þurfi að taka fyllsta tillit til
mengunarhættu og náttúruspjalla.
Stjórn og trúnaðarráð Dagsbrúnar
vill líka minna á þá staðreynd að
með minnkandi fjármagni til bygg-
ingaframkvæmda félagslegs hús-
næðis, þá bitnar það öðru fremur á
láglaunafólki og ungu fólki með
börn á framfæri. Þetta fólk hefur
ekki fjármagn til kaupa íbúðarhús-
næðis á almennum markaði né
bygginga á eigin vegum.
Stjórn og trúnaðarráð Dagsbrúnar
tekur því undir sjónarmið félags-
málaráðherra, að þær 700 milljónir,
sem áætlaðar eru í nýframlögðum
fjárlögum, eru með öllu óviðunandi.
Slíkur niðurskurður á framlögum til
félagslegra íbúða er bein árás á
verkafólk í landinu. Fátt er betur
fallið til að bæta kjör láglaunafólks
en fleiri félagslegar íbúðir með hóf-
legum greiðsluskilmálum. khg.
sem leysa hinn helminginn. Þ.e.a.s.
það er samviskusemi starfsmanna
og eindreginn vilji allra þeirra, sem
vinna í álverinu, til að koma í veg
fyrir mengun. Ef, og það gæti gerst,
að það yrði slæmur andi í álverinu,
tíðar vinnu- og kaupdeilur þannig
að starfsfólkið yrði óánægt, þá
myndi það valda mikiu meiri meng-
un en búnaðurinn segir til um.“
í Ijósi þessa sagði ráðherrann að
það gæti reynst skynsamlegt að taka
ekki endanlegar ákvarðanir um
þennan þátt fyrr en í ljós kæmi
hvernig reksturinn og þjálfun starfs-
fólks gengi fyrir sig.
Júlíus Sóínes kom einnig inn á
þörfina fyrir vothreinsibúnað í nýju
álveri og sagði að opinber umræða
um mengunarhættu vegna brenni-
steinstvíildis hafi verið á villigötum.
Hann benti á að brennisteinstvíildið
myndaðist í rafskautum eða for-
skautum við álbræðsluna og að það
færi mikið eftir því hvers konar raf-
skaut notuð væru, hve mikil brenni-
steinstvíildismengunin væri. Hann
sagði að vothreinsibúnaður fælist
einfaldlega í því að þvo með sjó út-
blásturinn frá verinu og slík sjóskol-
un væri langt frá því að vera full-
komin. Jafnframt rynni þá brenni-
steinsmengaður sjór á haf út og
megnið af útblæstri frá álveri á Keil-
isnesi færi hvort eð er á haf út og
dreifðist þar. Til þess að losna við
þessa mengun frá nýju álveri benti
umhverfisráðherrann á að sérfræð-
inganefndin teldi vænlegra að gera
kröfur um að einungis yrðu notuð
lítt mengandi rafskaut í nýju álveri
og draga þannig úr framleiðslu á
brennisteinstvíildi í verksmiðjunni.
Það væri á þeim grunni, þ.e. að gera
kröfu um lítt mengandi rafskaut
frekar en vothreinsibúnað, sem
unnið væri að málinu nú. Engu að
síður sagði umhverfisráðherra að ál-
verið þyrfti að hanna þannig að auð-
velt yrði að koma upp vothreinsi-
búnaði síðar, því hugsanlegt væri að
erfitt gæti reynst í framtíðinni að fá
lítt mengandi rafskaut.
- BG
Silungur í Kópavogslæk
Óvænt uppákoma varð í Kópavogi á sunnudaginn
þegar Kópavogslækurinn fylltist skyndilega af sil-
ungi. Fjölda fólks dreif að til að kanna málið og
nokkrir veiðimenn sáu sér leik á borði og reyndu að
klófesta fiskinn.
Það var rétt upp úr hádegi að menn urðu fyrst var-
veiddust um eðayfir 20 silungar, allt þriggja til fjög-
urra punda fiskar. Um kvöldmatarleytið hættu menn
veiðum, en þá var silungurinn hættur að taka, enda
margt fólk að fylgjast með og silungurinn tckinn að
styggjast.
Að sögn heimildarmanns, sem var á staðnum, er
hér Ifklega um eldisfisk að ræða sem sloppið hefur
úr eldiskvíum. Hér getur jafnvel verið um sama fisk
að ræða og var í Hafnarfjarðarhöfn fyrir stuttu.
Að sögn Einars E. Sæmundsen, garðyrkjustjóra
Kópavogs, kemur þessi atburður honum skemmti-
lega á óvart, sérstaklega þar sem menn hafi rætt um
það, að senn færi að líða að því að hægt væri að hafa
silung í læknum. Mjög Iíklegt er að silungurinn hafi
gengið inn Kópavoginn og síðan notað flóðið til þess
að fleyta sér yfir í iækinn.
Silungur sást einnig á sveimi í Kópavogslæk í gær
og getur fólk sem á leið framhjá keknum því átt von
á að sjá spriklandi silung að leik. khg.
Isflug og Flugleiðir sækja um flugrekstrarleyfi Arnarflugs:
ísflug lagði inn umsókn
og tilskildar tryggingar
Tvær umsóknir eru um flugrekstr-
arleyfi til Amsterdam og Hamborg-
ar, frá ísflugi og Flugleiðum. Flug-
leiðir hafa séð um þær leiðir að
undanfomu. ísflug skilaði inn um-
sókn sinni í gær, rétt áður en frest-
ur rann út, og hafði þá útvegað þær
tryggingar sem Samgönguráðu-
neytið óskaði eftir. Flugráð fjallar
nú um umsóknirnar og má vænta
ákvörðunar í þessari viku.
„Við sendum inn umsókn fyrir há-
degi í gær,“ sagði Víglundur Þor-
steinsson, stjórnarformaður ísflugs,
í samtali við Tímann. Hann sagði ís-
flug hafa náð það langt í hlutafjár-
öflun að hlutafjárloforð liggi fyrir,
auk loforðs um rekstrarfjármögnun.
„Það gerir meira en að mæta þeirri
þriggja mánaða rekstrarfjárþörf af
eigin fé miðað við rekstraráætlun,
sem krafist er í reglugerð. Síðan
myndum við þurfa að auka hlutafé
okkar frekar á næstu vikum og mán-
uðum, til þess að mæta kröfum
reglugerðarinnar um þriggja mán-
aða rekstrarfjárþörf af eigin fé miðað
við heilsárs meðaltal." Víglundur
sagði framhaldið ráðastaf umfjöllun
yfirvalda um málið í þessari viku.
í gær voru umsóknir ísflugs og
Flugleiða sendar til Flugráðs, sem
tekur þær væntanlega fyrir í dag. Að
því loknu mun Samgönguráðuneyt-
ið fara yfir umsagnir Flugráðs og
veita flugrekstrarleyfið í framhaldi
af því. Óvissa ríkir því um hver afdrif
Arnarflugs verða, en það virðist vera
úr leik í þessum slag. í gærkvöldi
var stjórnarfundur hjá Arnarflugi,
þar sem farið var yfir stöðuna.
-hs.