Tíminn - 17.11.1990, Blaðsíða 8

16
HELGIN
Laugardagur 17. nóvember
í TÍMANS RÁS
ATLI MAGNÚSSON:
Saga í skildagatíð
Umskiptin í austantjaldslönd-
unum voru hugleiðingarefni
vort hér fyrir viku, sem og um-
skiptin sem í vændum eru í V-
Evrópu með uppsiglingu hins
nýja efnahagssvæðis. Enn er
ætlunin að klappa þann sama
steininn nú, enda önnur eins
borg fleiri en einnar messu
virði.
Á ferðalagi um Sovétríkin fyrir
fáeinum árum lét ungur og vel
gáfaður Rússi þau orð falla við
undirritaðan (með þann mel-
ankólíusvip á andlitinu, sem
sagt er að þessari þjóð sé svo
eiginlegur) að líklega væri
Rússum ætlað að þjást meira en
öðrum þjóðum. Að undanförnu
hefur sú spurning gerst áleitin
hvort ekki muni vera eitthvað
hæft í þessu — að svo miklu
leyti sem miklar fullyrðingar
geta nokkru sinni verið sannar.
Það liggur til grundvallar þess-
um vangaveltum að það féll í
hlut Rússlands að verða að til-
raunastofu fyrir kenningar
kommúnismans. Má ekki spyrja
hvort það hefði ekki eins getað
orðið hlutskipti einhverrar ann-
arrar þjóðar eða þjóða?
Eftir byltinguna í Rússlandi
voru önnur lönd aðeins áhorf-
endur að þeim hamförum sem
þar áttu sér stað, bæði gífurleg-
um framkvæmdum, er kostuðu
óhemju fórnir, sem og pólitísk-
um ógnarhryðjum á fárra ára
fresti. Þeim er þetta skrifar
finnst ekki alveg ólíklegt að fyr-
ir vikið hafi það frestast og farist
fyrir að byltingar yrðu gerðar
annars staðar á fyrri hluta aldar-
innar. Til dæmis í Þýskalandi.
Það má vel hugsast að sósíal-
istabylting hefði tekist þar
(nógu oft var reynt), ef ekki
hefði verið farið að kvisast út
allsnemma að kjör rússneska al-
múgans væru ekki svo eftir-
sóknarverð undir nýja skipulag-
inu. Sögunni þóknaðist hins
vegar að hafa það þannig að
Þjóðverjar komu sér upp fas-
ismanum, sem sigaði milljóna-
herjum á Rússa, sem höfðu þó í
nógu að mæðast fyrir. Sósíal-
istabylting í Þýskalandi á þriðja
áratugnum hefði aftur á móti að
öllum líkindum fríað Rússa af
þýskri innrás og sama hvort þar
hefði ríkt sósíalismi eða eitt-
hvert skipulag annað. En nóg
um það að sinni — menn lenda
skjótt á hálli braut er þeir byrja
að skrifa mannkynssöguna í
skildagatíð.
Hitt er aftur á móti ekki bund-
ið neinu „ef‘-i að Rússar hafa
mátt þjást mikið og lengi. Og
vér teljum að þeir hafi satt að
segja þjáðst fyrir heiminn með
því að búa við ráðstjórnarskipu-
lag í sjötíu ár. Hefðu þeir ekki
gert það og hefði það ekki kom-
ist á einhvers staðar annars
staðar, þá lifðu menn áreiðan-
lega í draumaheimi um komm-
úníska frelsun enn. Margir
þeirra manna sem trúðu á þetta
skipulag voru sannarlega engin
flón og þeir héldu að volæðinu i
veröldinni yrði útrýmt með
þessum meðulum. Ekkert
minna en fjörbrotin miklu síð-
ustu tvö eða þrjú árin hefðu get-
að fengið þá af þeirri skoðun —
fengið þá til að íhuga að mann-
skepnan, alþýðan eða hvaða
nafnsem menn annars kjósa, er
víst ekki nógu fullkomin handa
kommúnismanum. Kannske
því miður...?
Og svo eru örlögin ósanngjörn
að þegar kommúnismanum er
varpað fyrir róða, þá ætlar það
að kosta Rússa enn nýjar þján-
ingar. Hvaða óheillastjörnu er
þessi blessuð þjóð annars borin
undir ...? Forsjónin hlýtur að
ætla henni alveg sérstaklega
stórt hlutverk einhvern tíma í
framtíðinni.
Það var kirkjan á
Melstað í Miðfirði,
sem gat að iíta hér í
skotinu fyrir viku.
Skammt er síðan við
spurðum um einn
fossa Vatnsdalsár.
Við birtum nú aftur
mynd af einum fbssa
hennar og vonandi
eru þeir margir sem
kunna að nefna nafn
hans.
LO E- BE i s Sj u- S E 0
<~n H cC pr </> P- 0 B
t/> T- s CC Q> ,=3 a: i D
CO 'X A !SI m a a
d (Q E EE 2 — O z •Ul ~4 B!
tC L_, h. B 71 LO • a: E If)
12. CC öi 3 jc t- C I
u- B E fc~ 7L\ B <3;
í i: Cd Ltí
L5 cxr z. CS pr cr Z >
1! va O b- t- *
l; - Ws - O o PQ
£ <r [is 41 u. u dz 5 131 T
uJ UJ |Q| 5 71 E-
> •£ ct F3 E " E <C ,
o: - ■■*'&:** E E BE <C ct E-
KROSSGATA