Tíminn - 03.11.1990, Blaðsíða 6

14
HELGIN
Laugardagur 3. nóvember 1990
SAKAMÁL SAKAMÁL SAKAMÁL SAKAMÁL SAKAMÁL
DNA-greining felldi
morðingja ungrar móður
Það var að birta af degi í Arden Hills, lítilli útborg St Paul í
Minnesota, þann 11. mars 1989 þegar ungi pilturinn fór að
bera út blöðin sín. Stinningsgola var úr norðvestri og þyrlaði
snjófjúkinu yfir skaflana. Pilturinn lét veðrið ekki á sig fá en
þegar hann hafði gengið nokkum spöl kom hann auga á eitt-
hvert hrúgald í einum skaflinum. Forvitni hans vaknaði og
hann beygði af leið sinni til að athuga þetta nánar.
Andartak stóð hann þama hreyfing-
arlaus en brá svo við eins og örskot og
þaut að næsta húsi, barði allt hvað af
tók á hurðina og þegar hún opnaðist,
útskýrði hann óðamála: —Ég fann lík
í snjóskafli. Hringdu til lögreglunnar.
Fulltrúar lögreglustjóra í Ramsay-
umdæmi, sem komu fljótt á vett-
vang, athuguðu hvort líf leyndist með
ungu stúlkunni en fúndu ekkert lífs-
mark. Þeir afgirtu staðinn til að halda
forvitnum vegfarendum frá líkinu.
Þeir þyrptust auðvitað að þegar
heyrðist til lögreglubfla.
Lögreglulæknir var kallaður til og
við frumathugun fann hann hvorki
skot- né stungusár á líkinu. Á hálsi og
upphandleggjum voru stórir mar-
blettir og af ástandi líksins taldi hann
að stúlkan hefði aðeins verið látin
skamma hríð. Við krufhingu kæmi í
ljós hvort henni hefði verið nauðgað.
Leit að sönnunargögnum á vett-
vangi bar engan árangur og því taldi
lögreglan allt eins að stúlkan hefði
verið myrt annars staðar og líkinu
síðan fleygt þama við götuna. Skaf-
renningurinn hafði afmáð öll fótspor
og hjólför sem eflaust hefðu verið
þama.
Rannsóknarlögreglumenn gengu
nú í næstu hús og spurðu hvort
nokkur hefði orðið var við ferðir
ókunnugra eða séð ókunnugan bfl í
grennd við staðinn þar sem líkið
fannsL Enginn hafði orðið var viö
neitt óvenjulegt um nóttina.
Þegar hér var komið sögu voru
fféttamenn komnir á vettvang í því
skyni að fá nafrí hinnar látnu og dán-
arorsök. Þeim var tjáð að enginn vissi
enn hver stúlkan væri og um dánar-
orsök yrði ekkert hægt að fullyrða
fyrr en við krufríingu. Votel fulltrúi,
sem stjómaði rannsókninni enn sem
komið var, sagði aðeins að læknirinn
teldi að um morð væri að ræða.
17 ára móðir
Síðar um daginn staðfesti náinn ætt-
ingi að hin látna héti Shelby Pavlacky.
Hún var 17 ára og átti heima í Coon
Rapids ásamt ársgömlu bami sínu.
Daginn áður hafði hún farið í síðasta
próf sitt, en ekki komið aftur. Hún
stefndi að því aö verða stúdent Lög-
reglunni var gert viðvart um kvöldið
og eftir að líkið fannst var hringt til
ættingjanna til að biðja þá að koma og
athuga hvort um týndu stúlkuna væri
að ræða.
Kennarar Shelby sem rætt var við
sögðu að hún hefði tekið prófið föstu-
daginn 10. og sfðan farið heim að ætl-
að var. Af viðtölum við skólafélaga
hennar varð Ijóst að hún hafði sést
fara með skólafélaga sínum, Marv
nokkmm Green frá Robbinsdale.
Lögreglumenn fengu heimilisfang
hans og fúndu hann heima. Þegar
hann heyrði að þeir væru að rannsaka
dauða Shelby, sagðist hann hafa átt
von á vini sínum. —Þegar ég heyrði
þetta í útvarpinu, trúði ég ekki að
svona lagað gæti hent Shelby, sagði
pilturinn og var greinilega í öngum
sínum.
Hann skýrði lögreglunni frá því að
þegar þau voru búin í prófinu, sem
var það síöasta, hefðu þau Shelby far-
ið heim til hans og fengið sér í glas en
skömmu seinna komu tveir kunn-
ingjar til viðbótar og drukku með
þeim. —Þegar áfengið var búið, sagð-
ist Brent sá elsti þeirra, hafa falsað
nafrískírteini, hélt pilturinn áfram.
—Við keyptum bjór og viský og heim-
sóttum síðan kunningja bæði í Richfi-
eld og Robbinsdale. Við héldum áfram
fram yfir miðnætti. Þá varð Shelby
veik og samkvæmið leystist upp. Við
fórum á bfl Brents og ókum öllum
heim. Þegar komið var að mér var
Shelby ein eftir og Brent lofaði að aka
henni heim til Coon Rapids. Ég sá
hvorugt þeirra eftir það.
Efdr að hafa fengið lista yfir þá staði
sem unga fólkið heimsótti um kvöld-
ið og það fólk sem það hafði hitt fóru
lögreglumennimir til að yfirheyra
piltana sem fyrstir komu í samkvæm-
ið. Þá var komið fram undir kvöldmat
Piltamir reyndust hafa verið í vinnu
allan daginn en síðan farið til Roc-
hester að heimsækja kunningja sína,
enda voru þeir báðir þaðan. Sá eldri,
Brent Nielsen, var tvítugur.
Hann haíði gengið í flotann eftir stúd-
entspróf en þurft að hætta af heilsu-
farsástæðum. Hann hafði síðan verið í
Rochester þar til fyrir hálfum mánuði
að hann flutti til Minneapolis þar sem
hann bjó í íbúð hjá vini sínum.
Lögreglan í Rochester fékk beiðni um
að leita piltanna og með fyrirspum-
um til vina þeirra komu þeir f leitim-
ar um miðnættið. Þá vom lögreglu-
menn frá Ramsay-umdæmi komnir á
staðinn. Athygli vakti að Brent var
skrámaður í andliti og með glóðar-
auga. Fátt varð um svör þegar hann
var spurður um ástæðuna.
Varðandi það sem gerðist eftir að
hann varð einn með Shelby í bflnum
og átti að aka henni heim, sagði
Brent að hún hefði sofríað í aftursæt-
inu og þá ekki verið búin að gefa hon-
um fúllar leiðbeiningar um leiðina
heim til sín. Þegar hún loks vaknaði
kastaði hún upp á bflgólfið. —Mér
bauð svo við þessu að ég setti hana út
við bensínstöð og hef ekki séð hana
síðan, sagði Brent Nielsem.
Er hann var spurður nánar um
bensínstöðina var litlar upplýsingar
að fa. Hann kvaðst hafa verið villtur
og þar sem hann hefði ekki búið á
svæðinu nema hálfan mánuð rataði
hann lítið f Minnestota og St. Paul
sem oft em kallaðar tvíburaborgim-
ar.
Nú var Brent Nielsen ákærður fýrir
morð að yfirlögðu ráði og úrskurðað-
ur í gæsluvarðhald í St. Paul. Sak-
sóknari úrskurðaði að gerð skyldi
DNA-greining á sönnunargögnum
sem fundust á líkinu, blóði, sæði og
hári og í bfl Brents og fötum hans og
skyldi greiningin hafa farið fram áður
en sleppa yrði Brent vegna skorts á
sönnunum.
Fimmtudaginn 16. mars kom Brent
fyrir héraðsdóm og var þar ákærður
fýrir manndráp. Saksóknari sagði
fýéttamönnum að hann ætlaði að
reyna að fara fram á morðákæm.
Ljóst væri að Shelby hefði verið
nauðgað og hún látið lífið í átökun-
um. Spurður hver væri meginástæða
þess að Brent hefði verið ákærður,
svaraði saksóknari að það væm
skrámumar og glóðaraugað sem
ákærði gæti ekki gert grein fýrir.
Þegar málið var dómtekið lýsti Brent
sig saklausan af morðákæm og
nauðgun. TVygging var sett hálf millj-
ón dollara en þegar hún fékkst ekki
greidd, var hann áfram í fangelsinu.
Verjandi hans var skipaður Patrick
McGee.
í upphafsræðu sinni sagði Susan Ga-
ertner sækjandi að úrslit málsins yltu
að mestu á framburði sérfræðing-
anna sem sáu um DNA-greininguna
svo og klefafélaga Brents í gæsluvarð-
haldinu.
—Shelby Pavlacky var 17 ára
menntaskólanemi og móðir ársgam-
als bams, sagði Gaertner sækjandi í
ræðu sinni. —Hún var að byggja upp
líf sitt og sá fram á betri tíma. Daginn
áður en hún var myrt lauk hún stúd-
entsprófum.
Eftir síðasta prófið fór hún með
skólafélaga sínum heim til hans, þar
sem þau fengu sér drykki og síðar
hefði nauðgað Shelby og kyrkt hana.
—Þeir fundu sæði í líkinu og það
drepur mig, hafði hann eftir Brent
Þegar náinn ættingi Shelby hóf
framburð sinn sem vitni, sagði hann
að Shelby hefði ætlað til annars ætt-
ingja í Brainerd til að tryggja sér
vinnu þar með haustinu. Hún hefði
ætlað að fara 12. mars, daginn eftir
að hún var myrt
Marv Green, skólabróðir Shelby,
staðfesti að Brent Nielsen og annar
kunningi hefðu verið heima hjá
honum við drykkju fram að mið-
nætti, en þá hefði Brent boðist til að
aka öllum heim. Shelby hefði þá ver-
ið orðin veik af of mikilli drykkju.
Áður en ákærði var kallaður til að
standa fýrir máli st'nu reyndu sækj-
Hann ætlaði að aka henni heim eftir próf.
Lík hennar fannst í snjóskafli. Þótt
lygasagan væri sennileg stóðst hún ekki
nýjustu greiningartækni.
Brent var með skrámur og glóð-
arauga sem hann gat ekki gert
grein fýrír. Vísindin tóku af hon-
um ómakið.
komu tveir kunningjar þeirra í
heimsókn. Annar þeirra var Brent
Nielsen. Þau héldu áfram að drekka
fjögur saman, keyptu meira áfengi
og fóru að heimsækja fleiri kunn-
ingja.
Um miðnættið varð Shelby veik og
bað um að sér yrði ekið heim til Co-
on Rapids. Brent bauðst til að aka
henni. Á leiðinni ók hann hinum
heim og þegar hann skilaði Marv
Green af sér var Shelby ein eftir í
bflnum hjá honum, hélt Gaertner
áfram.
Síðar í ræðu sinni sagði hún að
Brent hefði tjáð lögreglunni að Shel-
by hefði kastað upp í bflinn og Brent
hefði boðið svo við óþrifríaðinum að
hann stöðvaði bflinn og setti Shelby
út við bensínstöð. Susan Gaertner
sagði að þetta væri ósatt, hann hefði
ráðist á hana, gripið um háls henni
og nauðgað henni. Hún hefði látist
af kyrkingu í átökunum en Brent
síðan ekið líkinu til Arden Hills og
fleygt því þar í snjóskafl. ■
Eftir að verjandi flutti byrjunar-
ræðu sína var tekið til við að kalla
vitni. Fyrst þeirra var örverufræð-
ingur frá rannsóknarstofú í Mary-
land. Hann skýrði nákvæmlega sam-
anburð á sæði og blóði úr líkinu og
Brent Nielsen. Niðurstaðan var sú að
sæðið var úr Brent Nielsen svo
óyggjandi væri. Þessi aðferð væri
jafríörugg og fingrafaragreining.
Næsta vitni saksóknarans var klefa-
félagi Brents úr fangelsinu í
Ramsayumdæmi. Fanginn sagði að
Brent hefði trúað sér fýrir að hann
andi og verjandi að komast að niður-
stöðu um hvort áverki á brjósti Shel-
by væru bit og hvort hann hefði
komið fýrir dauða hennar. Læknar
kváðust ekki geta skorið úr um
hvort Shelby hefði verið á lífi þegar
henni var nauðgað.
Grátur ogjátning
Verjandinn sagði að ef kviðdómur
yrði sammála sér um að Shelby hefði
verið látin þegar ákærði hefði mök
við hana, yrði ekki hægt að dæma
hann fýrir morð sem afleiðingu
nauðgunar. Brent neitaði staðfast-
Iega að hafa ætlað að myrða Shelby.
Réttarsalurinn var troðfullur þegar
Brent hóf framburð sinn. Hann gerði
oft hlé á máli sínu til að gráta og
jafna sig. Þegar lögmaður hans
áminnti hann um að segja réttinum
allan sannleikann um það sem gerð-
ist umrædda nótt, talaði hann svo
lágt að varla heyrðist. Hann sagði að
hann og félagi hans hefðu komið í
samkvæmi hjá Marv í Robbinsdale.
Þar hefði Shelby Pavlacky verið fýrir.
Þau hefðu drukkið og reykt mariju-
ana. —Það var orðið áliðið og ég
þurfti í vinnu daginn eftir.
Klukkan rúmlega eitt var hann orð-
inn einn með Shelby í bflnum og
ætlaði að aka henni heim til Coon
Rapids. Hún hefði verið hálfsofandi í
aftursætinu og ekki getað gefið sér
nema óljósa leiðarlýsingu.
—Ég komst á þjóðveg 694 en keikti
þá Ijós inni til að sjá betur á kortið.
Þá settist hún upp og bað mig að
slökkva ljósið og á útvarpinu, sagði
Brent. Hann bætti við að þau hefðu
farið að þrasa og það hefði orðið að
átökum.
—Hvað gerðist svo? spurði verjand-
inn.
Ákærði brast í grát en reyndi að
stilía sig. —Ég sló hana utan undir
. og sagði henni að þegja en þá versn-
aði ástandið bara. Ég seildist aftur
fýrir mig, greip í hana og skipaði
henni að þegja. Hún klóraði mig. Þá
fauk í mig og allt í einu var ég kom-
inn ofan á hana.
Þegar Brent gerði sér Ijóst að Shel-
by var látin varð hann hræddur og ók
um útverfin í leit að sjúkrahúsi en
fann ekkert. —Ég reyndi að ná í
hjálp. kjökraði hann.
—Hvað gerðist svo? vildi verjand-
inn vita.
—Ég stansaði, svaraði Brent og
þagði svo um stund.
Shelby fagnaði próflokum með
kunningjum sínum en kom ekki
heim til sín framar.
—Svo leysti ég niður um hana og
gerði það, játaði hann loks hálfkæfðri
röddu, en skýrði málið ekki frekar.
Eftir þessa áhrifamiklu frásögn
hvatti verjandinn kviðdóm til að falla
frá ákæru um morð að yfirlögðu
ráði.
Gaertner verjandi kvaðst ekki amast
við því að kviðdómur tæki til athug-
unar að breyta ákærunni en vissu-
lega væri það kviðdóms að ákvarða
sannsögli ákærða. Gaertner beindi
síðan athyglinni að því að ákærði
hefði byrjað á að segjast ekki hafa
komið nálægt hinni myrtu og engan
þátt eiga að málinu. Hann hefði líka
logið um að hafa skilið Shelby eftir
við bensínstöð. Ennfremur hefði
hann haldið því fram að hann missti
oft minnið tímabundið eftir drykkju.
Svíðsetníng dugði
ekki
Hins vegar hefði DNA-greiningin
ótvírætt tengt þau Shelby náið og
meðfangi hans hefði haft eftir hon-
um að hann hefði kyrkt stúlkuna og
nauðgað henni. Aðeins þar hefði
Brent viðurkennt að hafa logið.
í lokaræðu sinni sagði Susan Ga-
ertner að táraflóðið og kjökrið hefði
verið vel undirbúinn Ieikur til að
komast hjá ákærðu fýrir morð að yf-
irlögðu ráði. Verjandinn hefði sett
þetta á svið því vitað var að hefði
nauðgunin átt sér stað eftir morðið,
væri ekki hægt að ákæra fýrir fýrstu
gráðu morð.
Hins vegar hefði ákærði myrt Shelby
þegar hún vildi ekki þýðast hann til
samfara. Gaertner benti á að sam-
kvæmt lögum væri það morð hvort
sem það væri ákveðið fýrirfram eða
yrði af slysni við nauðgunartilraun. í
báðum tilvikum væri refsingin lífstíð-
arfangelsi.
Óvænt aðstaða kom upp þegar sak-
sóknari sagði kviðdómi að dómarinn
hefði leyft sér að benda á að sam-
kvæmt lögum Minnesota þyrfd fóm-
arlamb nauðgunar ekki að vera á lífi
við nauðgunina til að hægt væri að
ákæra fýrir nauðgun með morð sem
afleiðingu. Aðeins þyrfti að staðfesta
að nauðgun og morð væri einn og
sami glæpurinn.
Brent vildi hafa mök við Shelby en
hún kærði sig ekki um það, sagði Ga-
ertner. —Þess vegna kyrkti hann
hána til að fa vilja sínum framgengt.
Verjandinn svaraði því til að Brent
hefði verið örþreyttur þegar atburð-
imir áttu sér stað. Hann hefði varla
vitað hvar hann væri eða hvað hann
gerði. —Hann missti bara stjóm á sér.
Hann bað kviðdóm líka að dæma
skjólstæðing sinn annaðhvort sekan
um manndráp eða annarrar gráðu
morð sem orsakaðist óvart við lík-
amsárás.
Það tók kviðdóm hálfa áttundu
klukkustund að komast að þeiri nið-
urstöðu að Brent Nielsem væri sekur
um nauðgun og morð sem afleiðingu
hennar.
Brent Nielsen horfði ffam fýrir sig
þegar úrskurðurinn var lesinn en
þegar kom að dómsuppkvaðningu
laut hann höfði og lokaði augunum.
Hann fékk lífstíðarfangelsi.
Susan Gaertner saksóknari kvaðst
ánægð með dóminn en að hún von-
aðist eftir að Brent fengi hjálp geð-
lækna.