Tíminn - 17.11.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 17. nóvember 199U
Tíminn 13
Valgeröur Sverrisdóttir, annar maður á lista Framsóknarflokksins
í Noröurlandskjördæmi eystra, í helgarviðtali Tímans:
Ríkisstjórnarmyndun erf-
iö án Framsóknarf lokks
Valgerður Sverrisdóttir hefur setið á þingi fyrir Framsóknarflokkinn í Norðurlands-
kjördæmi eystra frá því árið 1987 og er eina konan á þingi fyrir flokkinn. Valgerður
verður í öðru sæti á lista flokksins í Norðurlandskjördæmi eystra og mun því að öll-
um líkindum gegna áfram þingmennsku næstu árin.
Valgerður Sverrisdóttir er að þessu sinni í helgarviðtali Tímans. Hvernig virðast
henni störf Alþingis vera eftir þá reynslu sem hún hefur fengið? Er Alþingi eitthvað
líkt því sem þú áttir von á?
„Já, það kom mér a.m.k. ekki á óvart, kannski
fyrir það að ég var búin að fá tækifæri til að sitja
þar áður. Mér féll strax ágætlega við andrúms-
loftið í húsinu og fólkið sem þar starfar. Ég er
búin að vera á þingi í þrjú og hálft ár, en ég verð
reyndar að taka fram, að ég missti úr næstum
því eitt ár er ég fór í bamsburðarleyfi. Því finnst
mér ég ennþá vera að læra.
Á Alþingi er fjallað um geysi fjölbreytileg mál-
efni og við erum með puttann á slagæð þjóðlífs-
ins. Þó þingmenn sitji ekki í öllum fastanefnd-
um þingsins, þá kemst maður ekki hjá því að
afla sér undirstöðu þekkingar á öllum sviðum.
Þetta er mikið starf og þó segja megi ýmislegt
um þingmenn, sem er reyndar gert, þá verður
ekki borið upp á þá að þeir vinni ekki. Vinnudegi
þingmannsins er aldrei lokið í sjálfú sér, heldur
er starfið svona meira og minna viðvarandi allan
sólarhringinn, a.m. k. í huga okkar. Það er held-
ur ekki mikið um frí þingmanna, þó að þingið
starfi ekki á sumrin, því þá er tíminn notaður til
að vera innan um fólkið í viðkomandi kjördæmi
og kynnast málefnum heima fyrir, sem er mjög
mikilvægt."
Karlaveldi á Alþingi?
Er einhver munu á karlþingmanni og kven-
þingmanni?
,Maður tekur eftir því að konumar vinna öðm
vísi; þær em málefnalegri og nota tímann á ann-
an hátt. Konur em greinilega minna fyrir að
eyða tímanum til einskis, eins og t.d. að gaspra
um hluti sem manni finnst ekki skipta neinu
máli.“
Er ekki karlaveldi á Alþingi?
„Ég get sagt það sem hvatningu fyrir konur,
sem em að velta því fyrir sér að fara út í þing-
mennsku, að svo er ekki. Ég hef aldrei fundið
það, að eitthvað minna sé gert með konur held-
ur en karla. Það finn ég alls ekki heldur í mínum
þingflokki. Konur eiga a.m.k. alveg eins mikið
erindi á þing og karlar og kannski meira erindi,
þar sem hlutfall kvenna á þingi er þetta dapur-
legt“
Erfitt að byrja eftir
bamseignarfrí
Nú varst þú í bamseignarfríi í eitt ár á miðju
kjörtímabili; var ekki erfitt að koma aftur til
starfa eftir svo langa fjarvem frá þingstörfum?
„Það var alveg yndislegt að eignast þetta bam,
eins og öll bömin sem við hjónin höfum eign-
ast. Það er nú þannig og náttúran sér til þess, að
þegar konur em nýbúnar að eignast böm þá em
þær svo uppteknar af baminu, finnst allt sem
því tengist svo stórkostlegt, að annað verður
einskis virði. Þannig varð það með mig, eftir að
ég eignaðist litlu stúlkuna okkar. Mér fannst að
ég myndi steinhætta í pólitík, ekkert annað
skipti mig máli en þetta bam og ég ætlaði að
sinna því fyrst og fremst. Svo þegar fór að líða
frá, þá kom í ljós að bakterían var enn í mér og
mér fannst ég ekki vera búin að fá almennilega
reynslu á þingi. Eitt kjörtímabil á þingi er ekki
nóg til að öðlast fyllilega starfsreynslu. Ég ákvað
því í samráði við fjölskyldu mína, að gefa kost á
mér áfram og nú hefúr verið stillt upp þannig í
Norðurlandskjördæmi eystra að ég held öðm
sætinu. Pyrir það er ég ákaflega þakklát.
Það tók svolítinn tíma að ná aftur flugi eftir
bamseignarfríið, en mér finnst ég vera búin að
ná því núna. Það var mikil hvatning fyrir mig
þegar einn ágætur framsóknannaður í mínu
kjördæmi sagði við mig um síðustu helgi, að oft
myndu íþróttakonur tvíeflast við það að eignast
böm og þegar þær væm komnar af léttasta
skeiðinu. Þá sannfærðist ég um að það væri eins
með mig, að ég væri að tvíeflast í pólitíkinni."
Nú virðist vera friður um framboðsmál flokks-
ins víða um land, nema hér í Reykjavík. Hvemig
líst þér á þau mál öll?
,Mér finnst óskaplega leiðinlegt hvemig þetta
gekk til í Reykjavík og get fátt um það sagt. Ég
þekki ekki málið til hlítar, en mér sýnist fljótt á
litið að sá einstaklingur sem tapaði geti ekki
sætt sig við niðurstöðuna og það er víst ekki í
fyrsta skipti sem það gerist.
Spár um gengi flokksins sem hafa birst í skoð-
anakönnunum em mjög hagstæðar. Flokkurinn
kemur yfirleitt verr út úr spám en í kosningum,
það sýnir reynslan. Því em spámar miklu betri
en við höfum mátt veniast og ef að líkum lætur,
þá munum við fá mjög góð úrslit í kosningun-
um.
Blikur á lofti
Hitt er annað mál að ýmsar blikur em á lofti og
ég veit að framsóknarfólk víða um land hefur
áhyggjur af stöðu landsbyggðarinnar. Sannleik-
urinn er sá, að þetta kjörtímabil, sem senn er á
enda, hefur á margan hátt verið mjög sérstakt
og ekki síst fyrir þær sakir að þetta er þriðja rík-
isstjómin sem situr. Fyrsta stjómin var alls ekki
góð, enda var hún ekki langlíf. Hún varð að
hætta vegna þess að Sjálfstæðisflokkurinn sýndi
mikið forystu- og úrræðaleysi þegar kom að því
að skapa rekstrargmndvöll fyrir undirstöðuat-
vinnugreinamar. Eftir að Steingrímur Her-
mannson myndaði ríkisstjóm, fór langur tími í
að koma efnahagslífinu á réttan kjöl. Núna síð-
ustu mánuðina höfum við verið að upplifa jafn-
vægi í efnahagsmálum, sem fólk á mínum aldri
hefur ekki gert áður og mér finnst við vera farin
að lifa í alvöru þjóðfélagi. Þar með er kominn sá
gmnnur sem hægt er að nýta til þess að styrkja
Iandsbyggðina og hann verðum við að nota.
Uppbygging á
landsbyggðinni
Tálað er um að byggja álver á suðvesturhorn-
inu. Ég hef velt því mikið fyrir mér hvort hægt
sé að greiða atkvæði með slíkri ákvörðun, þar
sem hún hlýtur að hafa í för með sér enn frekari
byggðaröskun. Ljóst er að við verðum að auka
þjóðarframleiðslu í landinu enn frekar og eftir
því sem ég velti þessu meira fyrir mér, tel ég ekki
það ekki ábyrga afstöðu að vera á móti málinu,
bara vegna þess að álverið verður ekki í eigin
kjördæmi. Ég vil því frekar taka þann kost, að
samhliða álveri á Suðumesjum verði uppbygg-
ing á landsbyggðinni og nýta til þess hið góða
ástand í efnahagsmálum. Þannig verði einnig
nýttur sá skilningur sem er í þjóðfélaginu á því,
að frekari byggðaröskun er ekki æskileg og allra
síst fyrir höfuðborgarsvæðið."
Hvaða möguleikar em aðrir í stöðunni fyrir
Eyjafjörð, þar sem álverið verður ekki reist þar?
„Það em sem betur fer margir möguleikar. Ég
hef bent á að flytja megi opinbera þjónustu út á
landsbyggðina og þá er ég ekki eingöngu að tala
um að flytja stofnanir út á land. Mér finnst það
ákveðin minnimáttarkennd þegar menn segjast
ekki vilja útibú. Þannig er með marga opinbera
þjónustu, að ekki er hægt að flytja heilu stofnan-
imar og því getur málið snúist um að flytja
störf. Það verður hins vegar að byggja upp opin-
bera þjónustu úti á landsbyggðinni. Ef við lítum
á síðustu 10 ár eða svo, þá sést að atvinnutæki-
fæmm í framleiðslugreinum hefur fækkað á
meðan aukning hefur verið í opinberri þjón-
ustu, sem er svo til öll á höfuðborgarsvæðinu."
Tál okkar berst að Iandbúnaðarmálum og áhrif
hugsanlegs GATT-samkomulags fyrir íslenskan
landbúnað.
„Það er nokkuð gott jafnvægi á mjólkurfram-
leiðslunni og ég tel ekki vera svo miklar blikur á
lofti hvað það snertir. Ég hef hins vegar vemleg-
ar áhyggjur af sauðfjárræktinni, því þar er fram-
leiðslan mikið umfram innanlandsneyslu og því
verður að draga hana saman. Ég hef litið svo á
að jaðarsvæði verði að hafa ákveðinn forgang,
þar sem bændur geta ekki snúið sér að öðm og
þola ekki nokkum samdrátt.
GATT-tiIboð ekki svo
hættulegt
Um þessar GATT-viðræður er hægt að segja
margt f fýrsta lagi er fyrirvari í tilboði ríkis-
stjómarinnar um að hægt sé að draga allt til
baka, ef okkur sýnist svo. Annars er tilboðið gal-
opið og má skilja á þann veg sem mönnum sýn-
ist. Það hafa kratar notfært sér og skilið tilboðið
eins og þeim líkar best, enda dregur nú að kosn-
ingum. Ég held að um fátt annað sé að ræða fyr-
ir ísland, en taka þátt í þessum viðræðum, ekki
síst vegna þess að við emm svo mikið háð inn-
og útflutningi. Við höfum verið að koma ýmsum
góðum hlutum áleiðis í gegnum GATT, t.d. fella
niður tolla á saltfiski. Á það ber einnig að líta, að
við megum ekki einangra okkur.
Styrkur til landbúnaðar hér á Iandi er svo að
segja allur framleiðsluhvetjandi. í öðmm lönd-
um er mikill hluti styrkjanna byggðastyrkir,
sem teljast ekki með í þessum útreikningum.
Við þurfum því að draga tiltölulega mikið úr
styrkjum til að hafa upp á eitthvað að bjóða, eða
öllu heldur breyta þeim. í tilboðinu er ekki ver-
ið að tala um að opna landið fyrir innflutningi
búvara, heldur auka hann eitthvað örlítið.
Annað atriði varðandi þetta tilboð er, að jöfnun-
argjöldum verður beitt í framtíðinni á þessar
hugsanlegu innfluttu búvömr. Það þýðir að
samkeppnin verður ekki á sviði verðs, heldur
gæða. Þó að ég hafi ákveðnar áhyggjur vegna
þessa tilboðs, þá vil ég láta það koma fram að til-
boðið er ekki eins alvarlegt fyrir landbúnaðinn
og sumir vilja vera láta. Og meðan við fram-
sóknarmenn höfum einhver völd, þá hef ég ekki
svo miklar áhyggjur. Ef þetta mál verður hins
vegar ekki komið í höfrí fyrir kosningar og við
ekki í ríkisstjóm eftir þær, þá líst mér ekki á
blikuna. Það er hægt að klúðra þessu alveg
hræðilega."
Fyrsta konan í stjóm SÍS
Þú ert fyrsta konan sem kosin er í stjóm Sam-
bandsins, sem var 1985. Hvemig stendur á því
að kona fór ekki fyrr þar inn?
Já, ég var bæði fyrsta konan sem kjörin var í
stjóm KEA og stjóm SÍS. Síðan hafa tvær konur
verið kjömar í stjóm SÍS eftir það. Ætli skýring-
in sé ekki sú, að samvinnuhreyfingin er mikið
karlaveldi. Við tókum stöðu kvenna í samvinnu-
hreyfingunni fyrir sem sérstakt umræðuefríi á
einum aðalfúndi Sambandsins. Það var einmitt
á þeim fúndi sem ég var kosin í stjóm SÍS og
vildu aðalfundaríúlltrúar sýna með því vilja sinn
í verki. Það hefði kannski ekki gerst ennþá, að
kona væri komin í stjóm Sambandsins ef þessar
sérstöku aðstæður hefðu ekki skapast á þessum
aðalfundi."
Bóndi og þingmaður
Þú ert bóndi og átt auk þess langa þingmanns-
leið að sækja. Hvemig gengur þér að samþætta
þessi tvö störf?
„Ég verð að viðurkenna að seinni árin hef ég
ekki mikið unnið við landbúnaðarstörfin. Það
hefur komið til af því að ég hef verið með ung
börn. Þá er kjördæmið mjög stórt og mikil
vinna að sinna því öllu, sem maður sjálfsagt ger-
ir aldrei nógu vel. Ég nýt hins vegar hjálpar
góðra manna, á góðan mann sem t.d. hefur tek-
ið það að sér núna að vera húsmóðir og sjá um
börnin og heimilið svo ég geti sinnt starfinu
sem best. Á sumrin höfum við haft hjálp heima
fyrir og þetta gengur svona þokkalega upp.“
Kosningar eru framundan. Viltu spá fyrir um
úrslit þeirra og hugsanlegt stjómarsamstarf eft-
ir þær?
„Það er mjög líklegt að allir hinir flokkamir
ætii að nota þann áróður í kosningabaráttunni,
að Framsóknarflokkurinn sé búinn að vera of
lengi í ríkisstjóm og því verði að gefa honum frí.
Ég spái því nú samt að sú staða komi upp eftir
kosningar, eins og svo oft áður, að ekki verði
þægilegt að mynda ríkisstjóm án Framsóknar-
flokksins. Reyndar hefúr Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins, verið að senda okk-
ur tóninn og segir okkur vera óábyrgan lítinn
flokk. Miðað við mína reynslu af Framsóknar-
flokknum þá hefur mér frekar fundist hann vera
of ábyrgur, ef eitthvað er. Hjá okkur eru þjóðfé-
lagslegir hagsmunir alltaf settir ofar flokksleg-
um. Það kalla ég að sýna mikla ábyrgð.
Sjálfstæðisflokkurinn tapar í
kosningabaráttunni
Ég spái því að Sjálfstæðisflokkurinn verði ekki
eins stór og skoðanakannanir gefa til kynna.
Hann mun tapa í kosningabaráttunni þegar rifj-
að verður upp ýmislegt úr ríkisstjómarþátttöku
hans á árunum ‘87 til ‘88. Fólk kann vel að meta
jafnvægið sem náðst hefúr í efnahagsmálum og
því held ég að fólk hugsi sig tvisvar um áður en
það kýs Sjálfstæðisflokkinn, sem treysti sér ekki
til að taka á þeim vanda.“
Að lokum vildi Valgerður segja eftirfarandi:
„Mér finnst að konur eigi heima í Framsóknar-
flokknum, ekki síst vegna þess að hann er öfga-
laus flokkur og konur eru miklu síður öfgafullar
en karlar. Ég vil því hvetja konur til starfa innan
flokksins, starfa með Framsóknarflokknum. Það
er kannski orðið of seint að hvetja þær í framboð
að þessu sinni, en samt sem áður vil ég gera það,
því ekki er allstaðar búið að ganga frá listum.
Það er nefnilega Iíka skemmtilegt að vera í pólit-
ík, enda væri öll þessi vinna óbærileg ella.“
Hermann Sæmundsson.