Tíminn - 07.12.1990, Blaðsíða 7

Föstudagur 7. desember 1990
Tíminn 7
llNNt VETTVANGUR
Guðni Ágústsson alþingismaður:
Markarfljótsbrúin
byggó á næsta ári
Haustþingið hefur fætt af sér mörg sérkennileg þingmál. Flest
þeirra eru í formi þingsályktunartillagna, einnig er um frumvörp
að ræða. Auðvitað er það frelsi þingmanna að flytja nánast hvað
sem er og svo á það að vera. Þó verða þingmenn að huga nokkuð
að virðingu Alþingis og auðvitað að bera smá virðingu fyrir sjálf-
um sér og félögum sínum á þingi. í miðju prófkjöri sjáifstæðis-
manna á Suðurlandi skaut upp einu þessu þingmáli sem hvorki
er þinglegt né eðiilegt að rétt sé að flytja sem þingsáiyktun.
Það var alþingismaðurinn Eggert
Haukdal sem þar var að verki. Mál-
ið snérist um brúarframkvæmdir
á Suðurlandi, alþingismaðurinn
byrjaði austast í kjördæminu og
hélt vestur og taldi upp nauðsyn
þess að brúa og brúa öll fljótin. Nú
er það rétt hjá Eggert Haukdal að
margt er ógert í brúargerð og
vegamálum á Suðurlandi, þó hitt
skuli viðurkennt að mikið hefur
áunnist á síðustu árum.
Sá er þetta ritar telur verst
hversu malarvegir í sveitum hafa
fengið lítið fé í nauðsynlegt við-
hald, en hin stefnan er uppi að
reyna að gera aðalæðar með
bundnu slitlagi á sem stystum
tíma. Þegar Eggert Haukdal bauð
þeim er þetta ritar að flytja málið
með sér voru tvö atriði í þings-
ályktuninni sem gerðu það að
verkum að slíkt var ekki hægt. Ég
gat ekki farið að skora á ríkis-
stjórnina að hraða og kanna og
staðsetja brýr sem þegar voru
ákveðnar og komnar í vegaáætlun,
framkvæmdirnar markaðar í
ákvörðunum Alþingis og komnar
á framkvæmdastig. Að auki alfarið
í höndum þingmanna kjördæmis-
ins en ekki á borði ríkisstjórnar.
Þarna á ég við brúna á Markarfljót
annars vegar, svo og göngubrúna á
Ölfusá við Selfoss. Fleiri af þing-
mönnum kjördæmisins hafa víst
haft sömu skoðun, því enginn
þeirra skrifaði upp á tillöguna,
ekki einusinni Þorsteinn Pálsson.
Ekki að undra, því áður en tillag-
an var flutt á Alþingi höfðu alþing-
ismenn Sunnlendinga komið
saman í Vegagerðinni og ákveðið
hvernig að verkinu væri staðið.
Það var nefnilega þeirra en ekki
ríkisstjórnarinnar. Brúin yfir
Markarfljót verður byggð næsta
ár, framkvæmdir hefjast í mars nk.
og þeim lýkur í október. Aðrar
framkvæmdir verða hins vegar að
bíða ársins 1992, þ.e. vegagerðin
og varnargarðarnir.
Til að brúin verði ekki alltof dýr
er nauðsynlegt að byggja hana á
þurru, þess vegna mun fljótið
renna vestan brúarframkvæmd-
anna meðan á þeim stendur.
Framkvæmdir við vegagerð og
varnargarða hefjast svo um leið og
brúarsmíðinni lýkur, enda verður
þá fljótinu veitt undir brúna.
Hins vegar, ef eitthvað óvænt
gerist við gömlu brúna næsta
sumar, er neyðaráætlun til þar
sem hægt væri með snarræði að
tengja nýju brúna og taka fyrr í
notkun.
Það er ekki hægt af peningaleg-
um og tæknilegum ástæðum að
Nú hef ég rakið hvernig
þingmaðurinn Eggert Hauk-
dal hefur annaðhvort vegna
gleymsku eða vanþekkingar
á stöðu brúarinnar yfir Mark-
arfljót og við Selfoss flutt
þessi mál á ný inn á Alþingi
eða þá í hreinni blekkingu
hent þessum málum í þenn-
an búning til að sýnast fyrir
kjósendum í prófkjörsslag í
sláturtíð. Hitt vakti enn meiri
athygli að í grein hans í
Morgunblaðinu fimmtudag-
inn 29. nóv. s.l. talar hann
enn eins og ekkert hafi
gerst.
ljúka þessu verki á næsta ári. Að
framkvæmdir vari í 2 ár verður
vonandi til þess að heimamenn fái
í sínar hendur stærri hlut en ann-
ars yrði af vinnunni.
Göngubrúin á Selfossi hefur þeg-
ar fengið sína fjárveitingu en á
neyðarstundu þegar Múlakvíslar-
brúin brast var fjármagnið tekið
og sett í byggingu nýrrar brúar
þar. Þingmenn eiga svo að skila
peningunum í göngubrúna af fjár-
veitingum kjördæmisins. Ég álít
og berst fyrir því að það verði gert
í vor vegna afmælis Selfossbæjar
og ekki síður vegna þeirrar hættu
sem gangandi fólk er f á Ölfusár-
brú. Guði er fyrir að þakka að þar
hefur ekki orðið slys. Þetta mál
átti þingmaðurinn að þekkja að
var ekki verkefni ríkisstjórnar og
Alþingis, hinsvegar í höndum
hans og hinna þingmannanna á
Suðurlandi.
Um hinar brýrnar tvær sem stikl-
að er á í þessari þingsályktun er
lítið að segja, um þær eiga þing-
menn og Sunnlendingar sér
draum.
Kúðafljót telja Sunnlendingar þó
sitt næsta stórverkefni í brúargerð
þegar Markarfljóti lýkur.
Brú hjá Bræðratungu er framtíð-
arsýn og sá er þetta ritar telur
brýnt byggðarlega að það gerist á
næstu árum. Að tengja hina tvo
stóru hreppa Biskupstungur og
Hrunamannahrepp með þessum
hætti atvinnulega er mikilvægt.
Nú hef ég rakið hvernig þing-
maðurinn Eggert Haukdal hefur
annaðhvort vegna gleymsku eða
vanþekkingar á stöðu brúarinnar
yfir Markarfljót og við Selfoss flutt
þessi mál á ný inn á Alþingi eða þá
í hreinni blekkingu hent þessum
málum í þennan búning til að sýn-
ast fyrir kjósendum í prófkjörsslag
í sláturtíð. Hitt vakti enn meiri at-
hygli að í grein hans í Morgun-
blaðinu fimmtudaginn 29. nóv. s.l.
talar hann enn eins og ekkert hafi
gerst.
Þó sat hann fund með okkur hin-
um í Vegagerðinni þar sem áform-
in um framkvæmdir um Markar-
fljót voru samþykkt með þeim
hætti sem hér hefur verið lýst.
Hann tuðar ennfremur á niður-
skurði á vegafé frá áætlunum. Þó
er staðreyndin sú að ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar tókst
að verja hærri upphæð til vega-
mála 1989 en ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar gerði 1988; munurinn
er 1.50 afvergri landsframleiðslu í
stað 1.16 árið áður.
Nú spyr maður: Veit þingmaður-
inn eða veit hann ekki, eða er allt
sett á svið til að sýnast? Skrýtin er
pólitíkin á stundum.
Þórarinn Þórarinsson:
Fullveldinu megum við aldrei glata
Hinn 11. september síðastliðinn birtist eftirfarandi frétt í Morg-
unblaðinu frá fréttaritara þess í Kaupmannahöfn:
„Nú stefnir í að ríkissjóður Danmerkur verði rekinn með 30
milijarða króna halia (rúmir 280 milljarðar ÍSK) á yfirstandandi
fjárhagsári. Haliinn hefur aukist verulega frá í fyrra og staðan er
mun verri en gert var ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnar-
innar.
Á síðasta ári var ríkissjóður rek-
inn með 19 milljarða króna tapi og
var gert ráð fyrir því að ástandið
myndi fara skánandi á þessu fjár-
lagaári. Nú er því á hinn bóginn
spáð að rekstrarhallinn verði tvö-
faldur á við það sem gert var ráð
fyrir í frumvarpi Hennings Dyre-
mose fjármálaráðherra.
Á þessu ástandi hafa menn eink-
um tvær skýringar. í fyrsta lagi
koma olíuverðshækkanir sér sér-
lega illa fyrir Dani, en að auki hef-
ur sífellt aukið atvinnuleysi í för
með sér gífurlegan kostnað fyrir
ríkissjóð. Því er spáð að á næsta ári
verði 280.000 Danir án atvinnu og
að kostnaður ríkissjóðs sökum
þessa verði ekki minni en 2,6 millj-
arðar króna."
Þessi reynsla Dana ætti að«geta
orðið nokkur lærdómur fyrir þá
menn, sem titla sig hagfræðinga,
stjórnmálafræðinga og sagnfræð-
inga, þegar þeir eru að hvetja ís-
lendinga til að fe.ta í slóð Dana og
ganga í Efnahagsbandalag Evrópu.
Framangreindar staðreyndir sýna
að innganga í EB hefur ekki reynst
Dönum neinn auðnuvegur. Áður-
nefndir hagfræðingar, stjórnmála-
fræðingar og sagnfræðingar kepp-
ast nú við að halda því fram, að það
muni auka hagvöxt og bæta lífs-
kjör, ef við göngum í Efnahags-
bandalagið. Þá muni það tryggja
íslendingum mikil völd í stofnun-
um bandalagsins.
Engin haldbær rök eru þó færð
fyrir þessu, eins og t.d. að íslend-
ingar muni græða á frjálsu fjár-
streymi milli landa. Þetta fjár-
streymi gæti allt eins orðið á þá
lund að meira fslenskt sparifé flytt-
ist til útlanda en erlent sparifé til
íslands. Benda má á, að nýlega
lýsti einn af forvígismönnum líf-
eyrissjóðanna yfir því að þeir ættu
að ávaxta fé sitt með kaupum á er-
lendum hlutabréfum. Það væri
ábatasamasta Ieiðin. Því var sleppt,
að kaup á hlutabréfum hafa ekki
alltaf reynst gróðavænleg. Á þessu
ári skipta hlutafélög í Bandaríkj-
unum, sem farið hafa á hausinn,
fleiri þúsundum og tap hlutafjár-
eigenda þar skiptir milljörðum
dollara. Svipað hefur gerst víðar,
þótt ekki sé í jafnstórum stfi. ís-
lenskir lífeyrissjóðir eða forráða-
menn þeirra ættu að hugsa ráð sitt
vel áður en þeir setjast við spila-
borðin í erlendum kauphöllum.
Þá benda umræddir hagfræðing-
ar, stjórnmálafræðingar og sagn-
fræðingar á, að frjáls búseturéttur
Bjami Benediktsson.
muni veita atvinnurekendum að-
gang að ódýru vinnuafli, svo að
hægt verði að lækka rekstrar-
kostnað. En þessu getur líka fylgt
að margt menntað og vel hæft
starfsfólk freistist til að leita sér
meiri fjár og frama erlendis. Bú-
seta fólks hér verður síður en svo
tryggð með innflutningi á ódýru
vinnuafli, sem þrýstir kaupinu nið-
ur.
Þá er komið að þeirri röksemd, að
íslendingar myndu geta orðið
áhrifamiklir í stofnunum EB, ef
þeir gengju í bandalagið. Senni-
legra er þó, að það reyndist fslandi
lítill styrkur þótt einhver hagfræð-
inganna eða stjórnmálafræðing-
anna, sem mæla með inngöngu í
EB, fengi eitthvert embætti hjá
bandalaginu.
Þá er því haldið fram, að íslend-
ingar gætu haft styrk af hinum
Norðurlandaríkjunum, ef þau
væru einnig í EB. Það er þó sögu-
leg staðreynd, að íslendingar
höfðu lítinn stuðning af Dönum,
þegar þeir voru að berjast fyrir út-
færslu fiskveiðilögsögunnar á haf-
réttarráðstefnunni, en algera and-
stöðu Svía. Sú saga gæti endurtek-
ið sig innan EB, ef til kæmi.
Aðalrökin fyrir aðild íslands að
EB eru þau, að þá nytum við þar
betri tollakjara á útflutningsvöru
okkar. Því er þá sleppt, að við njót-
um hagstæðra fríverslunarsamn-
inga við EB, þegar tollur á saltfisk
er undanskilinn. Þá er því gleymt
að fiskur er eftirsótt vara, að eftir-
spurn eftir fiski fer vaxandi en
framboð minnkandi. Nokkurt
dæmi um þetta er það, að verðlag á
útfluttum saltfiski hefur hækkað
um 60% á þessu ári eða um þrefalt
hærri upphæð en tollinum nemur,
sem EB leggur á saltfiskinn. Er
lækkun á þessum tolli þess virði að
útlend fiskiskip fái verulegan að-
gang að fiskveiðilögsögunni?
Sannarlega ekki.
Við þetta er svo því að bæta, að EB
getur lent í viðskiptastríði við
lönd, sem ísland hefur eða getur í
framtíðinni haft mikil skipti við,
t.d. Bandaríkin, en oft hefur litlu
munað, að til slíks viðskiptastríðs
kæmi. ísland gæti þá tapað mikil-
vægum mörkuðum, væri það aðili
að EB.
ísland er þannig staðsett, að það
liggur í miðju Atlantshafi. í vestri
eru Bandaríkin en í austri Vestur-
Evrópa. Við þurfum að eiga góð
samskipti við báða þessa aðila, en
verðum að varast að tengjast öðr-
um hvorum þeirra of náið. Slíkt
myndi tryggja hagsmuni okkar
best. Þeirri aðstöðu glötuðum við
ef við gengjum í EB.
íslendingar þurfa við mótun ut-
anríkisstefnu sinnar að minnast
þeirra orða f Sóleyjarkvæði Einars
Benediktssonar, að vera áttvísir á
tvennar álfustrendur, jafnvígir á
báðar hendur.
Einkennilegur er sá málflutning-
ur þeirra stjórnmálafræðinga, sem
vilja að íslendingar gangi í EB, að
gera lítið úr fullveldi íslands, sem í
raun sé litlu meira en lagalegur
skáldskapur. Þess vegna hafi ís-
lendingar ekki mikið að missa,
þótt þeir gangi í EB og lög þess
verði á íslandi æðri íslenskum lög-
um. Þess er þá ekki gætt, að sam-
kvæmt íslenskum lögum hafa fs-
lendingar full yfirráð yfir fiskveiði-
lögsögu sinni, en samkvæmt lög-
um og reglum EB fengju skip frá
löndum EB fullan aðgang að fisk-
veiðilögsögunni, ef þau væru skrá-
sett á íslandi, sem væri þeim leyfi-
legt. Allir þeir, sem hafa opin augu,
eiga að geta séð glöggt á þessu
dæmi hver er munur á lögum ís-
lands og EB. Það má því hiklaust
taka undir það með Bjarna Bene-
diktssyni Sveinssonar, að fullveld-
inu megum við aldrei glata.