Tíminn - 19.10.1990, Blaðsíða 7

Föstudagur 19. október 1990
Tíminn 7
Valur Arnþórsson
Fæddur 1. mars 1935 - Dáinn 13. október 1990
Valur Arnþórsson, bankastjóri.
Laugardagurinn 13. október var
fagur. Með lækkandi sól var roðinn
óvenjulega sterkur í vestri.
Ef til vill var það þess vegna sem
nafn Vais Arnþórssonar kom sterkt í
hugann þegar ég heyrði í fréttum að
flugvél hefði brotlent í Skerjafirðin-
um. Það var á slíkum dögum sem
Valur kaus gjarnan að bregða sér í
stutt æfingaflug og halda þannig við
ágætri flugkunnáttu sinni.
Ég eyddi þó fljótlega þeirri hugsun.
Valur var sérstaklega athugull og
varkár flugmaður. Auk þess átti hann
svo margt ógert í þessu lffl. En fáein-
um mínútum síðar voru mér flutt
þau illu tíðindi að Valur Arnþórsson
væri látinn.
Þennan fagra haustdag hafði Valur
unnið við að lagfæra hús sitt að
Mávanesi 17 fyrir veturinn. Að góðu
verki loknu ákvað hann að skjótast
út á flugvöll. Hann gerði þó ekki ráð
fyrir að fara í loftið að þessu sinni.
Þegar þangað kom stóð flugvélin
ályllt, tilbúin til flugs og honum til
reiðu. Það var erfitt að hafna svo
góðu boði á svo fögrum degi. Þrem-
ur mínútum eftir flugtak var Valur
Arnþórsson allur.
Er það kannski svo að „enginn má
sköpum renna"? Getur það verið að
þessum ágæta manni hafi verið ætl-
að eitthvert hlutverk, sem við ekki
þekkjum?
Vali Arnþórssyni kynntist ég fyrst
fyrir tæpum þrjátíu árum. Það var í
stjórn Félags ungra framsóknar-
manna í Reykjavík. Leiðir okkar lágu
síðan saman í stjómmálum.
Hann gegndi ýmsum trúnaðarstörf-
um fyrir flokkinn, bæði á Akureyri
og í miðstjórn og framkvæmda-
stjórn. Valur átti auðvelt með sam-
starf, bæði við samherja og andstæð-
inga, enda hygg ég að honum hafi
allir treyst. Hann var ætíð reiðubú-
inn þegar til hans var leitað og sér-
stakíega ráðhollur. Vali Amþórssyni
stóðu allar leiðir opnar í stjórnmál-
um, hefði hann kosið, og eflaust til
æðstu metorða.
Framsóknarmenn standa í mikilli
þakkarskuld við Val Arnþórsson.
Valur kaus sér ævistarf í samvinnu-
hreyfingunni. Eftir nám starfaði
hann í nokkur ár hjá Samvinnu-
tryggingum. Árið 1965 réðst Valur
til Kaupfélags Eyfirðinga. Jakob Frí-
mannsson var mannþekkjari og
hann vildi fá traustan eftirmann.
Valur Arnþórsson tók við starfi kaup-
félagsstjóra árið 1971, aðeins 36 ára
að aldri, og stjórnaði þessu mikla
fyrirtæki með sérstökum myndar-
brag í 18 ár.
Slíkur maður hlýtur að veljast til
trúnaðarstarfa hjá samvinnuhreyf-
ingunni. Valur var m.a. stjórnarfor-
maður Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga í mörg ár.
Valur Arnþórsson var samvinnu-
maður af hugsjón og að sumu leyti
brautryðjandi. Hann gerði sér einna
fyrstur grein fyrir því að samvinnu-
hreyfingin varð að aðlagast breytt-
um tímum — tímum fjármagnsins.
Á fundum samvinnumanna gerði
Valur grein fyrir hugmyndum sínum
um breytt rekstrarform og vann að
og lagði fram slíkar tillögur. En
hann var á undan sinni samtíð. Nú
sjá menn nauðsyn breytinga og vilja
hrinda í framkvæmd ýmsu af því
sem Valur lagði til. Það er, því miður,
helst til of seint.
Valur Arnþórsson afréð að færa sig
um set og tók við stöðu bankastjóra
Landsbanka íslands í upphafi árs
1989. Valur flutti ómetanlega
reynslu sína úr viðskiptalífinu og
stjórnunarhæfileika sína inn í þenn-
an stærsta banka landsins. Á
skömmum tíma vann hann sér álit
og traust, jafnt innan bankans sem
utan.
Þótt kynni mín af Vali Arnþórssyni
hæfust fyrir alllöngu, fóru þau vax-
andi með árunum. Við áttum marga
fundi um málefni lands og þjóðar.
Síðast daginn fyrir slysið þáði Valur
kaffibolla á skrifstofu minni. Hann
var glaður og reifur að vanda, glögg-
ur á menn og málefni. Við hétum því
að njóta góðra stunda saman við
veiðar að sumri.
Þær eru margar minningarnar, sem
ég á frá árbakkanum með Vali. Minn-
ingar, sem munu lifa meðan ég lifi.
Ég á erfitt með að trúa því að tími
þeirra sé liðinn. Á sextugsafmæli
mínu hét Valur mér 23 punda laxi úr
Laxá. Hann er ókominn, enda var
það ekki tímasett. Kannski fæ ég
hann bráðum.
Árið 1955 gekk Valur að eiga þá
ágætu konu Sigríði Ólafsdóttur.
Hjónaband þeirra var afar farsælt og
stóð Sigríður við hlið Vals í blíðu og
stríðu. Þau eiga fimm mannvænleg
böm. Valur og Sigríður urðu næstu
nágrannar okkar þegar þau fluttu að
norðan. Á því glæsilega heimili er nú
skarð fyrir skildi.
Við hjónin vottum Sigríði, bömun-
um, tengdabörnum og bamaböm-
um og öðrum aðstandendum okkar
dýpstu samúð.
Steingrímur Hermannsson
Við sviplegt fráfall Vals Amþórssonar
bankastjóra hvarflar í hug mér Ijúf
endurminning frá liðnu sumri. Við
hjónin erum stödd á efri hæðinni að
Hólum í Öxnadal, þar sem Valur og
Sigríður hafa af mikilli smekkvísi
innréttað baðstofu í gömlum stfl.
Fyrir áeggjan okkar sest húsbóndinn
við orgelið og Ijúfir tónar Iíða um
húsakynnin. Þessi tæpa stund að
Hólum, tekin að láni úr annríki
dagsins, reynist verða hinsta stund
okkar með Vali Arnþórssyni.
Á leiðinni frá Akureyri hafði Valur
sagt mér margt um bændur og bú-
skap í Hörgárdal og Öxnadal. Á þess-
um slóðum, sem annars staðar um
landið, á það við að „hver einn bær á
sína sögu“ og það leyndi sér ekki að
þá sögu þekkti Valur út í hörgul.
Samúð hans með fólkinu, sem þama
býr, og áhugi hans fyrir kjörum þess
leyndi sér ekki. En við ræddum líka
um löngu liðna nágranna hans í
Öxnadalnum; í þeirra hópi voru
skáldjöframir Jónas Hallgrímsson á
Hrauni og séra Jón Þorláksson á
Bægisá.
Valur Arnþórsson var fæddur á
Eskifirði 1. mars 1935. Foreldrar
hans voru Arnþór Jensen, fram-
kvæmdastjóri þar, og kona hans,
Guðný Pétursdóttir. Guðný er látin
fyrir nokkrum árum en Arnþór lifir
son sinn. Fyrir um það bil tveim ára-
tugum höguðu atvikin því þannig til,
að við Valur vorum nokkra daga
samtímis á Eskifirði. Þá kynntist ég
Arnþóri og Guðnýju, sem sýndu mér
mikla gestrisni og vináttu; það duld-
ist mér ekki, að æskuheimili Vals var
gróið menningarheimili.
Valur stundaði nám á Eiðum og síð-
an í Samvinnuskólanum en þaðan
brautskráðist hann vorið 1953. Vet-
urinn 1955 til 1956 stundaði hann
nám í London í trygginga- og versl-
unarfræðum. Um áratug síðar
stundaði hann og framhaldsnám við
skóla samvinnumanna í Svíþjóð. Val-
ur starfaði hjá Samvinnutrygging-
um frá 1953 til 1965, síðast sem
deildarstjóri í áhættudeild. Er mér í
minni frá þeim tíma, að hæfni hans á
svið endurtrygginga var við brugðið.
Árið 1965 verða þáttaskil í störfum
Vals fýrir samvinnuhreyfinguna. Það
ár flyst hann norður til Akureyrar
með fjölskyldu sína og gerist fulltrúi
Jakobs Frímannssonar, kaupfélags-
stjóra Kaupfélags Eyfirðinga; hann
var aðstoðarkaupfélagsstjóri 1970 til
1971 og kaupfélagsstjóri Kf. Eyfirð-
inga frá 1971 til janúarloka 1989.
Hinn 1. febrúar 1989, tók Valur við
starfi bankastjóra við Landsbanka ís-
lands.
Valur Arnþórsson var ritari Sam-
bandsstjórnar frá 1975 til 1978 og
formaður stjómarinnar frá 1978 og
til þess tíma er hann tók við starfi
sfnu í Landsbankanum. Fjölmörg-
um trúnaðarstörfum öðrum gegndi
Valur, ekki aðeins á vettvangi sam-
vinnustarfsins, heldur einnig á sviði
þjóðmálanna. Formennsku gegndi
hann í Olíufélaginu hf., Samvinnu-
tryggingum og Andvöku, svo og í
stjórn Laxárvirkjunar. Hann var for-
seti bæjarstjómar Akureyrar 1974-
1978 og um margra ára skeið stjóm-
armaður í Landsvirkjun. Er þá að-
eins fátt eitt upp talið.
Kaupfélag Eyfirðinga er ekki aðeins
í hópi allra stærstu fyrirtækja lands-
ins, heldur með óvenju fjölþættan
rekstur til lands og sjávar að slíks
munu fá dæmi. Þessu stóra fyrirtæki
stýrði Valur Amþórsson í tvo tugi ára
með þeim hætti, að hann ávann sér
traust, virðingu og þakklæti allra
sem þarna áttu mestu undir að vel
tækist til og í leiðinni varð hann
þjóðkunnur maður.
Við Sambandsstjórnarmenn minn-
umst atorku hans og málafylgju við
hin margvíslegustu störf í þágu sam-
vinnuhreyfingarinnar. Skarpar gáfur
og mikil og fjölþætt reynsla brutu
honum rökrétta leið að kjarna hvers
máls. Svo prýðilega sem honum
fórst úr hendi að stýra störfum í
Sambandsstjórn þá gat engum dulist
að hann var ekki síður maður hinna
stóru funda. Hjá honum voru efnis-
tök og meðferð tungunnar með
þeim hætti, að þeim sem á hann
hlýddu mun seint úr minni líða.
Sem ég festi þessar línur á blaðið, þá
vekjast upp fýrir mér endurminning-
ar frá aðalfundum Sambandsins að
Bifröst í tíð hans sem stjórnarfor-
manns. Skýrslur hans til fundarins
voru að sjálfsögðu svo vel unnar, að
ekki varð á betra kosið, en þó verða
mér ennþá minnisstæðari lokaorð
þau til fundarmanna, er hann mælti
jafnan af munni fram.
Eftirlifandi kona Vals er Sigríður
Ólafsdóttir og varð þeim fimm barna
auðið. Mikill harmur er nú kveðinn
að frú Sigríði og fjölskyldu hennar
allri við svo svipleg umskipti. Nú
voru þau aftur komin heim í Garða-
bæinn, eftir langa og farsæla dvöl
norðan heiða, og vissulega var það
von þeirra sjálfra og vina þeirra allra,
að þar mætti hús þeirra standa um
mörg ókomin ár.
Fyrstu tveir kaflarnir í lífsbók Vals
Arnþórssonar voru helgaðir sam-
vinnuhreyfingunni. Segja má að
þriðji kaflinn hafi hafist í Lands-
bankanum í ársbyrjun 1989. Enginn
þarf að efa, að í fyllingu tímans hefði
hann skilist við þann kafla með
þeirri farsæld og giftu sem ein-
kenndu fyrri kaflana tvo. En nú hafa
forlögin brotið blað með þeim hætti,
að ekki gefst kostur á framhaldi.
Ég þakka Vali Arnþórssyni allt það
sem hann var íslensku samvinnu-
starfi og kveð hann hinsta sinni með
þessum ljóðlínum nágranna hans í
Öxnadalnum:
„...svo vermir fögur minning manns
margt eitt smáblóm um sveitir lands,
frjóvgar og blessun færir. “
Frú Sigríði, börnum hennar og
barnabörnum, aldurhnignum föður
Vals og öllum ættingjum öðrum,
færum við Inga dýpstu samúðar-
kveðjur. Megi sá Drottinn, er gæðir
blómin lífi, styrkja þau öll á þessum
erfiðu tímamótum.
Sigurður Markússon
Þegar við hjónin vorum á leið til
Reykjavíkur úr Landbrotinu, laugar-
daginn 13. október, og komum niður
í Svínahraunið, blasti við okkur
ógleymanleg sjón. Birtan á suðvest-
urhimninum var engu lík. í fjarska
var lárétt dökkt skýjaþykkni, afmark-
að með svo beinni línu að neðan að
það minnti á svart beint pensilstrik á
málverki. Fyrir neðan skýjaþykknið
og yfir borginni varpaði eftirmið-
dagssólin geislum sínum á himininn
með óvenjulegri litadýrð. Ég var að
því kominn að stöðva bflinn, svo við
gætum betur notið þessa fagra út-
sýnis, en þá hringdi bflasíminn.
Dóttir okkar, sem vissi að von var á
okkur til Reykjavíkur, vildi fá að vita
hvenær við værum væntanleg til
borgarinnar. Hún sagði okkur líka að
fyrirstuttu hefði flugvél hrapað í sjó-
inn f Skerjafjörðinn, beint fram af
húsinu þeirra við Faxaskjól, og að
einn maður, sem var í vélinni, mundi
hafa látist. Um leið og við komum
heim skömmu síðar, hringdi síminn.
Vinur okkar tilkynnti okkur að Valur
Amþórsson hefði farist í flugslysi á
Skerjafirði. Þessi harmafregn kom
eins og reiðarslag og hún var níst-
ingsköld. Allt í einu virtist bregða
birtu. Ósjálfrátt beindust hugsanim-
ar fyrst að ástvinunum, sem snögg-
lega höfðu misst svo mikið.
Valur Arnþórsson var fæddur á
Eskifirði 1. mars 1935, sonur hjón-
anna Amþórs Jensen kaupfélags-
stjóra og Guðnýjar Pétursdóttur
Jensen. Föðurforeldrar Vals voru
Pétur Vflhelm Jensen, kaupmaður
og útgerðarmaður, og kona hans
Þómnn Magnúsdóttir. Móðurfor-
eldrar voru sr. Pétur Þorsteinsson og
Hlíf Bogadóttir Smith, Eydölum í
Breiðdai.
Valur ólst upp í foreldrahúsum á
Eskifirði. Að loknu barna- og ung-
lingaskólanámi á Eskifirði stundaði
Valur nám í Eiðaskóla og tók þar
landspróf. Síðan lá leiðin í Sam-
vinnuskólann og þaðan í Samvinnu-
tryggingar árið 1953. Hann var síðan
við trygginga- og viðskiptanám f
London og einnig við sænska sam-
vinnuskólann Vaar Gaard.
í Samvinnutryggingum starfaði
hann fyrst við bmna- og bifreiða-
tryggingar 1953-56, síðan við endur-
tryggingar 1956-58. Deildarstjóri
endurtryggingadeildar var hann
1958-64 og deildarstjóri áhættu-
deildar 1964-65.
Um þetta leyti var Jakob Frímanns-
son, kaupfélagsstjóri KEA, farinn aö
hugsa um eftirmann sinn. Jakob
hafði um áratuga skeið setið í stjóm
Samvinnutrygginga og kynnst þar
starfsmönnum, bæði sjálfur og af
orðspori. Það var svo á árinu 1965 að
Valur var ráðinn til starfa hjá Kaup-
félagi Eyfirðinga sem fulltrúi kaupfé-
lagsstjóra. Fimm ámm síðar er hann
ráðinn aðstoðarkaupfélagsstjóri og
ári síðar, 1971, kaupfélagsstjóri
Kaupfélags Eyfirðinga, þá 36 ára að
aldri.
Auk þess að stjórna daglegum
rekstri Kaupfélags Eyfirðinga, lang-
stærsta kaupfélagi landsins, hafði
Valur með höndum margþætt fé-
lagsmálastörf. Hann var í bæjar-
stjóm Akureyrar frá 1970 og forseti
bæjarstjómar frá 1974-1977. Var for-
maður stjórnar Laxárvirkjunar frá
1971 og fulltrúi Laxárvirkjunar í
Landsvirkjun frá 1981. Sat í Orku-
ráði 1975-1979 og í Atvinnumála-
nefnd Norðurlands, sem starfaði á
vegum ríkisstjómarinnar, 1969-
1970.
Vorið 1975 var Valur kjörinn í
stjóm Sambands ísl. samvinnufélaga
og varð strax ritari stjórnarinnar. Ár-
ið 1978 var hann kjörinn formaður
stjórnar Sambandsins og gegndi því
starfi í tæp 11 ár eða til þess er hann
gerðist bankastjóri Landsbanka ís-
lands 1. febrúar 1989.
Auk ofangreindra starfa átti Valur
sæti í stjórn margra dótturfélaga KEA
og Sambandsins, svo sem Plastein-
angmnar hf., Efnaverksmiðjunnar
Sjafnar, Samvinnutrygginga, Olíufé-
lagsins hf., Útgerðarfélags KEA hf. og
Útgerðarfélags Dalvíkinga hf. Einnig
var Valur í stjóm Iðnþróunarfélags
Eyjafjarðar um nokkurra ára bil.